Τα εσπεριδοειδή είναι αειθαλή δέντρα και θάμνοι της οικογένειας Rutaceae. Το πιο γνωστό γένος της οικογένειας αυτής, δεν είναι άλλο από το Citrus που περιλαμβάνει την πορτοκαλιά, τη νερατζιά, τη λεμονιά, τη μανταρινιά, την κιτριά, το γκρέιπ-φρουτ, τη φράπα, τη λιμετία (lime)  κ.α. Το κουμ-κουάτ δεν ανήκει στο γένος Citrus αλλά στο γένος Fortunella της ίδιας οικογένειας. Η αξία των εσπεριδοειδών, τόσο σαν καλλιέργειες για τη διατροφή του ανθρώπου, όσο και σαν καλλωπιστικά φυτά έχει αναγνωριστεί από πολύ παλιά.

Στον κήπο και το μπαλκόνι…

Στον κήπο το αειθαλές, πυκνό και γυαλιστερό φύλλωμα των εσπεριδοειδών, τα κάνει κατάλληλα για φύτευση σε καθιστικά, όπου δημιουργούν ωραίο ίσκιο. Σε μεγάλους κήπους μπορούν να φυτευτούν κατά μήκος του κεντρικού διαδρόμου. Τα περισσότερα εσπεριδοειδή είναι κατάλληλα και για φύτευση στο μπαλκόνι, αφού μπορούν να καλλιεργηθούν σε φυτοδοχεία, αρκεί να προστατεύονται από δυνατούς ανέμους. Την άνοιξη τα άνθη είναι ιδιαίτερα αρωματικά και οι χρωματιστοί καρποί διακοσμούν τα δέντρα για μεγάλο διάστημα και χαρίζουν χρώμα στον κήπο.

Συνθήκες ανάπτυξης και φροντίδες…

Γενικά τα εσπεριδοειδή αγαπούν τον ήλιο αλλά τα περισσότερα αναπτύσσονται και σε ημισκιερά σημεία. Δεν ευδοκιμούν σε περιοχές με κρύο χειμώνα, αφού θερμοκρασίες κάτω των 0οC για μεγάλο διάστημα, προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες. Οι λεμονιές και οι λιμετίες (lime) είναι πιο ευαίσθητες στο κρύο από τα άλλα εσπεριδοειδή. Σημαντικές όμως είναι και οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, αφού για τα περισσότερα εσπεριδοειδή σταματάει η βλάστηση όταν η θερμοκρασία ανέβει πάνω από τους 38-40οC.

Ευδοκιμούν σε βαθιά εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία, με καλό αερισμό και αποστράγγιση. Το καλοκαίρι χρειάζονται τακτικό πότισμα, ίσως και δύο φορές την εβδομάδα, ανάλογα με τη θερμοκρασία. Γενικά το πότισμα γίνεται όταν το χώμα γύρω από τα εσπεριδοειδή στεγνώνει. Η λίπανση καλό είναι να γίνεται με ενσωμάτωση κόμποστ και κοπριάς  στο έδαφος στις αρχές της άνοιξης και το φθινόπωρο, ή με βιολογικό λίπασμα.

Τα εσπεριδοειδή κλαδεύονται κυρίως μετά την καρποφορία τους και εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος για παγετό ή ο καιρός δεν είναι βροχερός και υγρός. Το κλάδεμα δεν είναι αυστηρό. Αφαιρούνται όλα τα ξερά ή ασθενικά κλαδιά. Επίσης αφαιρούνται όσα κλαδιά κατευθύνονται προς το εσωτερικό της κόμης ή έχουν αναπτυχθεί πολύ και εμποδίζουν. Τέλος αφαιρούνται οι λαίμαργοι βλαστοί από τη βάση των εσπεριδοειδών.

Εσπεριδοειδή στη γλάστρα  

Η καλλιέργεια εσπεριδοειδών σε γλάστρα δεν είναι καινούρια τεχνική αφού χρησιμοποιείται εδώ και 600 χρόνια τουλάχιστον. Στη Μεσόγειο, την Αυστραλία, τη Ν. Αφρική, τη Λατινική Αμερική και άλλες περιοχές με θερμό κλίμα, τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται στο έδαφος. Σε πιο ψυχρές όμως περιοχές δεν αντέχουν το χειμώνα. Έτσι φυτεύονται σε γλάστρες, προκειμένου να μπορούν να μεταφερθούν σε προστατευμένο χώρο.

Καλό είναι να επιλέγονται βαθιές γλάστρες για να έχουν χώρο οι ρίζες να αναπτυχθούν. Για τα εσπεριδοειδή η αποστράγγιση έχει μεγάλη σημασία, έτσι αφού ανοιχτούν οι τρύπες στο κάτω μέρος της γλάστρας, πρέπει να τοποθετηθεί μία στρώση από χαλίκι. Κατά τη μεταφύτευση από τη γλάστρα του φυτωρίου χρειάζεται προσοχή ώστε να μην τραυματιστεί το ριζικό σύστημα. Μετά τη μεταφύτευση ακολουθεί καλό πότισμα. Στις γλάστρες τα εσπεριδοειδή αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό, σε σχέση με το χώμα, όμως οι φροντίδες και οι συνθήκες ανάπτυξης παραμένουν ίδιες.

 

Γνωρίζεται ότι:

Οι πορτοκαλεώνες της Αναγέννησης!: Οι πορτοκαλιές ήταν από τα αγαπημένα δέντρα του Λουδοβίκου του XIV. Στις Βερσαλλίες όμως δεν θα άντεχαν το κρύο του χειμώνα. Για το λόγο αυτό φύτεψαν τις πορτοκαλιές σε μεγάλα φυτοδοχεία, τα οποία τοποθετούσαν τον Οκτώβριο σε δωμάτια με μεγάλα παράθυρα (σαν θερμοκήπια) και το Μάιο τα ξαναέβγαζαν στον κήπο. Οι Κήποι των Βερσαλλιών επηρέασαν την αρχιτεκτονική τοπίου όλης της Ευρώπης και οι πορτοκαλεώνες έγιναν ένα από τα χαρακτηριστικά των αναγεννησιακών κήπων!

Η «αυλή των Πορτοκαλιών»: Τα εσπεριδοειδή ήταν βασικό στοιχείο των Περσικών κρατών. Έτσι οι Μαυριτανοί το έφεραν μαζί τους όταν κατέλαβαν την Ισπανία. Από εκείνη την εποχή διατηρείται ανέπαφο το τέμενος της Κόρδοβας στον προθάλαμο του οποίου σώζεται η «αυλή των Πορτοκαλιών» που περιλαμβάνει 100 πορτοκαλιές σε τετραγωνισμένη φύτευση και με χαρακτηριστικό σύστημα άρδευσης.