9 κριτήρια για την επιτυχία του λαχανόκηπου

Η δημιουργία του λαχανόκηπου είναι πλέον πολύ συχνή μέσα σε έναν κήπο. Στις περισσότερες περιπτώσεις προβλέπουμε από την αρχή τον χώρο που θα εγκατασταθεί ο λαχανόκηπος και συχνά ο χώρος αυτός είναι ο πλέον πολυχρησιμοποιούμενος, από τους υπόλοιπους χώρους του κήπου, ιδιαίτερα κάποιες περιόδους του έτους.

Η σημασία της θέσης, η έκταση του λαχανόκηπου, ο σχεδιασμός και η διάταξη των λαχανικών στο χώρο, το έδαφος, η λίπανση, η άρδευση, η συγκαλλιέργεια, η εναλλαγή των λαχανικών και η φυτοπροστασία είναι παράγοντες που πρέπει να καθορίζονται – έστω οι περισσότερες – από την αρχή και να λαμβάνονται όλες με σχεδιασμό και οργάνωση για να έχουμε ποιοτική και ποσοτική παραγωγή.

Παρακάτω αναλύουμε έναν – έναν τους παράγοντες αυτούς και διευκρινίζουμε τις βασικές εργασίες για την δημιουργία του σωστού λαχανόκηπου.

 

Από τους γεωπόνους του e-gardenshop.gr (Βρείτε τα προϊόντα που θέλετε στο e-gardenshop.gr)

 

Η θέση του λαχανόκηπου

Τα περισσότερα λαχανικά αγαπούν τον ήλιο, έτσι η θέση που θα επιλεγεί για την εγκατάσταση του λαχανόκηπου θα πρέπει να είναι ηλιόλουστη. Η ανατολική και η νότια πλευρά του κήπου θεωρούνται οι ιδανικότερες για να φιλοξενήσουν το λαχανόκηπο.

Παρόλα αυτά και τα άλλα σημεία του οικοπέδου μπορούν να είναι εξίσου κατάλληλα αν δέχονται ανεμπόδιστα τον ήλιο για αρκετές ώρες την ημέρα.

Εκτός από τον ήλιο σημαντικός παράγοντας είναι και ο αέρας, καθώς περιοχές με έντονους ανέμους δεν προτιμώνται. Επιπλέον ο κήπος με τα λαχανικά πρέπει να είναι θέση με εύκολη πρόσβαση από το σπίτι.

Τα λαχανικά που καλλιεργούνται για τους καρπούς τους χρειάζονται αρκετό ήλιο. Οι τομάτες απαιτούν 6 ώρες ήλιο τη μέρα. Εκείνα που καλλιεργούνται για το φύλλωμά τους τουλάχιστον 3 ώρες ήλιο την ημέρα. Όσα καλλιεργούνται για το ρίζωμά τους είναι πιο ανθεκτικά στη σκιά.

Το μέγεθος του λαχανόκηπου

Πρακτικά όσο μεγαλύτερος είναι ο λαχανόκηπος τόσο περισσότερο χρόνο και κόπο απαιτεί. Το προτιμότερο είναι να ξεκινήσει κανείς με ένα μικρό λαχανόκηπο ώστε να έχει τη δυνατότητα να τον επεκτείνει ανάλογα με τις ανάγκες και το χρόνο του.

Ο χρυσός κανόνας για τις διαστάσεις ενός λαχανόκηπου που είναι ομαλά ενταγμένος μέσα στον υπόλοιπο κήπο είναι η συνολική επιφάνεια του λαχανόκηπου να καλύπτει περίπου το 1/5 της συνολικής επιφάνειας του κήπου.

Στους μικρούς κήπους λαχανικά μπορούν να καλλιεργούνται σε παρτέρια, στις άκρες των διαδρόμων, ανάμεσα στα λουλούδια και σε φυτοδοχεία.

 

Υποστήλωση λαχανικών

 

Ο σχεδιασμός του λαχανόκηπου

Συνήθως οι λαχανόκηποι έχουν σχήμα ορθογώνιο ή τετράγωνο και τα λαχανικά φυτεύονται σε σειρές. Με αυτό το σχεδιασμό γίνεται καλύτερη εκμετάλλευση του διαθέσιμου χώρου και μπορούν να καλλιεργηθούν περισσότερα φυτά σε μικρότερο χώρο. Παρόλα αυτά ο λαχανόκηπος μπορεί να έχει όποιο άλλο σχήμα δημιουργήσει η φαντασία του κατασκευαστή και εξασφαλίζει την παραγωγή.

Κατά το σχεδιασμό είναι σημαντικό να έχουν προβλεφτεί διάδρομοι κίνησης ανάμεσα στα λαχανικά. Οι διάδρομοι πρέπει αν έχουν πλάτος τουλάχιστον 30 cm. Στα επικλινή εδάφη πριν από την κατασκευή θα πρέπει να σχεδιαστούν οι αναβαθμίδες πάνω στις οποίες θα καλλιεργηθούν τα λαχανικά.

Η σημασία του εδάφους στο λαχανόκηπο

Το έδαφος είναι η βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του λαχανόκηπου. Θα πρέπει να είναι ισοπεδωμένο, απαλλαγμένο από πέτρες και άλλα άχρηστα αντικείμενα και να διαθέτει αρκετές ποσότητες θρεπτικών συστατικών όπως N, P, K. Πρέπει να κρατάει ικανοποιητική υγρασία και να αποστραγγίζει καλά, να είναι πλούσιο σε οργανική ουσία και να έχει το κατάλληλο p.H για τα λαχανικά.

Θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για τα λαχανικά

Άζωτο: Συμβάλει στην ανάπτυξη των φύλλων, των στελεχών και των καρπών. Εξαιτίας του αζώτου τα φυτά αναπτύσσουν πολλά, μεγάλα και τρυφερά φύλλα. Όταν το άζωτο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο έδαφος τα λαχανικά αναπτύσσουν υπερβολική βλάστηση και υδαρείς ιστούς. Η έλλειψη αζώτου καθυστερεί την ανάπτυξη.

Φώσφορος: Ενισχύει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και είναι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο όταν τα λαχανικά είναι ακόμα μικρά. Επιπλέον ενισχύει την ανάπτυξη των σπόρων. Η έλλειψη φωσφόρου έχει σαν συνέπεια τα άνθη να μη μπορούν να καρποδέσουν.

Κάλιο: Είναι υπεύθυνο για την υδατική ισορροπία των κυττάρων. Επίσης συμβάλει στην ενίσχυση της άμυνας των φυτών σε εχθρούς, ασθένειες και αντίξοες συνθήκες.

Ο ρόλος της οργανικής ουσίας στα λαχανικά

Η οργανική ουσία προέρχεται από φυτικά και ζωικά τμήματα που έχουν αποσυντεθεί. Υπάρχει σχεδόν σε όλα τα εδάφη αλλά επειδή είναι απαραίτητη σε μεγάλες ποσότητες, χρειάζεται συχνός εμπλουτισμός του εδάφους με επιπλέον οργανική ουσία από κομπόστ ή καλοχωνεμένη κοπριά.

Η οργανική ουσία είναι τόσο απαραίτητη γιατί παρέχει στα φυτά θρεπτικά συστατικά και ιχνοστοιχεία, μειώνοντας έτσι τις ανάγκες σε λίπανση. Επιπλέον βελτιώνει την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί το νερό και βελτιώνει τις συνθήκες αερισμού του.

Ο ρόλος του p.H εδάφους

Τα περισσότερα φυτά αναπτύσσονται καλά σε εδάφη με p.H 6-7,5. Στο εμπόριο υπάρχουν διάφορα τεστ που προσδιορίζουν το p.H του εδάφους και σκευάσματα που μπορούν να το διορθώσουν.

Στις περιοχές με μεγάλες βροχοπτώσεις τα εδάφη τείνουν να είναι όξινα. Ο λόγος είναι ότι οι πολλές βροχές απομακρύνουν τα θρεπτικά στοιχεία από το έδαφος.

Πρωιμότητα εδάφους στο λαχανόκηπο

Η πρωιμότητα των εδαφών εξαρτάται κυρίως από το νερό που συγκρατεί. Έτσι τα αμμώδη εδάφη που συγκρατούν λιγότερο νερό, ζεσταίνονται γρηγορότερα και είναι πρωιμότερα.

 

 

Η λίπανση στο λαχανόκηπο

Τα λαχανικά καθώς αναπτύσσονται απορροφούν τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Για να παραμείνει το έδαφος γόνιμο πρέπει να αναπληρωθούν τα στοιχεία που έχουν απομακρυνθεί. Έτσι η λίπανση είναι αναγκαία για έναν παραγωγικό λαχανόκηπο.

Η λίπανση μπορεί να γίνει είτε με χημικά λιπάσματα, είτε με την προσθήκη στο έδαφος κομπόστ και κοπριάς (οργανική λίπανση). Τα χημικά λιπάσματα είναι πιο οικονομικά σε σχέση με την οργανική λίπανση αλλά δεν βελτιώνουν τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους όπως το κομπόστ και η κοπριά.

Ένα εξαιρετικό προϊόν με μεγάλη αποτελεσματικότητα, το οποίο είναι 100% βιολογικό, είναι το κομπόστ γαιοσκωλήκων. Χρησιμοποιείται σε όλα τα κηπευτικά και λαχανικά, τόσο κατά την εγκατάσταση των λαχανικών αλλά και κατά διαστήματα

Η διαχείριση του νερού στο λαχανόκηπο

Τα λαχανικά απαιτούν νερό καλής ποιότητας χωρίς πολλά άλατα. Οι ανάγκες ποτίσματος δεν είναι ίδιες για όλα τα λαχανικά και εξαρτώνται από το κλίμα της περιοχής. Το χώμα του λαχανόκηπου πρέπει να είναι υγρό αλλά όχι υπερβολικά. Η υπερβολική υγρασία μπορεί να οδηγήσει σε σάπισμα των ριζών αλλά και να ευνοήσει την ανάπτυξη ασθενειών που τυχών υπάρχουν.

Ο ιδανικότερος τρόπος ποτίσματος είναι η στάγδην άρδευση (σύστημα σταγόνας). Με αυτό τον τρόπο κάθε φυτό παίρνει το νερό που χρειάζεται και δεν σπαταλιέται επιπλέον νερό.

Επίσης δεν βρέχονται τα φύλλα και οι καρποί των λαχανικών και προστατεύονται από μετάδοση εχθρών και ασθενειών αλλά και εγκαύματα. Το πότισμα πρέπει να γίνεται πολύ νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα έτσι ώστε το νερό να μην εξατμίζεται από τον ήλιο.

Άρδευση λαχανόκηπου

Η σωστή συγκαλλιέργεια των λαχανικών

Η συγκαλλιέργεια στοχεύει στην αύξηση της παραγωγής του λαχανόκηπου και επιτυγχάνεται είτε με την τεχνική της ενδιάμεσης καλλιέργειας, είτε με την εναλλασσόμενη καλλιέργεια.

Στην πρώτη περίπτωση δύο ή περισσότερα είδη καλλιεργούνται ταυτόχρονα στην ίδια σειρά. Φυτά με γρήγορη ανάπτυξη, επιφανειακό ριζικό σύστημα και αντοχή στη σκίαση (π.χ. μαρούλι) φυτεύονται ανάμεσα ανάμεσα από μεγαλύτερα φυτά με πιο αργή ανάπτυξη (π.χ. λάχανο ή τομάτα).

Στην εναλλασσόμενη καλλιέργεια τα νέα λαχανικά είναι έτοιμα να φυτευτούν αμέσως μετά τη συγκομιδή των προηγούμενων. Έτσι φυτά που χρειάζονται πολλά θρεπτικά συστατικά (π.χ. τομάτα, μελιτζάνα, σπανάκι, λάχανο) φυτεύονται αφού ο λαχανόκηπος έχει εμπλουτιστεί με κοπριά ή κομπόστ.

Μετά τη συγκομιδή φυτεύονται τα λαχανικά με τις μικρότερες απαιτήσεις (π.χ. καρότα, παντζάρια, ραπανάκια). Τελευταία φυτεύονται τα ψυχανθή (φασολάκια, αρακάς, ρεβίθια, κουκιά) που βελτιώνουν το έδαφος με το άζωτο που απελευθερώνουν.

Καλοί και κακοί συνδυασμοί

  • Κρεμμύδι: συγκαλλιεργείται με λάχανο, καρότο, τομάτα, μαρούλι ενώ δεν πρέπει να καλλιεργείται μαζί με φασόλι και αρακά
  • Πατάτα: συγκαλλιεργείται με φασόλι, λάχανο και αρακά, δεν πρέπει να καλλιεργείται μαζί με τομάτα και αγγούρι
  • Μαρούλι: συγκαλλιεργείται με φράουλα, αγγούρι και καρότο
  • Λάχανο: συγκαλλιεργείται με κρεμμύδι, πατάτα, σκόρδο, άνηθο, σέλινο και αρακά. Δεν πρέπει να καλλιεργείται μαζί με τομάτα και φασόλι

Εναλλαγή της θέσης λαχανικών ομάδων ανά καλλιεργητική περίοδο

Είναι καλό να μην φυτεύονται κάθε χρόνο τα ίδια λαχανικά στις ίδιες θέσεις. Με την εναλλαγή των θέσεων γίνεται καλύτερη εκμετάλλευση των θρεπτικών συστατικών του εδάφους. Επιπλέον αλλάζοντας θέση στα λαχανικά περιορίζεται και η μετάδοση ασθενειών του εδάφους που προσβάλλουν την κάθε καλλιέργεια.

Παρατήρηση, πρόληψη και φυτοπροστασία

Η τήρηση κάποιων γενικών μέτρων υγιεινής στο λαχανόκηπο μπορεί να περιορίσει ή ακόμα να μηδενίσει τις προσβολές των φυτών από εχθρούς και ασθένειες. Το πρώτο και βασικότερο μέτρο είναι η προμήθεια υγειών σποροφύτων και πολλαπλασιαστικού υλικού για τη φύτευση του λαχανόκηπου.

Το κομπόστ και η κοπριά πρέπει να είναι ώριμα και να μην περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Η άρδευση, η λίπανση και η σωστή αποστράγγιση του εδάφους είναι οι βασικότεροι παράγοντες για να είναι τα φυτά εύρωστα ώστε να μπορούν να αμυνθούν σε τυχών προσβολές. Ο λαχανόκηπος πρέπει να είναι καθαρός και απαλλαγμένος από ζιζάνια.

Τα υπολείμματα των προηγούμενων καλλιεργειών πρέπει να απομακρύνονται γρήγορα από το λαχανόκηπο και είτε να κομποστοποιούνται (αν είναι υγιή) είτε να καταστρέφονται. Μαζί με τα λαχανικά καλό είναι να φυτεύονται αρωματικά φυτά που προσελκύουν ωφέλιμα έντομα.