Η πατάτα είναι ποώδες φυτό με θαμνώδη και ζωηρή ανάπτυξη. Καλλιεργείται σαν ετήσιο και ολοκληρώνει το βιολογικό της κύκλο σε 3-5 μήνες. Έχει βλαστούς υπέργειους (εναέριους) και υπόγειους (ριζώματα ή στόλωνες).

Οι εναέριοι βλαστοί καθώς μεγαλώνουν, διακλαδίζονται, αδυνατίζουν, αναπτύσσονται πλάγια και δίνουν πλάτος στο φυτό όσο περίπου και το ύψος του, 40 – 80 cm, ανάλογα με την ποικιλία. Τα ριζώματα ή στόλωνες είναι οι βλαστοί που αναπτύσσονται υπόγεια. Όταν ολοκληρώσουν την ανάπτυξή τους διογκώνονται και στα άκρα τους, δημιουργούν κονδύλους, τις γνωστές μας πατάτες. Οι κόνδυλοι είναι το μοναδικό βρώσιμο τμήμα του φυτού. Μπορεί να είναι σφαιρικοί, ακανόνιστα μακρόστενοι, ή ωοειδείς. Κάθε στόλωνας δημι-ουργεί ένα ή σπανιότερα περισσότερους κονδύλους.

Το ριζικό σύστημα της πατάτας είναι θυσσανώδες και αποτελείται από πολλά λεπτά ριζίδια. Ο βασικός ρόλος του ριζικού συστήματος είναι η απορρόφηση νερού και θρεπτικών συστατικών. Τα ριζίδια δεν αποτελούν αποθησαυριστικό όργανο του φυτού. Αυτό τον ρόλο τον έχουν αναλάβει οι κόνδυλοι.

Τα άνθη της πατάτας, ανάλογα με την ποικιλία, μπορεί να είναι λευκά, μωβ, μπλε, ανοιχτά κίτρινα ή ιώδη. Όταν τα άνθη γονιμοποιηθούν με επιτυχία, παράγουν μικρούς κόκκινους καρπούς (ρόγες) που μοιάζουν με μικρά ντοματάκια και είναι ιδιαίτερα τοξικοί.

Ο πολλαπλασιασμός του φυτού μπορεί να γίνει με σπόρο όπως και στα άλλα συγγενή φυτά (τομάτα, μελιτζάνα κ.λπ.). Στην περίπτωση αυτή εκφύεται ένας κεντρικός υπέργειος βλαστός ο οποίος διακλαδίζεται. Οι στόλωνες είναι λιγότεροι και η παραγωγή μικρή. Όταν όμως ο πολλαπλασιασμός γίνει με κονδύλους (πατατόσπορος) και με τις κατάλληλες συν-θήκες καλλιέργειας, οι υπέργιοι βλαστοί είναι περισσότεροι, η ποικιλία διατηρεί τα χαρακτηριστικά της και η παραγωγή είναι πολύ καλύτερη. Για αυτό και ο πολλαπλασιασμός της πατάτας σε όλο τον κόσμο, γίνεται με κονδύλους. Επιπλέον όταν ο πολλαπλασιασμός γίνεται με κονδύλους η παραγωγή είναι πιο σύντομη, αφού τα φυτά πατάτας που προέρχονται από σπόρο αναπτύσσονται πιο αργά σε σχέση με αυτά που προέρχονται από κονδύλους.