ΚΛΑΔΟΤΕΜΑΧΙΣΜΟΣ, ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ & ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ

ΚΛΑΔΟΤΕΜΑΧΙΣΜΟΣ,  ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ & ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ

Τα μηχανήματα που πραγματοποιούν τον κλαδοτεμαχισμό ονομάζονται κλαδοτεμαχιστές αλλά θα τα δούμε να αναφέρονται και σαν κλαδοθρυμματιστές ή βιοθρυμματιστές. Ο διεθνής όρος είναι «woodchippers» ή «chippers» ή «shredder» ή «bioshredder».

Οι κλαδοτεμαχιστές είναι μηχανήματα που έχουν σκοπό να διαχειριστούν τα κομμένα κλαδιά. Η διαχείριση των προϊόντων κλαδέματος δένδρων και θάμνων είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην ελληνική πραγματικότητα. Η συντριπτική πλειοψηφία των κτημάτων- οπωρώνων και ιδιωτικών χώρων πράσινου με δένδρα δεν διαθέτουν κλαδοτεμαχιστές. Συνήθως καταφεύγουν στην καύση ή στην απόρριψη των κομμένων κλαδιών στα σκουπίδια. Οι δύο πρακτικές απαγορεύονται σύμφωνα με την ευρωπαϊκή αλλά και με την εναρμονισμένη ελληνική νομοθεσία. Πιστεύουμε ότι είναι μία κλασική περίπτωση για την ελληνική πραγματικότητα όπου κάνουμε ζημιά στο περιβάλλον αυξάνοντας το κόστος διαχείρισης και παράλληλα χάνουμε σημαντικής αξίας πρώτη ύλη που είναι φιλική στο περιβάλλον και απόλυτα αξιοποιήσιμη.

Το πρόβλημα στους ελαιώνες και στους οπωρώνες είναι μεγαλύτερο από τους ιδιωτικούς κήπους. Όσον αφορά τους Ο.Τ.Α. εκεί τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και χρειάζεται συγκρότηση ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης προϊόντων κλαδέματος.

Οι κλαδοτεμαχιστές είναι μηχανήματα που αποτελούνται από τα εξής βασικά μέρη: α) χοάνη τροφοδοσίας στην οποία τοποθετούνται τα κομμένα κλαδιά β) μηχανισμός κοπής τεμαχισμού κλαδιών ο οποίος φέρει ένα περιστρεφόμενο ρότορα με διάφορους τύπους μαχαιριών ανά εταιρία και μοντέλο γ) υπάρχει και η πηγή ισχύος η οποία μπορεί να είναι ηλεκτροκινητήρας, βενζινοκινητήρας ή πετρελαιοκινητήρας ή το μηχάνημα να είναι ισχυοδοτούμενο από δυναμοδότη (Ρ.Τ.Ο.) του τρακτέρ. Τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά ενός κλαδοτεμαχιστή είναι η μέγιστη διάμετρος κλαδιού που μπορεί να τεμαχίσει σε mm, η απόδοσή του σε m3/h και αφορά τον όγκο του τεμαχιζόμενου υλικού και η ισχύς του κινητήρα. Καλό θα ήταν ο κατασκευαστής να μας δίνει και το μήκος τους τελικού προϊόντος (chip).

Συνιστώμενα μηχανήματα ανάλογα με τους χώρους που απευθύνονται.

• Για ιδιωτικούς κήπους χωρίς μεγάλο αριθμό δένδρων και θάμνων αρκεί ένας κλαδοτεμαχιστής με μέγιστη διατομή 50-60mm και απόδοση 1-3 m3/h.
• Για ελαιώνες και οπωρώνες που η έκτασή τους δεν είναι πάνω από 10-12 στρέμματα και τα κλαδιά δεν είναι πολύ μεγάλα καθώς και για επαγγελματικούς χώρους πράσινου τα ελάχιστα τεχνικά χαρακτηριστικά θα πρέπει να είναι μέγιστη διατομή 90mm και άνω, απόδοση 5 m3/h και άνω και κινητήρα 12ΗΡ και άνω.
• Για μεγαλύτερα κτήματα 20-100 στρέμματα που είναι ελαιώνες και οπωρώνες με μεγάλα δένδρα οι απαιτήσεις είναι η διατομή 100mm και άνω και αποδόσεις 6-12m3/h και κινητήρες20ΗΡ και άνω.
• Για δήμους αλλά και για συνεταιρισμούς και ομάδες παραγωγών καθώς και για εργασίες σε δάση το συνιστώμενο μηχάνημα πρέπει να έχει διατομή 150mm και άνω, απόδοση 8-15m3/h και συνίσταται να φέρει πετρελαιοκινητήρα 28ΗΡ και άνω. Τα μηχανήματα αυτά θα πρέπει να είναι ή αυτοκινούμενα ή πάνω σε τρέιλερ. Υπάρχει και η λύση του αναρτώμενου σε τρακτέρ με ελάχιστη απαιτούμενη ιπποδύναμη 35ΗΡ τουλάχιστον.

Σημείωση: είναι προφανές ότι τα μηχανήματα με μεγάλες ιπποδυνάμεις, μεγάλες διαστάσεις και μεγάλο βάρος είναι πιο παραγωγικά αλλά χάνουν σε ευελιξία και ευκολία στην πρόσβαση και στην μεταφορά και αυτό το θέμα για περιορισμένους χώρους, για μεγάλες κλίσεις και για δύσκολες διαδρομές είναι καθοριστικό.

Χρήσεις των προϊόντων κλαδοτεμαχισμού (chip)

Τα προϊόντα κλαδοτεμαχισμού δεν είναι άχρηστα προϊόντα, είναι προϊόντα που ανακυκλώνονται και δεν προκαλούν περιβαλλοντολογικά προβλήματα. Υπάρχει πλέον διεθνώς μια εμπειρία στην χρήση του τεμαχισμένου κλαδιού η οποία γίνεται με απόλυτη επιτυχία. Οι σημαντικότερες από τις χρήσεις αυτές είναι οι παρακάτω:

Τεχνική RCW (Ramial fragmented wood). Eίναι μία καινοτόμα τεχνική που αναπτύχθηκε πρώτη στον Καναδά, ονομάζεται επίσης και BRF. Αυτή η τεχνική «μιμείται» το τι συμβαίνει μέσα σε ένα δάσος και πως τα απλωμένα σε όλη την επιφάνεια κομμάτια ξύλου και φύλλων ενσωματώνονται μέσα από μία φυσική διαδικασία στο έδαφος του δάσους. Για να έχουμε καλύτερη απόδοση στο προϊόν του κλαδοτεμαχισμού κατά προτίμηση θα πρέπει να προέρχεται από φυλλοβόλα δένδρα και θάμνους με μέγιστη διάμετρο κλαδιού 7cmκαι θα πρέπει να έχει υψηλή αναλογία σε κυτταρίνη και μαλακό φλοιό. Ο στόχος με την εφαρμογή του προϊόντος αυτού είναι να δημιουργηθεί ένα νέο στρώμα στην επιφάνεια του εδάφους το οποίο να έχει μεγάλο πορώδες, μεγάλο αριθμό μυκήτων, σπογγώδη δομή και με δυνατότητα να συγκρατεί υγρασία αλλά να αντιστέκεται από την μια στην συμπίεση και από την άλλη στην εξάτμιση της εδαφικής υγρασίας. Τέλος όσον αφορά τις οργανικές ενώσεις ένα ποσοστό κοντά στο 50% του CO2 που περιέχει το ξύλο παραμένει στο υπόστρωμα και απελευθερώνεται σταδιακά. Η σταδιακή αυτή απελευθέρωση είναι πηγή ενέργειας για τους μικροοργανισμούς οι οποίοι εμπλουτίζουν με την σειρά τους το έδαφος με θρεπτικά συστατικά. Είναι προφανές ότι υπάρχουν διάφορες παραλλαγές στην εφαρμογή όσον αφορά το πάχος του στρώματος, την τυχόν ενσωμάτωση στο παλιό έδαφος κ.α.

Κομποστοποίηση. Θα πρέπει να είναι κατανοητό ότι και η πρώτη εφαρμογή δεν είναι τίποτα άλλο από μία διαδικασία κομποστοποίησης στο φυσικό περιβάλλον. Η κομποστοποίηση του τεμαχισμένου υλικού εάν αφορά έναν ιδιωτικό κήπο μπορεί να γίνει σε έναν οικιακό κομποστοποιητή ή μία ιδιοκατασκευή που συνήθως είναι ξυλοκατασκευή στην οποία συγκεντρώνεται το προϊόν και γίνεται κομποστοποίηση. Για κομποστοποίηση  μεγάλης ποσότητας προϊόντων χρειάζεται μεγαλύτερη εγκατάσταση και πιο εξειδικευμένη η οποία απαιτεί και ειδικό εξοπλισμό. Κάποιες βασικές συμβουλές για την οικιακή κομποστοποίηση είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε στο μείγμα μας κόπρανα ζώων, αποφάγια και πολυετή ζιζάνια.Βασικό σημείο είναι ότι το μείγμα θα πρέπει να αερίζεται καλά καθ’όλη την διάρκεια της κομποστοποίησης. Γι’αυτό πρέπει να το αναδεύουμε εκτός και αν διαθέτουμε κάδο κομποστοποίησης περιστρεφόμενο. Τα πράσινα στοιχεία περιέχουν βακτήρια που θα δημιουργήσουν την αρχική θερμότητα που απαιτείται από την διαδικασία. Ένα καλό μείγμα από το πράσινο και καφέ υλικό (50%-50%) θα προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες για μια ποικιλία οργανισμών που απαιτούνται. Αν στον κήπο μας έχουμε κωνοφόρα και ενσωματώνουμε chip και από αυτά καλό είναι να μην περνούν το 15% του συνολικού κομπόστ καθώς αυξάνουν την οξύτητα και αποδομούνται δύσκολα. Η αναλογία άνθρακα προς άζωτο (C/N) είναι μία από τις σημαντικότερες τροφικές παραμέτρους. Η χρήση μεγάλης ποσότητας γκαζόν εμποδίζει τον αερισμό προκαλώντας αναερόβιες συνθήκες. Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα ψιλοτεμαχισμένα υλικά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε οι κάδοι κομποστοποίησης να είναι σε σκιερό μέρος. Ο μέσος χρόνος για την ωρίμανση του μίγματος είναι 3-4 μήνες και η βασική χρήση είναι η ενσωμάτωση του ώριμου μίγματος στον λαχανόκηπο, στα παρτέρια με τα λουλούδια κ.λ.π.

Απ’ ευθείας χρήση του chip για καύσιμη ύλη. Είναι αυτονόητο ότι το chipτου κλαδοτεμαχισμού εάν τεμαχιστεί περισσότερο και γίνει πριονίδι μπορούμε να το κάνουμε πέλλετ αλλά σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρησιμοποίηση καυστήρων οι οποίοι χρησιμοποιούν απευθείας σαν καύσιμη ύλη προϊόν κλαδοτεμαχισμού. Έχει ενδιαφέρον να αναφέρουμε μια πρόσφατη εφαρμογή που έγινε από επτά θερμοκηπιακές μονάδες στην περιοχή Φλάνδρας του Βελγίου. Οι μονάδες αυτές διέθεταν έναν κοινό καυστήρα πετρελαίου και κατανάλωναν 650 τόνους πετρελαίου τον χρόνο. Έγινε αντικατάσταση με ένα πλήρως αυτοματοποιημένο στην τροφοδοσία του καυστήρα για προϊόν κλαδοτεμαχισμού chipκαι καταναλώνουν 2000 τόνους τον χρόνο. Με σημαντικό οικονομικό όφελος όπως αυτό είναι κατανοητό. Σίγουρα υπάρχει σημαντική δυνατότητα παρόμοιων χρήσεων και στην Ελλάδα. Δεν πρέπει εδώ να υποτιμούμε και την δυνατότητα χρήσης των προϊόντων κλαδοτεμαχισμού και για καύση και σε οικιακή κλίμακα barbecue, τζάκι κ.λ.π. σε συνδυασμό με μεγαλύτερα τεμάχια ξύλου.

Διακόσμηση.Τέλος το κομμένο chipμπορεί να χρησιμοποιηθεί για διακόσμηση. Αυτό γίνεται με την προσθήκη επιφανειακά γύρω από θάμνους, παρτέρια, διαδρόμους και άλλες κηποτεχνικές κατασκευές.Εάν δεν προέρχεται και από διαφορετικό ξύλο δημιουργεί και μια χρωματική αντίθεση που είναι ενδιαφέρουσα. Έτσι έχουμε και καλό αισθητικό αποτέλεσμα αλλά και μια αποφυγή φυτρώματος ζιζανίων στις περιοχές του εδάφους που καλύπτεται με προϊόν κλαδοτεμαχισμού.

Πίνακας με τεχνικά χαρακτηριστικά κάποιων αντιπροσωπευτικών μοντέλων κλαδοτεμαχιστών

Κρουστάλλης Νίκος
Καθηγητής Εφαρμογών Σ.ΤΕ. Γεωπονίας
Τμήματος Μηχανικής Βιοσυστημάτων
του Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας

Προϊόντα: http://www.gardensport.gr/

Αναδημοσίευση από το περιοδικό ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΗΠΟ 2017