Ο κήπος της ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΧΑΛΚΗΣ
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΝΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.
Με αφορμή την κατασκευή του κήπου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης συναντηθήκαμε με έναν από τους βασικούς συντελεστές αυτής της αξιόλογης πρωτοβουλίας, το γεωπόνο Νίκο Θυμάκη, ο οποίος μας μίλησε για τους στόχους και την αξία της κατασκευής του κήπου της Θεολογικής Σχολής.
Προς την ολοκλήρωσή τους βρίσκονται ήδη οι εργασίες φύτευσης των θεματικών κήπων της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης που βασίζονται στο σχεδιασμό της επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημίου Neapolis Πάφου με επικεφαλής τη Δρ. Τζούλια Τζώρτζη, Α. Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Τοπίου κ Δ/ντρια Ευρωπαικών και Ερευνητικών Προγραμμάτων, και παρουσιάστηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2014 στον Οικουμενικό Πατριάρχη παρουσία και του Πρόεδρου της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Νεάπολις, Πάφου κυρίου Μ. Λεπτού. Η διαδρομή των αρετών, ο εδώδιμος κήπος και ο κήπος με τα φυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή, συνθέτουν έναν μοναδικό κήπο αναφοράς με παγκόσμιο πλέον ενδιαφέρον.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η συνολική προσπάθεια προέκυψε από δωρεές και προσφερόμενη εργασία, από τον Ελληνικό Σύνδεσμο Εξαγωγέων Φυτικού Υλικού, την Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Γεωτεχνικών και Επιχειρήσεων Πρασίνου (με επικεφαλής τον Πρόεδρο κ. Μιχάλη Στογιάννο, τον κ. Κώστα Τάτση, τη κ. Σταυρούλα Κατσογιάννη, την κ. Εύη Πλιάκου και τον Διευθυντή Πρασίνου του Δήμου Νίκαιας-Ρέντη κ. Μανώλη Καπάνταη), το δίκτυο κέντρων κήπου Φυτοnet, τα μέλη της ομάδας «Συνέργεια – Hellenic Garden Team» κ. Γκουνίδη Παναγιώτη, κ. Νικολούδη Κώστα και κα. Ματίνα Κανάκη, την κα. Νίκη Κεφαλά και τον κ. Σπύρο Ταμπουρατζή, τη ΓΓ του Συνδέσμου Αποδήμου Ελληνισμού Δρ. Όλγα Σαραντοπούλου καθώς και μεμονωμένων προσώπων, όπως του Διευθυντή Πρασίνου του Δήμου Νάουσας κ. Νίκου Μπάμπου. Τον συντονισμό όλων αυτών των ενεργειών και την επιμέλεια των φυτεύσεων έχει το μέλος της μελετητικής ομάδας, γεωπόνος, Νίκος Θυμάκης.
Πιο συγκεκριμένα, μετά από συνεννόηση με τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Προύσης και Ηγούμενο της Ι. Μ. Αγίας Τριάδος Χάλκης κ.κ. Ελπιδοφόρο, ο Νίκος Θυμάκης εγκαταστάθηκε από το Νοέμβριο του 2014 στη Χάλκη και οργάνωσε τις προσπάθειες καταρχήν της ανανέωσης και συντήρησης του υπάρχοντος φυτικού υλικού (κλαδέματα και φροντίδα ιστορικών δένδρων που είχαν να γίνουν πολλά χρόνια, προετοιμασία χώρων φυτεύσεων θεματικών κήπων, μετακινήσεις και αξιοποίηση υπάρχοντος φυτικού υλικού με βάση τον νέο σχεδιασμό, οργάνωση παλαιών λαχανόκηπων κλπ) και στη συνέχεια την νέα φύτευση που περιγράφει τους θεματικούς κήπους.

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΜΠΡΟΣΤΙΝΟΥ ΚΗΠΟΥ – Η ΚΙΤΡΙΑ , ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ, ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΛΑΝΟ
Αξίζει να σημειωθεί, η σημαντική και επίπονη προσπάθεια μετακίνησης 9 μεγάλων ελιών από διάφορα σημεία του κήπου, σε συγκεκριμένο χώρο στη διαδρομή των αρετών, που έδωσε «χαρακτήρα» στην μπροστινή όψη του κήπου της Σχολής σε συνδυασμό με τον κήπο των αρωματικών φυτών και αποτελεί την εικόνα-trade mark του κήπου! Την συνολική εικόνα έρχονται να πλαισιώσουν μέσα σε όλο τον κήπο των περίπου 14 στρεμμάτων, σημαντικά φυτικά είδη όπως ο Κράταιγος, το Κραγάτσι, ο Πλάτανος, ο Στύραξ, η Δρυς, οι πολλές μυρωδάτες παραδοσιακές τριανταφυλλιές, τα πολλά είδη αρωματικών φυτών αλλά και φυτά που είναι χαρακτηριστικά για το Πράσινο της Πόλης, όπως η Ακακία Κωνσταντινουπόλεως, η Λαγκεστρέμια , η Ιτιά και ο Προύνος.
«Περίπου 350 είδη φυτών υπάρχουν στον κήπο, ενώ φροντίσαμε να υπάρχει δέσιμο και με το λόφο της Ελπίδας όπου βρίσκεται η Σχολή, χρησιμοποιώντας στον «βυζαντινό λειμώνα» φυτά του δάσους, όπως Λαδανιά, Ραμνος, Λαγομηλιά και Άγρια Τριανταφυλλιά, τα οποία είναι θαυμάσιος υπόροφος στο οικοσύστημα που έχουν δημιουργήσει οι υπάρχοντες Κέδροι Λιβάνου, Πεύκα και Κυπαρίσια. Επίσης, αυτοφυείς Τουλίπες, Κυκλάμινα, Μαργαρίτες και τοπικά Κρίνα θα δώσουν χρωματικές πινελιές στον καμβά του κήπου σε κάθε εποχή…» δήλωσε ο Νίκος Θυμάκης που ξαναβρέθηκε εκεί τον Ιούνιο και το Νοέμβριο του 2014 για την οριστική ολοκλήρωση με μία θεματική ομάδα μικρών κήπων – έκπληξη, που θα αποτελέσουν κι αυτοί κομμάτι παγκοσμίου ενδιαφέροντος.
Ο πρώτος από αυτούς, στα πρότυπα σχεδιασμού του πατέρα της αρχής της θεματικότητας, του Βραζιλιάνου Roberto Burle Marx, ήδη είναι σχηματισμένος ενώ δίπλα ακριβώς, ο κήπος με τα οξύφιλα (μανόλιες, ορτανσίες, παιώνιες κλπ) έχει ήδη αφιερωθεί στον Δεσπότη Πριγκηπονήσσων Δωρόθεο (υπηρέτησε τις δεκαετίες 1960-70), τον επονομαζόμενο «κηπουρό» ο οποίος είχε μεριμνήσει για την άριστη συντήρηση του κήπου εκείνη την περίοδο.
Αξίζει να τονίσουμε ότι από τα 82 φυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή, τουλάχιστον τα 65 είναι αυτή τη στιγμή στον κήπο ενώ γίνονται συστηματικές προσπάθειες να βρεθούν και να τοποθετηθούν είτε στον κήπο είτε στο θερμοκήπιο ως εκθέματα, τα υπόλοιπα… Τα χώματα του κήπου είναι εξαιρετικά και χρησιμοποιήθηκε μόνο φυσικός ζεόλιθος για να αυξήσει την ικανότητα του εδάφους στο να παρέχει νερό σταδιακά. Τέλος, δεν πετάχτηκε ούτε ένα φυτό, αξιοποιήθηκαν όλα τα ενδημικά φυτά που υπήρχαν ήδη σε σημεία του κήπου ενώ ο κήπος θα είναι ουσιαστικά αυτοδιαχειριζόμενος, αφού τα φυτά είναι προσαρμοσμένα στο περιβάλλον και τις τοπικές συνθήκες (εκτός των μικρών σημείων χλοοτάπητα όπου θα μπει μόνο εκεί σύστημα αυτόματου ποτίσματος).
Στόχος είναι η δημιουργία ενός θεματικού κήπου, χωρισμένου σε τρεις ενότητες:
1. H διαδρομή των αρετών
“Η διαδρομή των αρετών” βασίστηκε σε κείμενο του 12ου αιώνα, που ανήκε στον Codex Clarkianus και εντοπίστηκε πρόσφατα στην Οξφόρδη. 14 φυτά συνθέτουν αυτήν την διαδρομή στην είσοδο της Σχολής και μετατρέπουν τη διαδρομή σε οδό περισυλλογής και κατάνυξης, εισάγοντάς μας στο νόημα που ο χώρος εκπέμπει. (βρίσκεται στην μπροστινή όψη του κτιρίου).
2. Ο εδώδιμος κήπος
“Ο εδώδιμος κήπος” τοποθετείται στην περίμετρο του κήπου, αποτελείται από δέντρα που διασώθηκαν, λαχανόκηπους και αρωματικά φυτά, ώστε να δημιουργηθούν βοτανόκηποι και να παραχθούν εδώδιμα αγαθά. Ακόμη, η συγκεκριμένη ενότητα περιλαμβάνει και ένα μικρό βιοδυναμικό αμπέλι.
3. Ο Βιβλικός κήπος
“Ο Βιβλικός κήπος” είναι η προσπάθεια συλλογής φυτών που αναφέρονται σε χωρία της Αγίας Γραφής (η συλλογή περιλαμβάνει σήμερα 50 από τα 82 που αναφέρονται συνολικά) και συναντάμε τα περισσότερα περί τον Ιερό ναό αλλά και σε διάφορα άλλα σημεία του κήπου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στα δένδρα της ενότητας «διαδρομή των αρετών», δημιουργήθηκε ένας «Βυζαντινός Λειμώνας» που αποτελείται από τουλίπες, δαντέλια, κυκλάμινα και άλλα φυτά τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία στην Βυζαντινή σημειολογία.
Οι παραπάνω δημιουργίες συνθέτουν έναν αειφόρο, αυτό-διαχειριζόμενο μοναστηριακό κήπο, με έντονους συμβολισμούς και αισθητικό ενδιαφέρον.
Μικρή συνέντευξη από τον δημιουργό του κήπου
– κ. Θυμάκη πότε ξεκίνησε η ανάπλαση του κήπου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και πως και ανατέθηκε στην συγκεκριμένη ομάδα;
Ν.Θ.: Ο σχεδιασμός και η μελέτη ξεκίνησαν στα τέλη Μαΐου του 2013 και η παρουσίαση έγινε την 1η Σεπτεμβρίου 2013 στη Χάλκη (η 1η Σεπτεμβρίου, Αρχή της Ινδίκτου, είναι η ημέρα Περιβάλλοντος για την Εκκλησία μας). Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν στα τέλη Οκτωβρίου 2013. Η δική μου επιλογή στην ομάδα μελέτης, έχει να κάνει με το ότι ήμουν ο μοναδικός στην Ελλάδα που είχα να επιδείξω εφαρμοσμένη εργασία σχετικά με «κήπο με φυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή», το 2008, σε εκθεσιακό περίπτερο στην Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς. Ήταν μία εξαιρετικά δημοφιλής δραστηριότητα που πήρε πολύ προβολή και σκοπό δικό μου είχε να περάσω το μήνυμα της θεματικότητας για τους κήπους των Εκκλησιών μας. Γενικά, η δουλειά μου διέπεται από την «αρχή της θεματικότητας» του μεγάλου Βραζιλιάνου αρχιτέκτονα τοπίου Roberto Burle Marx και των νατουραλιστικών αρχών του δικού μας Δημήτρη Πικιώνη, και πιστεύω ότι αυτός ήταν ο λόγος που επιλέχθηκα να συμμετάσχω σε αυτήν τη σχεδιαστική συνέργεια και κατόπιν στην εφαρμογή.

ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΓΡΙΟΧΟΡΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΑΝ ΑΛΤΑΝΕΣ ΜΕ ΦΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΟΠΩΣ ΜΥΡΤΙΑ, ΠΥΞΑΡΙ, ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ
– Πόσα άτομα συμμετέχουν στην ανάπλαση και ποιά είναι τα καθήκοντα του καθενός;
Ν.Θ.: Στην εφαρμογή του σχεδίου φύτευσης και της ευρύτερης συντήρησης, είμαι μόνος μου, με τους κατά καιρούς εθελοντές, ενώ συμμετέχει και ομάδα κηπουρών της Σχολής και πολλές φορές και οι δόκιμοι μοναχοί. Είναι μία όμορφη συμμετοχική διαδικασία, μεταφυτεύσεων, διάσωσης παλαιών φυτών, συμβολικών και ιστορικών, συλλογής καρπών και φαρμακευτικών δρόγεων (φασκόμηλο, λεβάντα, δενδρολίβανο κλπ) που έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας της Σχολής και αυτό είναι από μόνο του όπως καταλαβαίνετε πολύ σημαντικό. Μέσα στις τόσες εξωστρεφείς ενέργειες για την επισκεψιμότητα της Σχολής που έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια λόγω των επιτυχημένων κινήσεων και του πνεύματος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτου Προύσης κ.κ Ελπιδοφόρου, ο κήπος ήρθε να εγκολπώσει την θετική ενέργεια που επικρατεί πλέον στο χώρο με τα χρώματα, τα αρώματα και τις γεύσεις που προσφέρει, σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας ιστορικής, θρησκευτικής και εκπαιδευτικής κληρονομιάς. Στην πορεία των αναπλάσεων, για την εφαρμογή των σχεδιασμών των σκληρών υλικών, σίγουρα θα συμμετάσχουν οι ανάλογες ειδικότητες (αρχιτέκτονες κλπ).
– Πως είναι οι σχέσεις σας με τον κόσμο εκεί; Πως σας αντιμετωπίζουν;
Ν.Θ.: Με καταγωγή της μίας γιαγιά μου από το Παντείχιον της Πόλης και της άλλης από τη Σμύρνη, οφείλω να ομολογήσω ότι σύντομα έγινα δημοφιλής και «καρντάς» με τους συνεργάτες μου και τους κατοίκους της Χάλκης. Η αλήθεια είναι ότι είχα δουλέψει και στην Αττάλεια κάποια διαστήματα και η δουλειά μου εκεί είναι γνωστή, για αυτό υπάρχει και ο σεβασμός. Η σχέση είναι καλή, στα σημεία συνεννόησης που υπάρχουν μεταξύ ανθρώπων. Δεν σας κρύβω ότι μέσα μου ένιωσα πολύ έντονα το «αγκάθι» της Κύπρου τις ημέρες της «επετείου» της εισβολής, αλλά όχι από τον απλό κόσμο και τους φίλους… Αντιμετωπίζομαι με σεβασμό για το έργο μου και τη φήμη μου, εκτιμώ αφάνταστα το γεγονός του πως επαγγελματικά στηρίζονται μεταξύ τους και στηρίζουν και εμένα πολλές φορές, κάτι που στην Ελλάδα το έχω προσπαθήσει πολύ και δεν είναι πάντα εφικτό.
– Τι συναισθήματα σας προκαλεί η ενασχόληση σας με τον κήπο της Θεολογικής Σχολής;
Ν.Θ.: Θα σας ομολογήσω ότι επανασυνδέθηκα με το θείο στοιχείο, σίγουρα και σαν απασχόληση με το Πράσινο αλλά πολύ περισσότερο με την αίσθηση που προκαλεί ο χώρος συνολικά και η ιστορία του. Εκεί νιώθω ακάματος, ισχυρός, ήρεμος. Δόξα τω Θεώ.
– Πότε προβλέπεται να ολοκληρωθεί η ανάπλαση και ως πότε θα είστε υπεύθυνος για τη συντήρηση;
Ν.Θ.: Έχουμε κάποια δουλειά ακόμη όσον αφορά καθαρά το φυτευτικό μέρος και το αυτόματο πότισμα, ενώ οργανώνουμε και την αυτάρκεια με τον εδώδιμο κήπο. Σίγουρα πολύ περισσότερη δουλειά θα έχουμε με τα σκληρά στοιχεία τοπιοτέχνησης (δρόμοι, πλακόστρωτα κλπ). Θα εμπλέκομαι για όσο χρειαστεί.
ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ του κήπου της Θεολογικής Σχολής Χάλκης
συντονίστρια: Δρ. ΤΖΟΥΛΙΑ ΤΖΩΡΤΖΗ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Τοπίου και Διευθύντρια Ευρωπαϊκών και Ερευνητικών Προγραμμάτων Πανεπιστημίου Νεάπολις
σχεδιασμός:
- ΕΛΕΝΗ ΑΝΤΩΝΑΡΑ, Αρχιτέκτων Μηχανικός και Μηχανικός Περιβάλλοντος
- ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός
επιλογή φυτικού υλικού: ΝΙΚΟΣ ΘΥΜΑΚΗΣ, Γεωπόνος
ειδικοί επιστήμονες που συνεργάστηκαν:
- ΦΙΛΙΩ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, Αρχιτέκτων Μηχανικός και Αρχιτέκτων Τοπίου
- ΒΑΣΙΛΙΚΗ-ΒΑΝΤΑ ΚΥΡΙΑΚΟΥ, Αρχιτέκτων Μηχανικός και Μηχανικός Περιβάλλοντος
φοιτητές που συνεργάστηκαν:
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΒΛΑΧΟΥ, ΑΝΤΡΗ ΓΙΑΝΝΗ, ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΛΑΤΕΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΑΡΚΕΖΟΣ
Τα φυτά του κήπου της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης
Κωνοφόρα
- Cl – Cedrus libanii – Κέδρος λιβάνου
- Pb – Pinus brutia – Πεύκο
- Cs – Cupressus sempervirens – Κυπαρίσσι
Δένδρα Φυλλοβόλα
- Tt – Tilia tomentosa – Φλαμουριά
- Cla – Crategus monogyna – Κράταιγος
- Ppi – Prunus pissardii – Προύνος
- Lin – Lagoestremia indica – Λαγκεστρέμια
- Scp – Salix carpea “pendula” – Σάλιξ (ιτιά)
- Sja – Sophora japonica – Σοφόρα
- Sjp – Sophora japonica pendula – Σοφόρα Κρεμοκλαδής
- Li – Liguidambar orientalis – Στύραξ
- Por – Platanus orientalis – Πλάτανος
(Καρποφόρα)
- Pam – Prunus amygdalus – Αμυγδαλιά
- Jr – Juglans regia – Καρυδιά
- Csa – Castanea sativa – Καστανιά
- Fc – Ficus carica – Συκιά
- Pv – Pistacia vera – Φυστικιά
- Ma – Morus alba – Μουριά
- Pcer – Prunus cerasifera – Κερασιά
- Pdo – Prunus domestica -Δαμασκηνιά
- Par – Prunus armeniaca – Βερικοκιά
- Pp – Prunus perica – Ροδακινιά
- Pma – Pyrus Malus – Μηλιά
- Pyc – Pyrus communis – Αχλαδιά
- Cob – Cydonia oblonga – Κυδωνιά
- Pcr – Prunus cerasus- Βυσσινιά
- Fsy – Ficus sycomorus – Συκομορέα
Δένδρα Αειθαλή
- Mg – Magnolia Grandiflora – Μανόλια Μεγανθής
- Ea – Eleagnus angustifolia – Τζιτζιφιά
- Ln – Laurus nobilis – Δάφνη Απόλλωνος
- Qi – Quergus ilex – Αριά
- Csl – Ceratonia silliqua – Χαρουπιά
(Καρποφόρα)
- Mj – Mespilus japonica – Μουσμουλιά
- Cm – Citrus medica – Κίτρο
- Oe – Olea europaea – Ελιά
Θάμνοι φυλλοβόλοι
- Msoul – Magnolia x Sullangeana – Μανόλια Σουλαντζεανα
- Rhv – Rosa “halki” variety – Τριανταφυλλιά ποικιλία «Χάλκη»
- Vv – Vitis Vinifera – Αμπέλι
- Cc – Cistus cretica – Λαδανιά κρητική
- Csal – Cistus salvitiflorum- Λαδανιά
- Vaca – Vitex agnes castus – Λυγαριά
- Bta – Berberis thunbergii – atropurpurea – Βερβερίδα
- Sv – Syringa vulgaris – Πασχαλιά
Θάμνοι αειθαλείς
- Ln – Laurus nobilis – Δάφνη Απόλλωνος
- Mc – Myrtus communis – Μυρτιά
- Au – Arbutus unedo – Κουμαριά
- Pco – Pyracanthus coccinea – Πυράκανθος
- Pf – Phlomis fruticosa – Φλόμις
- Ple – Pistacia lentiscus – Σχίνος
- Sju – Spartium junceum – Σπάρτο
- No –Nerium oleander – Πικροδάφνη
- Ec – Ebenus cretica – Έβενος
- Plau – Prunus laurocerasus – Λαουροκέρασο
- Hg – Hypericum patulum – Υπέρικο
- Bs – Buxus semgervirens – Πυξάρι
Φοινικοειδή
- Pho – Phoenix dactylifera – Φοίνικας
- Tf – trachycarpus fortunei – τραχύκαρπος
Υδρόβια-Υδροχαρή
- Ca – Cyperus alternifolius – Κύπερος
- Ms – Mischanthus sinensis – Μίσχανθος
- Es – Equisetum spp – Εκουισέτο
- Ic – Imperata cylindrica – Ιμπεράτα
- Ps – Pennigetum settaceum – Πεννισέτουμ
- Sb – Stachys byzantina – Στάχυς βυζαντινός
- Tl – Typha latifolia – Τύφα (ψαθι)
- Nl – Nymphaea lotus – Νούφαρα
Ποώδη (Φαρμακευτικά- Αρωματικά)
- La – Lavandula angustifolia – Λεβάντα
- Ro – Rosmarinus officinalis – Δενδρολίβανο
- Mo – Melissa officinalis – Μελισσόχορτο
- So – Salvia officinalis – Φασκόμηλο
- Ho – Hyssopus officinalis – Ύσσωπος
- Ab – Aloe barbadensis – Αλόη
Βολβοί / Κόνδυλοι/Εποχικά / Λαχανικά
- Ad – Arum dracunculus – Δρακoντιά
- Csp – Crocus sp – Κρόκος
- La / Lc – Lillium Album / Lillium Rubrum – Kρίνα
- Mi – Matthiola incana – Βιολέτα
- Vt – Viola Tricolor – Πανσές
- Ig – Iris germanica – Ίριδα
- Τl-Tulipa sp -Τουλίπα
- Pae – Paeonia sp – Παιώνια
Εδαφοκαλυπτικά
- Sa – Smilax aspera – σμίλαξ
- Rf – Rubus fruticosus – βάτος
- Hh – Hedera Helix – κισσός
- Am – Acanthus mollis – άκανθος
- Hsa – Helleborus staphis-agria – ελλέβορος
Αναρριχώμενα
- Ws – Wisteria sinensis – Γλυσίνα
- Jo – Jasminum officinalis – Γιασεμί Χιώτικο
Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το περιοδικό ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΗΠΟ, τ. 2015)
(*) Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Νίκο Θυμάκη, για τις πληροφορίες και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που ευγενικά μας παραχώρησε.
Leave A Comment