Κάκτους και παχύφυτα, συνθήκες ανάπτυξης

 

Η γνώση των κλιματολογικών συνθηκών στις διάφορες περιοχές στους οποίους αναπτύσσονται οι κάκτοι, μας βοηθάει στην κατανόηση των γενικών απαιτήσεων που έχουν αυτά τα φυτά όταν καλλιεργούνται και στη χώρα μας. Η γνώση αυτών των αναγκών και το πόσο μπορούμε να τις ικανοποιήσουμε στο περιβάλλον που εμείς τους προσφέρουμε, συντελούν στην επιτυχία της καλλιέργειας των κάκτων.

Έτσι ανάλογα με την γεωγραφική και κλιματολογική προέλευση των κάκτων, μπορούμε να εξάγουμε ορισμένα γενικά συμπεράσματα σχετικά με τις ανάγκες καλλιέργειάς τους. Οπωσδήποτε στους κανόνες, υπάρχουν πάντα οι εξαιρέσεις που στην περίπτωση των κάκτων είναι αρκετές.

 

Καλλιεργητικές φροντίδες για κάκτους και παχύφυτα

Το έντονο ηλιακό φως, είναι μια βασική ανάγκη για τους κάκτους. Για τα περισσότερα είδη, μερικές ώρες ήλιου κάθε μέρα είναι απαραίτητες για σωστή ανάπτυξη τους, ακόμη και των αγκαθιών τους. Ο φυσικός αέρας με τις διαφορές της θερμοκρασίας μέρας-νύχτας, όπως και οι αλλαγές στην ένταση του ηλιακού φωτός, συντονίζουν το φυτό με το περιβάλλον του και του δίνουν στοιχεία για τον ετήσιο κύκλο ανάπτυξης και ανθοφορίας. Ένα νότια προσανατολισμένο μπαλκόνι ή περβάζι, μια φωτεινή γωνιά στον κήπο ή ένα καλά αεριζόμενο θερμοκήπιο προσφέρονται σαν τις πλέον κατάλληλες θέσεις για την καλλιέργεια κάκτων και άλλων παχύφυτων.

Στο δικό μας ξηροθερμικό κλίμα, οι κάκτοι χρειάζονται επιπλέον νερό το καλοκαίρι, που είναι και η κύρια περίοδος ανάπτυξής τους και προστασία από τις βροχοπτώσεις του φθινοπώρου – χειμώνα. Ένα περιβάλλον με ελάχιστες θερμοκρασίες 7 έως 10ο C το χειμώνα, είναι το ιδανικότερο, ενώ πρέπει να προστατεύονται σε πολύ ψυχρότερες συνθήκες, ανάλογα βεβαίως με το είδος τους και την προέλευσή τους.

Οι κάκτοι μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σχεδόν μίγμα χώματος. Ωστόσο για σωστή και υγιή ανάπτυξη, το χώμα τους πρέπει να είναι πορώδες, θρεπτικό και να στραγγίζει γρήγορα. Η κατακράτηση του νερού, αποτελεί τις περισσότερες φορές την κύρια αιτία της αποτυχίας της καλλιέργειας των κάκτων.

Το σωστό εδαφικό μίγμα, κατάλληλο για σχεδόν όλους τους κάκτους πρέπει να περιέχει : 1 μέρος φυλλόχωμα (χωρίς τύρφη), 1 μέρος απλό χώμα κήπου και 1 μέρος χοντρή άμμο-λεπτό χαλικάκι (4 με 5 mm) ή μαρμαράκι, ρυζάκι που μπορείτε να προμηθευτείτε εύκολα. Για κάκτους που προέρχονται από πολύ ξηρές περιοχές ή έχουν κονδυλώδη ρίζα μπορούμε να προσθέσουμε επιπλέον άμμο, περλίτη ή ελαφρόπετρα.

 

Πολλαπλασιασμός κάκτου σε νέα γλάστρα

 

Κύριες κατηγορίες κάκτων

Το μεγαλύτερο μέρος των κάκτων προέρχεται από την αμερικάνικη ήπειρο. Έχει επικρατήσει η άποψη να θεωρούνται οι κάκτοι από γεωγραφικής πλευράς, ως φυτά της βορείου, κεντρικής και νοτίου Αμερικής. Ωστόσο πολλά είδη, κυρίως παχύφυτων, συναντάμε στην Αφρική και την Ευρώπη.
Όλοι οι κάκτοι ανήκουν στην ίδια οικογένεια , την cactaceae. Ανάλογα με την προέλευση και τις απαιτήσεις τους μπορούμε να χωρίσουμε τους κάκτους τουλάχιστον σε τέσσερις ομάδες, περιγραφικά: κάκτοι των βουνών, κάκτοι των ερήμων, κάκτοι των υψιπέδων και κάκτοι των τροπικών.

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι κάκτοι της Βορείου Αμερικής, που φύονται από τον Καναδά έως και το Βόρειο Μεξικό.

Εδώ συμπεριλαμβάνονται είδη από τα γένη Echinocereus,Opuntia, Pediocactus, Coryphanttha, Ferrocactus καιEchinocactus. Από τα νότια της αμερικανικής ηπείρου, τα γένη Trichocereus, Tephrocactus και Echinopsis που κατοικούν στις Άνδεις της Αργεντινής και νότια έως και την Παταγονία. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικοί στο κρύο και εφόσον διατηρούνται στεγνοί, αντέχουν σε θερμοκρασίες από -6 βαθμούς Κελσίου έως και -20οC. Στο φυσικό τους περιβάλλον δέχονται έντονη ηλιακή ακτινοβολία και για την εδώ καλλιέργεια τους, χρειάζονται πολλές ώρες ήλιο ή εναλλακτικό φωτισμό, καθημερινά.

 

Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει μερικά από τα πιο σπάνια και ενδιαφέροντα είδη.

Από τα οροπέδια και τις ερήμους του Μεξικού τα γένη Astrophytum, Ariocarus,Echinofossulocactus, Gymnocactus, Leuchtenbergia, Lophophora, Mammillaria, Obregonia,Pelecyphora, Turbinicarpus και άλλα. Ενώ από τις ερήμους και βουνοπλαγιές της Χιλής κατάγονται κάκτοι από τα πολύ ενδιαφέροντα γένη Copiapoa, Neochilenia και Neoporteria. Στις δύο αυτές περιοχές οι κάκτοι επιβιώνουν κάτω από παρόμοιες συνθήκες παρατεταμένης ξηρασίας που διακόπτεται από τις λιγοστές βροχές του καλοκαιριού.

Το χώμα είναι αμμώδες και στραγγίζει γρήγορα, οι νύχτες δροσερές και οι χειμώνες αρκετά κρύοι. Στην καλλιέργεια οι κάκτοι αυτοί χρειάζονται καθημερινά πολλές ώρες ήλιο, και θερμά καλοκαίρια με τακτικά ποτίσματα από την άνοιξη έως τα μέσα του φθινοπώρου. Χαμηλές νυκτερινές θερμοκρασίες το χειμώνα είναι απαραίτητες για εύρωστη ανάπτυξη και πλούσια ανθοφορία.

Ένα πορώδες μίγμα χώματος που στραγγίζει γρήγορα και έχει μικρή περιεκτικότητα σε οργανικό υλικό αλλά πλούσιο σε ανόργανα στοιχεία είναι πολύ σημαντική προϋπόθεση για σωστή ανάπτυξη. Η τύρφη και τα άλλα εμπορικά μίγματα πρέπει να αποφεύγονται, στο βασικό μίγμα που αναφέραμε παραπάνω, προσθέστε ½ μέρος ελαφρόπετρα για καλύτερο στράγγισμα και αερισμό.

 

Οι κάκτοι από τα υψίπεδα της νότιας Αμερικής που αποτελούν την τρίτη ομάδα, επιβιώνουν σε αρκετά διαφορετικές συνθήκες.

Συνεχείς βροχές, υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία καιομίχλες δεν είναι σπάνια φαινόμενα στα βουνά και τα οροπέδια των Άνδεων. Εδώ απαντώνται τα γένη Lobivia, Rebutia,Sulcorebutia, Gymnocalycium, Notocactus, Parodia και άλλα. Οι κάκτοι αυτοί προτιμούν δροσερό περιβάλλον ακόμη και τους μήνες του καλοκαιριού. Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί σχετικά με τη σύνθεση του χώματός τους, το οποίο μπορεί να έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε οργανικές ουσίες, αρκεί αυτό πάντα να στραγγίζει καλά.

Και οι ανάγκες τους σε φως ποικίλουν. Τα περισσότερα είδη αναπτύσσονται ικανοποιητικά με έντονο φιλτραρισμένο φως ή σε ημίσκιακαι προτιμούν κάποια προστασία από τον έντονο μεσημβρινό ήλιο. Έτσι προσφέρονται ιδιαίτερα για καλλιέργεια σε περιπτώσεις που η δυνατότητα παροχής ηλίου είναι περιορισμένη. Επειδή είναι πιο ευέλικτοι στις απαιτήσεις τους, οι κάκτοι αυτοί είναι ιδανικοί για ξεκίνημα και θα συγχωρήσουν σφάλματα ακόμη και στο πότισμά τους.

Τους κάκτους που κατάγονται από τους τροπικούς μπορούμε να τους χωρίσουμε σε δύο υποκατηγορίες: στη πρώτη ανήκουν τα επίφυτα όπως τα Epiphylum, Rhipsalis, Hatiora καιSchlumbergera, κρεμαστά φυτά που προέρχονται από υγρά τροπικά δάση και των οποίων η καλλιέργεια έχει περισσότερα κοινά με τις ορχιδέες παρά με τους υπόλοιπους κάκτους.

Απαιτούν χώμα πλούσιο σε τύρφη, σκιά ζεστή, υγρασία και συχνά ποτίσματα. Πιο ενδιαφέροντα είναι τα είδη που κατάγονται από παραθαλάσσιες περιοχές και τροπικές ερήμους που ανήκουν στα γένη Melocactus,Uebelmania και Discocactus.

Η καλλιέργειά τους είναι κάπως δύσκολη. Χρειάζονται αρκετά υψηλές θερμοκρασίες όλο το χρόνο, πορώδες έδαφος και προσεκτικά ποτίσματα, μια ελάχιστη χειμερινή θερμοκρασία γύρω στους 10οC, είναι ιδανική, αλλά τα φυτά αυτά θα αντέξουν και πολύ χαμηλότερες, εφόσον διατηρούνται στεγνά.

Κλείνοντας αυτή την πρώτη αναφορά στους κάκτους, θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο κάθε κάκτος με τις ιδιαιτερότητές του, παρουσιάζει και μια διαφορετική πρόκληση στον καλλιεργητή. Το γεγονός ότι όλα τα είδη των κάκτων είναι πολυετή και πολλά απ’ αυτά χρειάζονται αρκετά χρόνια για να φτάσουν σε ανθοφορία.

Η αξιοθαύμαστη δυνατότητά τους στο να επιβιώνουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες, αποθηκεύοντας μεγάλες ποσότητες νερού στο σώμα τους. Και η μεγάλη ποικιλομορφία στα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά, τα αγκάθια τους και τα καταπληκτικά άνθη που διαθέτουν, αποτελούν τις αιτίες για τη γοητεία που ασκούν οι κάκτοι πάνω μας.

 

Βιβλιογραφία:

  • Φυτά βραχόκηπων και κάκτοι – Νικόλαος Α. Κανταρτζής
  • Κάκτοι και άλλα παχύφυτα. Αλτιπαρμάκης Γιάννης – εκδόσεις Αγρότυπος
  • Κακτοειδή παχύφυτα για δωμάτιο και περβάζι – Εκδόσεις Ψύχαλου
  • Κάκτοι και άλλα παχύφυτα. Clive Innes – εκδόσεις Π Κουτσουμπος Α.Ε
  • Περιοδικό ΚΗΠΟΣ 4ΕΠΟΧΕΣ. Ανδρέας Λαράς – εκδόσεις Λαμπρόπουλος

 

Κείμενο-φωτογραφία: Πάνος Λαμπρόπουλος, Γεωπόνος ΓΠΑ, M.Sc.

 

Διαβάστε επίσης: