Συμβουλές καλλιέργειας για λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο & λαχανάκι Βρυξελλών

Συμβουλές καλλιέργειας για λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο

Το κουνουπίδι, το μπρόκολο, το λάχανο και το λαχανάκι Βρυξελλών εκτός από την άρδευση δεν είναι απαιτητικά φυτά και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες φροντίδες. Όπως σε όλα τα λαχανικά, έτσι και στα σταυρανθή πρέπει να αφαιρούνται τα φύλλα που έχουν κιτρινίσει, ξεραθεί ή έχουν προσβληθεί από εχθρούς και ασθένειες, για να μην επιβαρύνουν την ανάπτυξη των λαχανικών αλλά και για να μην επεκταθούν οι προσβολές όπου υπάρχουν.

Το σκάλισμα του εδάφους είναι επίσης απαραίτητη εργασία τόσο για στην καταστροφή των ζιζανίων όσο και στον αερισμό του εδάφους κοντά στις ρίζες των λαχανικών. Πρέπει να γίνεται προσεκτικά γιατί υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού των ριζών.

Οι ανθοταξίες του κουνουπιδιού όταν εκτίθενται στους περιβαλλοντικούς παράγοντες (ήλιο, βροχή, χαλάζι, σκόνη, ρύποι) για μεγάλο διάστημα χάνουν το ωραίο τους χρώμα και υποβαθμίζεται η ποιότητά τους. Πολλές φορές οι ανθοκεφαλές που έχουν εκτεθεί στον ήλιο για μεγάλο χρονικό διάστημα αποκτούν πράσινο χρώμα γιατί συγκεντρώνεται σε αυτές χλωροφύλλη. Έτσι όταν εμφανίζονται οι ανθοταξίες, τα εξωτερικά μεγάλα φύλλα του κουνουπιδιού, γυρίζουν προς τα μέσα ώστε να “σκεπάσουν” τις ανθοταξίες και δένονται με λαστιχάκι για φυτά για να μείνουν σε αυτή τη θέση.

Στο μπρόκολο όταν αποκτά αρκετό ύψος (πάνω από τα 50 cm) καλό οι ανθοταξίες της κορυφής να απομακρύνονται, ακόμα κι αν δεν έχουν μεγαλώσει πλήρως, ώστε να μην κινδυνεύουν τα στελέχη από σπάσιμο.

Ξεβοτάνισμα

Στην καλλιέργεια των σταυρανθών λαχανικών είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην αφήνονται να αναπτυχθούν ζιζάνια. Ο λόγος είναι πως τα ζιζάνια ανταγωνίζονται σε θρεπτικά στοιχεία, νερό και αν έχουν μεγάλο ύψος και ηλιακό φως, τα καλλιεργούμενα φυτά. Έτσι παράγονται μικρότερα λαχανικά και με μειωμένη ποιότητα. Η περίοδος που η ύπαρξη των ζιζανίων προκαλεί τη μεγαλύτερη ζημιά στην καλλιέργεια, είναι αμέσως μετά τη μεταφύτευση των λαχανικών στο χωράφι (ή αν έχει γίνει απευθείας σπορά, όταν έχουν φυτρώσει οι σπόροι και αρχίζουν να αναπτύσσονται). Σε αυτό το στάδιο, τα λαχανικά αναπτύσσονται με γρήγορο ρυθμό και χρειάζονται πολλά θρεπτικά συστατικά. Έτσι ο ανταγωνισμός με τα ήδη ανεπτυγμένα ζιζάνια καθυστερεί αρκετά την ανάπτυξή τους.

Όταν η σπορά γίνεται στο σπορείο ή χρησιμοποιούνται έτοιμα φυτά για μεταφύτευση στο λαχανόκηπο, ο ανταγωνισμός από τα ζιζάνια είναι μικρότερος γιατί τα φυτά είναι πιο ανεπτυγμένα όταν φυτεύονται στην τελική τους θέση. Αντίθετα στην απευθείας σπορά τα ζιζάνια που αναπτύσσονται πιο γρήγορα εμποδίζουν την ανάπτυξη των λαχανικών και δημιουργούνται πολλά κενά στο χωράφι.

Αντιμετώπιση των ζιζανίων

Στο βιολογικό λαχανόκηπο η αντιμετώπιση των ζιζανίων γίνεται με φυσικές πρακτικές και όχι με τη χρήση χημικών ουσιών. Είναι σημαντικό τα ζιζάνια που αναπτύσσονται μέσα στο λαχανόκηπο αλλά και στις άκρες του χωραφιού, να καταστρέφονται πριν ανθίσουν και δημιουργήσουν σπόρους. Διαφορετικά οι σπόροι θα πέσουν στο χώμα και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα εμφανιστούν νεαρά αγριόχορτα. Η καταστροφή των ζιζανίων, όταν έχει εγκατασταθεί η καλλιέργεια στο λαχανόκηπο, γίνεται με τα χέρια.

Καλλιεργητική τακτική

Στη γεωργία, στις περιοχές που αναπτύσσονται πολλά ζιζάνια, πριν από την εγκατάσταση της νέας καλλιέργειας καταστρέφονται όλα τα ζιζάνια που υπάρχουν στο χωράφι, είτε με τα χέρια είτε με το όργωμα, που έτσι κι αλλιώς εφαρμόζεται κατά την προετοιμασία του χωραφιού για την καλλιέργεια. Το όργωμα πρέπει να είναι βαθύ και να γίνεται αναστροφή του εδάφους (ανάστροφη άροση).

Με αυτό τον τρόπο οι σπόροι των ζιζανίων που βρίσκονται στην επιφάνεια του εδάφους, μετακινούνται σε πιο βαθύ στρώμα, όπου δεν μπορούν να βλαστήσουν. Στη συνέχεια αφήνεται το χωράφι να “ξεκουραστεί”. Αυτό το διάστημα αν δεν βρέχει, εφαρμόζονται ποτίσματα, ώστε οι σπόροι των ζιζανίων που με την αναστροφή του εδάφους μετακινήθηκαν στην επιφάνεια να βλαστήσουν.

Μόλις τα ζιζάνια αναπτυχθούν και πριν δημιουργήσουν σπόρους, καταστρέφονται είτε με ξεβοτάνισμα είτε με ένα δεύτερο επιφανειακό όργωμα ή φρεζάρισμα.

Λίπανση

Τα σταυρανθή λαχανικά χρειάζονται λίπανση, αλλά δεν έχουν ιδιαίτερα μεγάλες απαιτήσεις. Κατά την προετοιμασία του εδάφους ενσωματώνεται στο έδαφος 3-4 Κ κόμποστ ή καλά χωνεμένης κοπριάς για καλλιέργεια κουνουπιδιού και μπρόκολου και 2-3 Κ για καλλιέργεια λάχανου ή λάχανου Βρυξελλών. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας χρειάζονται 1-2 επιπλέον λιπάνσεις. Για τις λιπάνσεις αυτές καλό είναι να χρησιμοποιούνται υγρά οργανικά λιπάσματα για λαχανικά στη δοσολογία που αναφέρεται στη συσκευασία.

Οι ανάγκες των σταυρανθών λαχανικών σε θρεπτικά συστατικά εξαρτώνται και από τις ποικιλίες:

Οι πρώιμες ποικιλίες έχουν μικρές απαιτήσεις σε λίπανση και απαιτούν μόνο την προσθήκη οργανικής ουσίας κατά την προετοιμασία του εδάφους.
Οι μεσοπρώιμες ποικιλίες έχουν λίγο μεγαλύτερες απαιτήσεις και ίσως χρειαστούν μία λίπανση με οργανικό λίπασμα για λαχανικά 10-15 μέρες μετά τη μεταφύτευση των φυτών στο λαχανόκηπο
Οι όψιμες ποικιλίες έχουν τις μεγαλύτερες απαιτήσεις και χρειάζονται 2-3 λιπάνσεις με οργανικό λίπασμα ανά 10-15 μέρες.

Το λάχανο έχει μεγαλύτερες απαιτήσεις σε λίπανση από το κουνουπίδι και το μπρόκολο. Τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά τις έχει όταν σχηματίζεται τις κεφαλές, παρόλα αυτά η λίπανση πρέπει να εφαρμόζεται πριν από αυτό το στάδιο γιατί αλλιώς προκαλείται υπερβολική ανάπτυξη των φύλλων. Γενικά για το λάχανο συνιστάται μία λίπανση με οργανικό λίπασμα 10-15 μέρες μετά τη μεταφύτευση και άλλες 1-3 λιπάνσεις (ανάλογα με την ποικιλία) ανά 15 μέρες περίπου.

Το κουνουπίδι, το μπρόκολο και το λαχανάκι Βρυξελλών είναι λαχανικά ιδιαίτερα ευαίσθητα στην έλλειψη ιχνοστοιχείων όπως το μολυβδαίνιο (Μο) και το βόριο (Β). Για το λόγω αυτό στη γεωργία ενσωματώνονται στο έδαφος κατά την προετοιμασία του για την καλλιέργεια, μολυβδαινιακό νάτριο και βόρακας. Όπως σε όλα τα λαχανικά, έτσι και στα σταυρανθή, η λίπανση πρέπει να είναι προσεκτική καθώς παραπάνω λίπανση θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Στο λάχανο υπερβολική αζωτούχος λίπανση κάνει τις κεφαλές πιο μαλακές, λιγότερο συμπαγείς και με σκασίματα, ενώ τα λάχανα διατηρούνται φρέσκα για λιγότερο διάστημα. Το κινέζικο λάχανο χρειάζεται λιγότερη λίπανση σε σχέση με το κεφαλωτό και η υπερβολική λίπανση δημιουργεί νεκρώσεις στα εσωτερικά φύλλα.

Η έλειψη μολυβδαινίου μπορεί να μην επιτρέψει στο κουνουπίδι να σχηματίσει ανθικές κεφαλές και στο μπρόκολο να παραμορφώσει τα φύλλα.

Η έλλειψη βορίου δημιουργεί κούφια σημεία στα στελέχη και τι ανθικές κεφαλές του κουνουπιδιού και του μπρόκολου, ενώ στο κουνουπίδι δημιουργεί και περιοχές με υαλώδη υφή, που σιγά- σιγά καφετιάζουν.

Συγκαλλιέργεια

Τα σταυρανθή λαχανικά αναπτύσσονται καλά όταν καλλιεργούνται μαζί με παντζάρι, πράσο, αγγούρι, φράουλα, άνηθο, αρακά και φασόλια. Επιπλέον κάποιες καλλιέργειες απωθούν εντομολογικούς εχθρού των σταυρανθών, οπότε η συγκαλλιέργεια κουνουπιδιού, μπρόκολου και λάχανου με τα φυτά αυτών των καλλιεργειών μειώνει τις προσβολές των σταυρανθών από συγκεκριμένους εχθρούς.

Η τομάτα και το σέλινο απωθούν την πιερίδα, ενώ την ίδια δράση φαίνεται να έχουν και αρωματικά φυτά όπως το δεντρολίβανο, το θυμάρι, το φασκόμηλο και η μέντα. Η τομάτα εμποδίζει επίσης και τη μύγα του λάχανου, ενώ φυλλώδη λαχανικά όπως το μαρούλι και το σπανάκι απωθούν τον άλτη των σταυρανθών.

Τα σταυρανθή είναι λαχανικά με αυξημένες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να καλλιεργούνται με άλλα λαχανικά (όπως το σκόρδο και το κρεμμύδι) που χρειάζονται κι αυτά πολύ λίπανση. Διαφορετικά τα φυτά θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τις θρεπτικές ουσίες και δε θα αναπτυχθούν κανονικά.

Εχθροί και ασθένειες

Τα σταυρανθή έχουν αρκετούς εντομολογικούς εχθρούς, ενώ προσβάλλονται και από πολλούς μύκητες και ιούς. Οι αφίδες (τρία είδη: Brevicoryne brassicae, Lipaphis erysimi και Myzus persica) αποτελούν πολύ συνηθισμένη προσβολή των σταυρανθών. Μυζούν τους φυτικούς χυμούς με αποτέλεσμα τα φύλλα να συστρέφονται και να καρουλιάζουν. Επιπλέον λερώνουν τα φυτά με τα μελιτώδη εκκρίματα τους και μεταφέρουν ιούς και μύκητες.

Παρόμοιες ζημιές δημιουργούν και οι αλευρώδεις (Aleyrodes proletella). Μοιάζουν με μικρά λευκά μυγάκια και ζουν στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.

Η πλουτέλα (Plutella xylostella) είναι άλλο ένα έντομο που προσβάλει τα σταυρανθή. Οι προνύμφες του εντόμου δημιουργούν στοές στην κάτω επιφάνεια των φύλλων όπου και τρέφονται. Η προσβολή είναι ορατή μόνο στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, αλλά μεγάλοι πληθυσμοί αυτού του εντόμου μπορεί να καταστρέψουν ολόκληρο το φυτό.

Η πιερίδα (Rieris rapae, P. brassicacae) είναι ίσως ο πιο γνωστός εντομολογικός εχθρός των σταυρανθών. Τα ενήλικα θηλυκά άτομα γεννούν πάνω στα φύλλα και οι προνύμφες τρέφονται από αυτές. Σε μεγάλες προσβολές αφήνουν μόνο τις νευρώσεις.

Οι προνύμφες των αγρότηδων (Agrostis ipsilon, A. segetum) τρέφονται επίσης από τα φύλλα που βρίσκονται κοντά στο έδαφος, τις ρίζες και τους βλαστούς των σταυρανθών. Η μύγα του λάχανου (Delia radicum) προσβάλει τα περισσότερα σταυρανθή. Οι προνύμφες της τρέφονται από τις ρίζες των στραυρανθών και τα καταστρέφουν.

Επίσης γνωστός είναι και ο άλτης (Phyllotreta crucifera), το σκαθάρι που δημιουργεί τρύπες στα φύλλα των σταυρανθών.

Σε πολλές χώρες ανάμεσα στις σειρές φύτευσης των σταυρανθών σπέρνουν τριφύλλι Με αυτό τον τρόπο μειώνουν τις προσβολές των σταυρανθών από διάφορα έντομα (όπως οι αφίδες), τα οποία προσβάλλουν το τριφύλλι και δυσκολεύονται στη συνέχεια να μεταφερθούν στα σταυρανθή.