Δαμασκηνιά, καλλιέργεια και ποικιλίες για νωπά, αποξηραμένα

Πως γίνεται η καλλιέργεια στη δαμασκηνιά, ποια τα είδη και οι ποικιλίες για νωπά δαμάσκηνα (βανίλιες) και αποξηραμένα. Καλλιεργητικές φροντίδες που χρειάζεται το δένδρο της δαμασκηνιάς.

 

Βοτανική ταξινόμηση: Κυρίως καλλιεργούνται τα είδη Prunus domestica (Ευρωπαϊκή δαμασκηνιά) και Prunus salicina (Ιαπωνική δαμασκηνιά). Πολύ λιγότερο καλλιεργούνται τα είδη Prunus insititia (Κορομηλιά), Prunus cerasifera (κερασοδαμασκηνιά ή μυροβάλανος).

Το είδος Prunus spinosa (τσαπουρνιά) είναι αυτοφυούμενο θάμνος και δέντρο στη χώρα μας. Είναι ένα από τα είδη από όπου εξελίχθηκε η ευρωπαϊκή δαμασκηνιά και οι καρποί το έχουν στυφή γεύση και δεν καταναλώνονται. Όλα τα είδη δαμασκηνιάς είναι φυλλοβόλα. Στο γένος Prunus (ανήκει στην οικογένεια Rosaceae)

Η δαμασκηνιά συγκαταλέγεται στα πυρηνόκαρπα (Prunus sp.) μαζί με τη ροδακινιά, τη βερικοκιά, την κερασιά και τη βυσσινιά, ενώ στο γένος Prunus ανήκει και η αμυγδαλιά που ομαδοποιείται στα ακρόδρυα.

Καταγωγή: Όλα τα είδη του γένους Prunus είναι ενδημικά δέντρα και θάμνοι των βόρειων εύκρατων περιοχών. Στο γένος ταξινομούνται 430 είδη.

Εμπορεύσιμο τμήμα καλλιέργειας: Είναι ο καρπός του δέντρου. Πολλές ποικιλίες παράγουν εξαιρετικά δαμάσκηνα που προοριζονταν για αποξήρανση και πωλούνται συσκευασμένα αποξηραμένα δαμάσκηνα. Υπάρχουν και πολλές ποικιλίες που οι καρποί καταναλώνονται νωποί και ονομάζονται βανίλιες.

Στοιχεία παραγωγής στην Ελλάδα: Στη χώρα μας καλλιεργείται κυρίως στους νομούς Κοζάνης, Φλώρινας, Λέσβου, Χαλκιδικής, Εύβοιας, Μαγνησίας, Πιερίας και Φθιώτιδας. Η καλλιέργεια της δαμασκηνιάς είναι ιδιαίτερα περιορισμένη και αντιστοιχεί σε λιγότερο από 0,04 % της συνολικής παραγωγής.

 

 

Βοτανικά χαρακτηριστικά δαμασκηνιάς

Ύψος – Ανάπτυξη φυτού: Παρουσιάζει μέτριο προς γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης.

Άνθη: Αναπτύσσει λευκά άνθη σε ταξιανθία σκιάδιο, σε ετήσιους βλαστούς και σε ροζέτες. Οι Ιαπωνικές ποικιλίες ανθίζουν στα μέσα Μαρτίου και οι Ευρωπαϊκές στις αρχές Απριλίου.

Απαιτήσεις σε ψύχος: Οι απαιτήσεις σε ψύχος για τις Ευρωπαϊκές ποικιλίες είναι 700-1700 ώρες σε θερμοκρασίες κάτω από 7^οC. Οι απαιτήσεις σε ψύχος για τις Ιαπωνικές ποικιλίες είναι 400-1500 ώρες σε θερμοκρασίες κάτω από 7^οC.

Τα άνθη εμφανίζονται σε ξύλο προηγούμενου έτους, πλάγια σε απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς που έχουν αναπτυχθεί (κατά την προηγούμενη περίοδο) σε λαίμαργους, λεπτοκλάδια και βλαστούς. Η Ιαπωνική δαμασκηνιά ανθίζει στις αρχές Μαρτίου πιο νωρίς από την Ευρωπαϊκή δαμασκηνιά που ανθίζει από τέλος του Μαρτίου.

Καρποί: Το δέντρο καρποφορεί . Τα κορόμηλα δίνει πολύ καρποφορούν πολύ πρώιμα.

Βλαστικά στάδια: Τα βλαστικά στάδια στη δαμασκηνιά είναι, με τη σειρά, ο λήθαργος, η διόγκωση των οφθαλμών, η έκπτυξη των οφθαλμών, το στάδιο πράσινης κορυφής, το στάδιο ανοιχτού λευκού μπουμπουκιού, η άνθηση, η πτώση των πετάλων και η καρπόδεση.

 

 

Παράγοντες που επηρεάζουν την καλλιέργεια της δαμασκηνιάς

Θερμοκρασία: Είναι αρκετά ευαίσθητο φυτό στον παγετό, για αυτό και πρέπει να αποφεύγονται οι κρύες περιοχές και σημεία που είναι εκτεθειμένα σε έντονους ανέμους. Η κορομηλιά είναι η πιο ανθεκτική στο ψύχος. Ακολουθούν οι Ευρωπαϊκές ποικιλίες και λιγότερο ανθεκτικές στο ψύχος είναι οι Ιαπωνικές ποικιλίες δαμάσκηνου.

Έδαφος-Χώμα: Ευδοκιμεί σε διάφορους τύπους εδάφους, όμως καλύτερα αποδίδει σε βαθιά και ελαφρά, ασβεστώδη εδάφη καλά αποστραγγιζόμενα.

 

 

Καλλιεργητικές εργασίες και περιποιήσεις που χρειάζεται το δένδρο

Πότισμα: Η άρδευση τους καλοκαιρινούς μήνες συστήνεται να γίνεται με σταγόνες. Στις ποικιλίες αποξηραμένων δαμάσκηνων το πότισμα μειώνεται σημαντικά τους δύο τελευταίους μήνες πριν τη συγκομιδή για να αυξηθεί η ξηρή ουσία του καρπού.

Λίπασμα: Η βασική λίπανση γίνεται στο τέλος του χειμώνα με πλήρη λιπάσματα.

Λοιπές εργασίες: Συχνά απαιτείται αραίωμα καρπών την άνοιξη για δημιουργία πιο μεγάλων και εύρωστων νωπών δαμάσκηνων.

 

Κλάδεμα και περιποίηση

Το κλάδεμα γίνεται τους χειμερινούς μήνες και πριν την διακοπή του λήθαργου. Γίνεται αφαίρεση κλαδιών όπου απαιτείται και καθαρισμός του δέντρου. Η πάστα κλαδέματος είναι απαραίτητη καθώς και η απολύμανση των κλαδευτικών εργαλείων κατά το κλάδεμα από δένδρο σε δένδρο.

Ποικιλίες δαμασκηνιάς για βανίλιες και αποξηραμένα

Τρία είδη είναι αυτά που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, η Ευρωπαϊκή δαμασκηνιά, η Ιαπωνική και τα κορόμηλα.

• Οι ποικιλίες της ευρωπαϊκής δαμασκηνιάς είναι κατάλληλες για παραγωγή αποξηραμένου δαμάσκηνου όσο και για νωπή κατανάλωση.
• Οι ποικιλίες της Ιαπωνικής δαμασκηνιάς προορίζονται για νωπή κατανάλωση. Πιο συγκεκριμένα η ποικιλία της Ιαπωνικής δαμασκηνιάς “Santa Rosa”
• Τα κορόμηλα καταναλώνονται νωπά.

Τα κριτήρια που παίρνουμε υπόψη μας για την επιλογή του είδους και της ποικιλίας έχει να κάνει με χαρακτηριστικά που συγκρίνουμε ανάλογα με την περιοχή που θα φυτευτούν τα δέντρα και τις εκεί εδαφοκλιματικές συνθήκες.

• Πρωιμότητα άνθισης και ψύχος. Γενικά, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι Ιαπωνικές ποικιλίες ανθίζουν πιο νωρίς την άνοιξη και θα πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη μας σε περιοχές με ανοιξιάτικους παγετούς.
• Οι Ιαπωνικές ποικιλίες παρουσιάζουν και πρωιμότητα στην παραγωγή σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές.
• Οι Ευρωπαϊκές ποικιλίες είναι κυρίως αυτογόνιμες (η επικονίαση επιτυγχάνεται με μεταφορά των γυρεόκοκκων από τους ανθήρες στο στίγμα μέσα στο ίδιο το άνθος) ή μερικώς αυτογόνιμες (το ίδιο το δέντρο γονιμοποιεί τα άνθη και παράγει καρπούς, αλλά όταν υπάρχει και σταυρεπικονίαση κυρίως μέσω των μελισσών η παραγωγή είναι μεγαλύτερη). Οι αυτόστειρες ποικιλίες είναι πολύ λίγες (δηλαδή η σταυροεπικονίαση είναι απαραίτητη για να παράγουν καρπούς).
• Οι Ιαπωνικές ποικιλίες είναι σχεδόν όλες αυτόστειρες δηλαδή, για επιτυχημένη καρπόδεση πρέπει να καλλιεργούνται στο ίδιο χωράφι ποικιλίες που ανθίζουν την ίδια περίοδο και είναι συμβιβαστές (η γύρη της μιας ποικιλίας μπορεί να επικονιάσει το άνθος της άλλης ποικιλίας)
• Οι Ευρωπαϊκές ποικιλίες έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ψύχος από τις Ιαπωνικές ποικιλίες δαμασκηνιάς.

Ευρωπαϊκές ποικιλίες δαμασκηνιάς

• Ασβεστοχωρίου: Μεγάλο μέγεθος καρπού, με κίτρινη σάρκα και γλυκιά γεύση. Είναι αυτογόνιμο. Καλό για νωπή κατανάλωση. Ωρίμανση κατά το 3^ο 10-ήμερο Ιουλίου
• Σκοπέλου (Agen): Μέτριο μέγεθος καρπού κατάλληλου για αποξήρανση. Αυτογόνιμη ποικιλία. Ωρίμανση από το 3ο 10-ήμερο Αυγούστου. Συνδυάζεται με την ποικιλία Stanley για μεγαλύτερη παραγωγή. Θεωρείται η καλύτερη ποικιλία για παραγωγή αποξηραμένου δαμάσκηνου. Επικονιάστριες ποικιλίες: Stanley.
• Ποικιλία Stanley: Μέτριο μέγεθος καρπού κατάλληλου για αποξήρανση kai nvp;h katan;alvsh. Αυτογόνιμη ποικιλία. Ωρίμανση από το 3^ο 10-ήμερο Αυγούστου. Συνδυάζεται με την ποικιλία Stanley για μεγαλύτερη παραγωγή. Επικονιάστρια ποικιλία: President.
• President: Μεγάλου μεγέθους καρπός και σάρκα κίτρινη. Καρπός χυμώδης, με γλυκιά γεύση, κατάλληλος για νωπή κατανάλωση. Ωρίμανση 3^ο 10-ήμερο Αυγούστου. Επικονιάστριες ποικιλίες: Stanley.

Ιαπωνικές ποικιλίες δαμασκηνιάς

• Santa Rosa (Κόκκινη βανίλια): Η ποικιλία “Santa Rosa” που δίνει εξαιρετικής ποιότητας βανίλιες προτείνεται για καλλιέργεια σε περιοχές της νότιας Ελλάδας που δεν εμφανίζονται προβλήματα από παγετούς. Το σημαντικό είναι ότι είναι αυτογόνιμη ποικιλία.
• Ποικιλία Ερμιόνης (κίτρινη βανίλια): Μεγάλο μέγεθος καρπού, με κίτρινη σάρκα. Νωπή κατανάλωση. Ωρίμανση 2^ο 10-ήμερο Ιουνίου και 3^ο 10-ήμερο Ιουλίου
• Angelino: Μεγάλος καρπός με κίτρινο-πορτοκαλί σάρκα. Καλής ποιότητας καρπός με καλή μετασυλλεκτική διατήρηση. Απαιτεί λίγες ώρες σε ψύχος. Ωρίμανση 1^ο 10-ήμερο Σεπτεμβρίου.
• Black Diamond: Μεγάλος καρπός με κοκκινωπή σάρκα. Πολύ παραγωγική ποικιλία. Κατάλληλο για νωπή ποικιλία.
• Black Star: Μεγάλο μέγεθος καρπού, με κίτρινη σάρκα. Νωπή κατανάλωση. Ωρίμανση τέλος Ιουνίου με αρχές Ιουλίου.
• TC Sun: Μεγάλος καρπός κίτρινου χρώματος φλοιού και σάρκας. Νόστιμη γεύση κατάλληλο για νωπή κατανάλωση. Ωρίμανση 2-3^ο 10-ήμερο Σεπτεμβρίου
• Φριαρ (Friar): Μεγάλος καρπός με σκούρο βιολετί καρπό. Καλή γεύση. Χρειάζεται λίγες ώρες σε ψύχος (400 ώρες κάτω από 7^οC)

Ποικιλίες κορόμηλου

Το κορόμηλο είναι κόκκινο, κιτρινωπό ή πράσινο ανάλογα με την ποικιλία. Η γεύση του είναι γλυκιά και ο καρπός ιδιαίτερα αρωματικός.

Η μπουρνελιά (μπουρνέλα) ή και κόκκινο κορόμηλο έχει μεγάλο καρπό και πολύ γευστικό. Τα πράσινα κορόμηλα έχουν νόστιμη γλυκόξινη γεύση και τα κίτρινα κορόμηλα είναι τα πιο μικρά αλλά τα πιο γλυκά.

Κορόμηλο Βόλου (Τζάνερα): Ωρίμαση καρπού το 1^ο 10-ήμερο Ιουνίου

 

Πως γίνεται ο πολλαπλασιασμός στη δαμασκηνιά

Ο πολλαπλασιασμός στη δαμασκηνιά γίνεται με εμβολιασμό της ποικιλίας πάνω σε υποκείμενο (τα συνήθη υποκείμενα είναι ροδακινιά, αμυγδαλιά, βερικοκιά και κερασοδαμασκηνιά. Συνήθως γίνεται με ενοφθαλμισμό τύπου Τ (χρήση ενός οφθαλμού ως υποκείμενο).

Ο πολλαπλασιασμόςστη δαμασκηνιά γίνεται την άνοιξη, τον Ιούλιο ή αρχές του Σεπτέμβρη.

Το πιο συχνό υποκείμενο δαμασκηνιάς είναι το το Myrobalan 29C διότι εμφανίζει μεγάλη ανθεκτικότητα στα παθογόνα εδάφους και στην υψηλή υγρασία του εδάφους.

 

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν τη δαμασκηνιά

Υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και πολλές βροχές τους ανοιξιάτικους μήνες, βοηθούν στην αύξηση της προσβολής από μονίλια.

ασθένειες που προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δαμασκηνιά είναι η μονίλια, η σάρκα, το μυκόπλασμα, ο εξώασκος και ο βακτηριακός καρκίνος.

Έντομα που προκαλούν προβλήματα στο δέντρο και τους καρπούς είναι διάφορα λεπιδόπτερα με κυριότερη την καρπόκαψα, οι αφίδες που προσβάλλουν συχνά τις δαμασκηνιές την άνοιξη, κοκκοειδή san jose, Κάμπιες που καταναλώνουν φυλλική επιφάνεια και ο τετράνυχος.

 

Διαβάστε επίσης:

• Ασθένειες & εχθροί των πυρηνοκάρπων
• Καλλιεργητικές φροντίδες στα πυρηνόκαρπα
• Βασικές γνώσεις για την καλλιέργεια κερασιάς
• 8 οπωροφόρα δένδρα για τον κήπο σας!
• Πως γίνεται η καλλιέργεια στη μανταρινιά και ποικιλίες