Άρωμα Ελλάδας στην έκθεση International Horticulture Goyang στη Ν. Κορέα

Συνέντευξη με τους πρωταγωνιστές και δημιουργούς της Ελληνικής συμμετοχής μας στην Έκθεση International Horticulture Goyang στη Ν. Κορέα, Κωνσταντίνα Στάρα και Νίκο Θυμάκη.

Με αφορμή την έκθεση International Horticulture Goyang που πραγματοποιήθηκε στο Lake Park της Goyang-Siστη στη Ν. Κορέα, από τις 29 Απριλίου έως και τις 15 Μαΐου 2016, το gardenguide.gr φιλοξενεί με ιδιαίτερη χαρά μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη από τους πρωταγωνιστές και δημιουργούς της Ελληνικής συμμετοχής στη διεθνή έκθεση, κ. Κωνσταντίνα Στάρα (Γεωπόνο – Αρχιτέκτων Τοπίου) και κ. Νίκο Θυμάκη (Γεωπόνο – Σύμβουλο Πρασίνου). Και οι δύο τους αξιόλογοι και καταξιωμένοι συνάδελφοι γεωτεχνικοί, με σημαντική επιστημονική και επαγγελματική εμπειρία στο χώρο του Πρασίνου, μας μίλησαν για την εμπειρία που αποκόμησαν από την έκθεση, την Ελληνική συμμετοχή και την αξία της, τόσο εντός της χώρας μας αλλά και της εικόνα μας στο εξωτερικό, της αξίας και της διαμόρφωσης του Ελληνικού κήπου ως παγκόσμια τάση στην κηποτεχνία, καθώς επίσης και της παγκόσμιας εικόνας και εξελικτικής πορείας της αρχιτεκτονικής Τοπίου από τη δική τους έμπειρη ματιά.

Θα θέλαμε αρχικά να μας πείτε λίγα λόγια για την επαγγελματική σας πορεία;

Κωνσταντίνα Στάρα: Είμαι απόφοιτος ΓΠΑ του τμήματος Φυτικής Παραγωγής με κατεύθυνση στην Ανθοκομία και Αρχιτεκτονική Τοπίου. Δούλεψα για 2-3 χρόνια ως γεωπόνος στην Ελλάδα πριν φύγω το 2009 για μεταπτυχιακό στην Αρχιτεκτονική Τοπίου στο Τόκυο της Ιαπωνίας. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές ξεκίνησα να δουλεύω σε μια μεγάλη εταιρεία σχεδιασμού, κατασκευής και συντήρησης κήπων στο Τόκυο, την Kosugi Zohen. Είναι μια ιαπωνική εταιρεία με ιστορία 300 χρόνων, γνωστή για την ποιότητα της δουλειάς της, βραβευμένη παγκοσμίως για την δεξιοτεχνία στην κατασκευή κήπων καθώς και για την κατασκευή ιαπωνικών κήπων στο εξωτερικό. Επόμενο βήμα ήταν η Ταϊλάνδη. Ως μέλος της εταιρείας Landscape Architects of Bangkok (LAB) μου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψω σε έργα μεγαλύτερης κλίμακας. Ένα από τα πιο γνωστά έργα στην Ταϊλάνδη είναι η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου των κεντρικών γραφείων της SCG (Siam Cement Group) το οποίο διακρίθηκε με την υψηλότερη βαθμολογία πιστοποίησης LEED Platinum για το σχεδιασμό και την κατασκευή του κτιρίου: LEED BD+C από  το Συμβούλιο Πράσινων Κτιρίων των ΗΠΑ (USGBC). Εκτός Ταϊλάνδης έχω συμμετάσχει στον σχεδιασμό κήπων για πολυτελείς κατοικίες στο Ομάν και ήμουν ο συντονιστής έργου για το project Viet Capital Center στην πόλη Ho Chi Minh του Βιετνάμ. Μία εξαιρετική συνεργασία με την αρχιτεκτονική ομάδα της SOM (Skidmore, Owings & Merrill) από την Νέα Υόρκη και πλήθος συμβούλων εταιριών από τρεις Ηπείρους. Στη δουλειά μου είμαι υπεύθυνη για όλα τα στάδια ενός έργου, από την αρχική ιδέα σχεδιασμού (concept), μέχρι την επίβλεψη κατασκευής. Προετοιμάζω επίσης τις κατασκευαστικές προδιαγραφές (specifications) και αρχεία σχετικά με το LEED. Τον Οκτώβρη του 2015 πήρα την απόφαση να συμμετάσχω, αυτόνομα, στο International Flower & Garden Show στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας. ΄Ηταν μια απόφαση «συναισθηματική».  Μου έλειπε η Ελλάδα και ήθελα να σχεδιάσω πολύ κάτι ελληνικό! Ένα δικό μου, μικρό κηπάκι που μου έδωσε μεγάλη χαρά και το πρώτο βραβείο της έκθεσης στην κατηγορία διεθνής ιδιωτικός κήπος. Έπειτα, ήρθε απρόσμενα μια άλλη πρόταση από τον Νίκο Θυμάκη, να συνεργαστούμε για την έκθεση International Horticulture Goyang στη Ν. Κορέα.

Νίκος Θυμάκης: Τελειώνοντας το ΓΠΑ το 1996 και μετά τη θητεία μου στο ΠΝ (όπου έφτιαξα και συντήρησα τους κήπους στον Ναύσταθμο), βρέθηκα σε θερμοκήπιο για παραγωγή καλλωπιστικών φυτών στο Μαραθώνα. Ακολούθως δούλεψα σε εταιρεία με  οικολογικά λιπάσματα στη Β. Ελλάδα με σκοπό να «ανοίξω» την αγορά του Πρασίνου, σε Κέντρο Κήπου και ως κηποτέχνης. Στη συνέχεια, σε ειδικά έντυπα κήπου, τηλεοπτικές εκπομπές (επιστημονικός σύμβουλος και παρουσιαστής στο «Όλα για τον Κήπο» (ΕΡΤ) και «Κηπουροί του MEGA» (επιστημονικός σύμβουλος για τις 2 σεζόν), ενώ ήμουν ο υπεύθυνος της Ανθοκομικής Έκθεσης Κηφισιάς από το 2005- 2012. Από το 1998 κάνω μελέτες σχετικές με αξιοποίηση γεωργικών εκμεταλλεύσεων, πάντα με «βιολογική» προσέγγιση (κατά την άποψή μου η βιολογική είναι η μόνη γεωργία)  ενώ έχω φτιάξει κοντά στους 200 μικρούς και μεγαλύτερους κήπους. Από το 2001 συνεργάζομαι με ΟΤΑ. Πιο συγκεκριμένα, από το 2001 ως το 2006 στο Δήμο Χαλανδρίου, (Πράσινο, Πολιτική Προστασία), από το 2006-2012 στην Κηφισιά (Πράσινο, Ανθοκομική Έκθεση και Ευρωπαϊκά Προγράμματα) και από το 2014 στο Δήμο Αμαρουσίου (Ευρωπαϊκά Προγράμματα, Διεθνείς Σχέσεις και Πράσινο). Το 2010 ήμουν ο Γεωπόνος του Πάρκου Τρίτση. Μέσα από την ενασχόλησή μου με την παραγωγική ανθοκομία και την εφαρμοσμένη κηποτεχνία, είχα την τιμή να λάβω μέρος για την Ελλάδα σε διεθνείς εκθέσεις Κηποτεχνίας (2007 IGM Tulln Αυστρία, με την Ανθοκομική Έκθεση, 2010 Taipei Flora Expo Ταϊβαν με τον Μιχάλη Λαγό, 3D αποτύπωση από Κορνήλιο Βέκκο και φυτά του Γιώργου Κωστελένου, την Floriade 2012 Ολλανδία με τη Synergia-Hellenic Garden Team (*), 13 έλληνες εξαγωγείς φυτών, χορηγούς τον Μιχάλη Αναγνώστου, τη ΦΥΤΟΝΕΤ, το Terminal Flower υπό την αιγίδα Δήμου Πεντέλης, Πάρκου Τρίτση και ΚΕΑΝ, καθώς και στην IHK Goyang 2016, Κορέα, μαζί με την Αρχ. Τοπίου Κωνσταντίνα Στάρα. Επίσης, έχω συμμετάσχει στις ΚΗΠΟΤΕΧΝΙΚΑ 2009, 2011, 2015 ως υπεύθυνος διεθνών συμμετοχών και συνεδρίων. Έχω πολλές δημοσιεύσεις σχετικά με τα φοινικοειδή, είμαι  ιδρυτής της GreekPalmSociety, ενώ έχω δουλέψει στο Κατάρ το 2012 για τη διαχείριση φοινικοειδών.  Το 2005  εκδώσαμε με τον εκλεκτό συνάδελφο Ταξιάρχη Ανδριτσόπουλο το βιβλίο «Κήπος και Βεράντα», μοναδικό στο είδος του για την καθημερινή κηπουρική στις συνθήκες της Ελλάδος. Από το 2013, και μέσα από αυτές τις προσπάθειες που προανέφερα, δημιουργήθηκε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Εξαγωγέων Φυτικού Υλικού (ΕΣΕΦΥ) του οποίου ήμουν αρχικά ο Διευθύνων Σύμβουλος και τώρα ο Επίτιμος Πρόεδρος.

Τα τελευταία 3 χρόνια, συμμετείχα ενεργά στην ανασύσταση των Κήπων της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης (Κωνσταντινούπολη), αρχικά μέσα από την ομάδα μελέτης του Πανεπιστημίου Neapolis της Πάφου (επικεφαλής η Δρ. Αρχ. Τοπίου Τζούλια Τζώρτζη) και στη συνέχεια στην κατασκευή του Βυζαντινού Κήπου, μοναδικού σε ορθόδοξο μοναστήρι παγκοσμίως.

Δεν είναι υπερβολή να πω ότι πλέον στα 45 μου, έχω περάσει από όλα τα στάδια της δουλειάς που αφορά ανθοκομία και πράσινο,  από τον κηπουρό μέχρι τον σύμβουλο και την υψηλή επίβλεψη, από την παραγωγή ως τον conceptual σχεδιασμό, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Είμαι οπαδός της αρχής της θεματικότητας και η δουλειά μου είναι επηρεασμένη από το πνεύμα του Δημήτρη Πικιώνη και το σχεδιαστικό τρόπο του Roberto Burle Marx, ενώ παρακολουθώ με ενδιαφέρον τη δουλειά του Dan Pearson.   Αγαπώ με πάθος το αντικείμενο αυτό, με φέρνει πιο κοντά στο Θεό και χρωστώ ευγνωμοσύνη σε όσους κατά καιρούς ακολούθησαν αυτόν το δρόμο δίπλα μου, τους οποίους και προανέφερα, πιστεύοντας ότι με τη συνέργεια μπορούμε να πάμε ένα βήμα παρακάτω. Σίγουρα, αναζητώ την επόμενη πρόκληση της καριέρας μου.

Ίσως να μας πείτε λίγα λόγια για την έκθεση που λάβατε μέρος και τι επιλέξατε να δημιουργήσετε εσείς σε αυτή την έκθεση.

ΝΘ. Παλεύαμε σαν Ελλάδα να πάμε 3 χρόνια σε αυτήν την Έκθεση. Το Δεκέμβριο που ήρθε η πρόσκληση, ταυτόχρονα ως θαυμάσια σύμπτωση είδα το δημοσίευμα για το πρώτο βραβείο της Κωνσταντίνας στην Ιαπωνία, ήρθα σε επαφή μαζί της και συμφωνήσαμε να κάνουμε μαζί αυτό το εγχείρημα. Η ισχύς εν τη ενώσει! Έτσι προχωρήσαμε στο concept και βρεθήκαμε κατευθείαν στην Κορέα για να το υλοποιήσουμε. Ήταν τόσο όμορφο, που το χρηματοδότησαν οι ίδιοι οι διοργανωτές! Νιώθω απλά την ανάγκη να αναφέρω και να «απολογηθώ» ότι χρησιμοποιήσαμε αναγκαστικά και για λόγους ευγενείας (…) 2 τούγιες που μας τις έφεραν από το πάρκο αντί για τις 2 Δάφνες Απόλλωνος που είχαμε προβλέψει… Σίγουρα αν μας έφερναν μπαμπού δεν θα τα βάζαμε…αλλά εκτιμώντας αυτό που έκαναν για εμάς για να ξεπεραστεί μία δυσκολία, τις βάλαμε, αφού μπαίνουν σε κήπους στην Ελλάδα. Προσωπικά, ήταν οι πρώτες που έβαλα στη ζωή μου σε κήπο!

ΚΣ. Η έκθεση International Horticulture Goyang διοργανώνεται κάθε χρόνο από την πόλη Goyang και το Goyang International Flower Foundation στο πάρκο της λίμνης Ilsan, σε μια έκταση 150 στρεμμάτων. Φέτος, υπήρξαν 25 εθνικές συμμετοχές (National Pavilions), 130  εταιρείες από 30 χώρες και 200 τοπικές εταιρείες. Την έκθεση επισκέφτηκαν 520 χιλιάδες άτομα.

Με το Νίκο αποφασίσαμε να προβάλλουμε μία εικόνα της ελληνικής φύσης. Θέλαμε να κάνουμε αναφορά στα έθιμα της σύγχρονης Ελλάδας μαζί με μια δόση ιστορίας. Θέλαμε επίσης να δείξουμε ότι είναι σημαντικό οι άνθρωποι να βρίσκονται σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον και το πράσινο. Έτσι προέκυψαν τα «Ανθεστήρια». Κάναμε μια επιλογή φυτών αμιγώς ελληνικών ως ιδιαίτερη μνεία στον «Ελληνικό Κήπο». Ήταν πολύ δύσκολο να βρεθεί το μεγάλο δένδρο ελιάς – στην Ν. Κορέα η ελιά είναι σε στάδιο πειραματικής καλλιέργειας – και σίγουρα δεν περιμέναμε να δούμε τούγιες αντί για δάφνες απόλλωνος ώρες πριν ξεκινήσουμε την φύτευση! Θέλω να τονίσω όμως ότι, παρά τις όποιες δυσκολίες, που λίγο πολύ είναι αναμενόμενες σε μια έκθεση τέτοιου μεγέθους, τόσο οι διοργανωτές όσο και η κατασκευαστική εταιρία SYP associates, υπεύθυνη για τα περίπτερα της έκθεσης, έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό και μαζί αποδείξαμε ότι όλα λύνονται με χαμόγελο και κατανόηση. Για μένα ως σχεδιαστή, η μεγαλύτερη επιβράβευση ήταν ότι οι επισκέπτες χάρηκαν το έργο μας, αυτό το μικρό κομμάτι Ελλάδας. Ήταν μονίμως γεμάτο κόσμο που πόζαρε για φωτογραφίες, παρατηρούσε τις λεπτομέρειες και ερχόταν να μας μιλήσει.

Υπάρχουν παρόμοιες συμμετοχές σε διαγωνισμούς ή άλλες δραστηριότητες που είναι φανερή η ύπαρξη του ελληνικού στοιχείου και ποια η αντίδραση των ξένων επισκεπτών;

ΚΣ. Ήμουν στην Floriade το 2012 στο Venlo της Ολλανδίας – δούλευα για την ιαπωνική εταιρεία Kosugi Zohen τότε – και είδα με έκπληξη την Ελληνική συμμετοχή. Με είχε χαροποιήσει πάρα πολύ. Είναι σημαντικό να έχει η Ελλάδα μια διαρκή παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις ανεξάρτητα αν αυτό γίνεται ως ιδιωτική πρωτοβουλία ή επίσημη εθνική συμμετοχή. Οι επισκέπτες πάντα αγκαλιάζουν το όμορφο και το διαφορετικό και το ελληνικό στοιχείο έχει και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά.

ΝΘ. Ανέφερα και πριν τις προσπάθειες καθώς και αυτήν της Κωνσταντίνας. Σε αυτές θα προσθέσω τη συμμετοχή στην IGA 2003 Rostock, Γερμανία, στην οποία ο Ελληνικός Κήπος είχε πάρει την 3η θέση. Η αντίδραση του κόσμου στην «θέαση» ενός «Ελληνικού Κήπου» είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα: όλοι ξέρουν για την Ελλάδα, τα προϊόντα της, την ιστορία της. Όταν στέκονται μπροστά σε τέτοιο κήπο ή τον διατρέχουν, αναζητούν αυτά τα στοιχεία και είναι χαρούμενοι. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι στην Ταϊπέι, όλα τα ζευγάρια φωτογραφήθηκαν μπροστά στο ομοίωμα του Σαντορινιού καμπαναριού και τον κήπο της Αγίας Γραφής ενώ στην Κορέα, όπου ο κήπος μας στην πραγματικότητα ήταν μία καρτ-ποσταλ από την ελληνική Φύση την Πρωτομαγιά, φωτογραφήθηκαν όλοι όσοι πέρασαν!!!

Αυτή είναι η «δύναμη» του Ελληνικού Κήπου.

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την τάση του ελληνικού κήπου. Πιστεύετε ότι υπάρχει δυναμική εξέλιξης μιας τέτοιας τάσης και ποιά είναι τα βασικά κριτήρια τόσο σε φυτικό υλικό όσο και τα δομικά στοιχεία για την ταυτοποίηση ενός «ελληνικού κήπου». Μπορεί αυτά τα κριτήρια να διαφοροποιηθούν ανά περιοχή;

ΝΘ. Είναι μία έννοια «υπό διαμόρφωση» που ελπίζουμε σύντομα να γίνει καθιερωμένη «τάση» στην παγκόσμια κηποτεχνία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τη σχεδιαστική, κατασκευαστική και διαχειριστική καταγραφή και άποψη μικροτοπίων της χώρας μας μέσα από φυσικά υλικά και φυτικά είδη που χαρακτηρίζουν τοπία περιοχών της πατρίδας μας περιγράφοντας πολιτισμό, ιστορία, επιστήμη, τέχνη, αγροτική πρακτική …αυτό που λέμε «άρωμα Ελλάδας». Σίγουρα, μιλάμε για φυτά της Ελληνικής Χλωρίδας και κατασκευαστικά στοιχεία από την Ελληνική Φύση (ξύλο, πέτρα, μάρμαρο) και την τέχνη (πχ κεραμική). Η τάση είναι δυναμική, σίγουρα πριν από εμάς υπήρξαν άλλοι κηποτέχνες – καλλιτέχνες που το απεικόνισαν (δε θα ήταν υπερβολή να βάλω προεξέχοντα τον μεγάλο Δημήτρη Πικιώνη σε αυτό) και ήδη πολλοί το αναλύουν και το εφαρμόζουν. Πιστεύω ότι θα το παραδώσουμε στη νέα γενιά κηποτεχνών και Αρχ. Τοπίου, μαζί με μία καταγραφή για το συγκεκριμένο όλου του παρελθόντος. Έτσι, ο «Ελληνικός Κήπος», θα προσδιοριστεί ξέχωρα από τον ευρύτερα Μεσογειακό (που αναφέρετε στις περιοχές που έχουν κλίμα τύπου «μεσογειακό», δηλαδή εκτός από τη Μεσόγειο, τη Χιλή, τη Νότια Καλιφόρνια, τη Δυτική Αυστραλία και το Ακρωτήριο στη Νότιο Αφρική) και θα πάρει τη θέση του δίπλα στις άλλες πιο διάσημες «σχολές» κηποτεχνίας (Αγγλικός, Γαλλικός κλπ). Σημαντικές δημοσιεύσεις γίνονται για αυτό το θέμα. Ενδεικτικά αναφέρω αυτές της Δρ. Τζούλιας Τζώρτζη (2008, αναφορά στον κήπο του Αλκίνοου ως Greek Garden, GAD: The fortune of Garden Art Design /Avant-Garde),  του Αρχ. Τοπίου Θωμά Δοξιάδη (2015, παρουσίαση στους ομογενείς στη Μελβούρνη στο Landscape Australia Conference), του μέλους της Synergia-Hellenic Garden Team, Δασοπόνου Παναγιώτη Γκουνίδη (“Hellenic Garden ως μοχλός ανάπτυξης” FREE SUNDAY, 8 Μαρτίου 2015) και φυσικά το βιβλίο «Ο Ελληνικός Κήπος» του Γεωπόνου-Κηποτέχνη Γιάννη Σπαντιδάκη.

ΚΣ. Τα βασικά κριτήρια για την ταυτοποίηση ενός «Ελληνικού Κήπου» είναι τα φυτά της ελληνικής χλωρίδας και τα φυσικά δομικά υλικά που υπάρχουν σε αφθονία στον χώρο της Ελλάδας όπως ανέφερε ο Νίκος παραπάνω. Είναι όμως και η τεχνογνωσία  και στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής όπως για παράδειγμα η κυκλαδίτικη ξερολιθιά ή τα καλντερίμια του Ζαγορίου. Έτσι ένας ελληνικός κήπος στις Κυκλάδες δεν μπορεί να είναι ίδιος με έναν ελληνικό κήπο στην Ήπειρο.

 

Έχουμε “ελληνικούς κήπους” στους δημόσιους και ιδιωτικούς κήπους της Ελλάδας; Ποιά είναι η εικόνα της ελληνικής παρκοτεχνίας και πόσο παράλληλα κινείται με την τάση του ελληνικού κήπου.

ΝΘ. Ειδικά σε ιδιωτικούς, νομίζω πως εδώ και κάποια χρόνια αρχίζει η σχεδιαστική και κατασκευαστική προσέγγιση να μπαίνει στις προτάσεις καθώς και στην πράξη. Θα επιθυμούσα να τον δω περισσότερο σε τουριστικά μέρη και σε ξενοδοχειακές μονάδες-να μάθουμε να δείχνουμε την ΕΛΛΑΔΑ, δεν είναι τροπική χώρα! Όσον αφορά δημόσιους κήπους, σίγουρα ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων περισσότερο και οι άλλοι Βοτανικοί Κήποι, έχουν τέτοια στοιχεία, η παραλιακή της Θεσσαλονίκης, ο περίβολος της Ακρόπολης, ο Παιδικός Κήπος Πικιώνη… Όσον αφορά στην Παρκοτεχνία, πέρα από το νέο έργο της Όπερας στο Φάληρο, είναι πολύ σημαντική η πολιτική απόφαση να «επιβάλλεται» πλέον στα Δημόσια Έργα Πρασίνου η προμήθεια φυτικού υλικού με αντοχή στο μεσογειακό κλίμα και ιδιαίτερα στις Ελληνικές  συνθήκες. Αυτό, σε συνδυασμό με τα 160 ΑΓΡΟΕΤΑΚ του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ για τα πρωτόκολλα παραγωγής ενδημικών φυτών, πρέπει να αποτελέσει  εφαλτήριο για τη διάδοση του «ελληνικού κήπου» στους νέους χώρους πρασίνου, ειδικά σε εφαρμογές pocket park και φυτεμένων δωμάτων, κάτι που έχει αρχίσει στα ιδιωτικά έργα εδώ και κάποια χρόνια. Είναι σημαντικό να δημιουργηθούν «τοπόσημα» ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ (Hellenic Garden) και να προβληθούν παντού στον κόσμο! Επιτρέψτε μου εδώ να αναφέρω, ότι θεωρώ υπερβολή να έχουμε τόσο πλούσια χλωρίδα και να φέρνουμε ποικιλίες φυτών γειτονικών χωρών (πχ Λεβάντα Κορσικής) για να «φωτογραφίζουμε» έργα και να εισάγουμε φυτά. Ανάλογα και ακόμα χειρότερα για τις μεγάλες ελιές: είναι αδιανόητο να έχουμε τις καλύτερες υπεραιωνόβιες ελιές και να εισάγουμε από την Ισπανία και την Ιταλία που έχουν και προσβολή από την Xyllela. Τελικά, μας διδάσκει η κρίση να αγαπούμε την πατρίδα;

Μεγάλα έργα όπως η πλατεία Ομονοίας για παράδειγμα θα μπορούσαν να αποκτήσουν “ελληνικά” χαρακτηριστικά, μέσα στα πλαίσια της τάσης του ελληνικού κήπου.

ΝΘ. Για την Πλατεία Ομονοίας ειδικά έχουν ειπωθεί πολλά για το αν μπορεί να μπει πράσινο ή όχι… το 2004 έγινε μία προσπάθεια με πρωτοβουλία της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου Αθηναίων να μπουν φυτά-γενναία  πράξη, αλλά στη συνέχεια δεν υποστηρίχθηκε όπως έπρεπε-ποτέ όμως δεν είναι αργά. Σίγουρα, θα ήθελα πολύ σε στρατηγικά έργα που… ελπίζω ακόμη ότι θα γίνουν πράξη ως προς το Πράσινο (πχ το Ελληνικό) να έχουν αυτήν την προσέγγιση. Επίσης, παρεμβάσεις σε μικρές και μεγάλες πόλεις (roundabouts, τρίγωνα, παιδικές χαρές, μικρά πάρκα γειτονιάς, παραλιακές ζώνες φύτευσης) και αρχαιολογικοί χώροι πρέπει από εδώ και πέρα να έχουν ΜΟΝΟ αυτήν την σχεδιαστική προσέγγιση. Είναι θέμα προβολής αλλά και αειφορίας! Ελπίζω να αξιωθώ να δω περισσότερες μεγάλες ελιές, πλατάνια, κουτσουπιές, χαρουπιές, κυπαρίσσια κλπ να διασώζονται από μέρη που ανοίγονται δρόμοι ή εγκαταλελειμμένα χωράφια και να γίνονται σύμβολα πάρκων και χώρων πρασίνου. Προσοχή όμως… μη γίνει πανάκεια. Ο Εθνικός Κήπος για παράδειγμα είναι άλλο πράγμα: είναι στην πραγματικότητα ένας κήπος βοτανικής επίδειξης, αναψυχής και καθημερινότητας (αν και δε σχεδιάστηκε αρχικά ως τέτοιος) που είχε τη «μαγκιά» μία γυναίκα (η Αμαλία) να τον φτιάξει φέρνοντας από όλον τον κόσμο φυτά , κάνοντας την Αθήνα βοτανικό κέντρο της Νότιας Ευρώπης, αξιοποιώντας πολύ κόσμο και δίνοντας την ευκαιρία να αποκτηθεί το know how της κηποτεχνίας στην Ελλάδα που μόλις είχε απελευθερωθεί… Σε κάθε χώρο, οφείλουμε να σεβόμαστε το πνεύμα του αρχικού δημιουργού. Το ίδιο ισχύει για παράδειγμα για το Πάρκο της Νάουσας, ίδιου σκοπού, σχεδιασμένο από τον Αρχιτέκτονα Κήπων Βασίλη Παλάσκα στα τέλη της δεκαετίας το 1950… δεν είναι δυνατόν να αγνοήσουμε την αρχική του δομή και σκεπτικό.

ΚΣ. Ναι, φυσικά! Ας σκεφτούμε λίγο μερικές από τις βασικές αρχές για την επιλογή φυτών για τα μεγάλα δημόσια έργα. Φυτά επιλεγμένα σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες έχουν λιγότερες ανάγκες για νερό και λίπασμα και είναι πιο ανθεκτικά σε εχθρούς και ασθένειες. Είναι δηλαδή φυτά που συνεισφέρουν στο φυσικό οικοσύστημα αντί να το ανταγωνίζονται. Η επιλογή των φυτών στηρίζεται ακόμη στην χρήση του χώρου από τους επισκέπτες και την ασφάλεια τους. Επίσης, λαμβάνεται υπόψη η ιστορία και ο χαρακτήρας του κάθε τόπου. Αν ακολουθούμε μια ορθή πρακτική στην αρχιτεκτονική τοπίου, πώς γίνεται να μην έχουν τα μεγάλα έργα «ελληνικά χαρακτηριστικά»;

Έχετε μια σημαντική πορεία με δουλειές σας σε χώρες του εξωτερικού. Πώς βλέπετε την Κηποτεχνία στις χώρες που έχετε εργαστεί και ταξιδέψει;  

ΚΣ. Βλέπω την Κηποτεχνία ως ένα κομμάτι του αστικού σχεδιασμού. Σε όλες τις ασιατικές μεγαπόλεις οι οποίες αναπτύχθηκαν (και συνεχίζουν να αναπτύσσονται) με ταχείς ρυθμούς το ερώτημα είναι αν μπόρεσαν να εξισορροπήσουν την ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος με βιώσιμο τρόπο. Και εκεί ακριβώς έγκειται ο σημαντικός ρόλος της αρχιτεκτονικής τοπίου και της κηποτεχνίας.

Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του φεουδαρχικού συστήματος δεν υπήρχε κοινόχρηστος πράσινος χώρος στις πόλεις. Ο μεγάλος σεισμός του Kanto και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφεραν στο Τόκυο μεγάλες καταστροφές αλλά παράλληλα και ευκαιρίες για μια μεγάλης κλίμακας αστική ανάπλαση. Έτσι, το Τόκυο εισήγαγε ένα νέο σύστημα σχεδιασμού για τη διαρθρωτική βελτιστοποίηση της αστικής γης μέσω της δημιουργίας χώρων πρασίνου. Συνέβη όμως και κάτι άλλο. Οι χώροι πρασίνου συνδέθηκαν με την πρόληψη των καταστροφών από τους σεισμούς. Πλέον το σύστημα χώρων πρασίνου είναι σχεδιασμένο με γνώμονα την ασφάλεια σε περίπτωση φυσικών καταστροφών. Στο σύγχρονο Τόκυο το αστικό πράσινο αποτελείται κυρίως από ένα πυκνό σύστημα μικρών πάρκων. Σε μια πόλη με υψηλή πυκνότητα δόμησης και τιμές γης, τα μικρής έκτασης πάρκα πλεονεκτούν συγκριτικά αυτών μεγαλύτερης έκτασης, εφόσον μπορούν να είναι καλύτερα διασκορπισμένα στον αστικό ιστό, είναι πιο εύκολα προσβάσιμα και μπορούν να εξυπηρετήσουν αποτελεσματικότερα τους κατοίκους της περιοχής σε περίπτωση ανάγκης.

Από την άλλη πλευρά η περίπτωση της Μπανγκόκ είναι διαφορετική. Η Μπανγκόκ είναι μια πόλη που αναπτύχθηκε ταχύτατα. Ο πληθυσμός της αυξήθηκε από 1,6 εκατομμύρια το 1958 σε 5,4 εκατομμύρια το 1986, και ήταν σχεδόν 8 εκατομμύρια το 2006. Παράλληλα η αστική περιοχή διπλασιάστηκε σε μέγεθος, αλλά με απρογραμμάτιστη δόμηση κυρίως κατά μήκος των μεγάλων δρόμων και καναλιών. Έτσι, ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί ένα σωστό δίκτυο υποδομών. Η διοίκηση της Μπανγκόκ κάνει προσπάθειες να προτείνει ένα καινούργιο σχέδιο για το μακροπρόθεσμο μέλλον μιας και το αρχικό «Συνολικό σχέδιο της Μπανγκόκ»  το οποίο γράφτηκε το 1999 και ανανεώθηκε το 2006 δεν κατάφερε να εφαρμοστεί. Υπάρχει αρχιτεκτονική τοπίου στην Μπανγκόκ; Φυσικά, και είναι ένας αναπτυσσόμενος μεγάλος κλάδος. Περιορίζεται όμως, κυρίως σε ιδιωτικά έργα, πολυτελή συγκροτήματα κατοικιών, πολυκαταστήματα και resorts, τα οποία δεν είναι συνδεδεμένα με τον αστικό ιστό και δεν μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Όπως και σε άλλες μεγάλες πόλεις το Πράσινο είναι «εργασία σε εξέλιξη» αλλά θέλω να πω το εξής: όταν σχεδιάζεις μια πόλη για αυτοκίνητα, θα πάρεις αυτοκίνητα και κίνηση, όταν σχεδιάζεις για Πράσινο θα πάρεις Πράσινο και χαρούμενους ανθρώπους.

ΝΘ. Για την Τουρκία, μπορώ να πω πως η εικόνα είναι πολύ θετική. Τα τελευταία χρόνια, γίνονται πολλά έργα Πρασίνου, που κάποια από αυτά φτάνουν στα όρια της σχεδιαστικής υπερβολής… όμως, αγάπη για το όμορφο υπάρχει. Στο Κατάρ, σίγουρα γίνεται μεγάλη προσπάθεια να γίνει αξιόλογο Πράσινο… δεν μπορώ να μην παραγνωρίσω όμως ότι ουσιαστικά γίνεται μία «επιβητορική» παρέμβαση στις ενεργειακές πηγές για να υπάρξει εφήμερο Πράσινο. Εκτιμώ, ότι η Αραβική Κηποτεχνία μπορούσε να αναπτυχθεί περισσότερο εκεί. Στην Ταϊβάν, πολλά τα αξιόλογα έργα, ιδιαίτερα στις γειτονιές, όπως και οι παιδότοποι στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, οι χώροι είναι ανοικτοί και προσβάσιμοι στο κοινό, ενώ το Πράσινο αποτελεί αντικείμενο κεντρικής πολιτικής. Μεγαλύτερη εντύπωση όμως μου έχει κάνει αφενός η Κύπρος, που δίνει μεγάλη βαρύτητα στη θεματικότητα που προαναφέραμε καθώς και η Ν. Κορέα, με την αγάπη για τα λουλούδια και το Πράσινο. Ξεχωρίζω πολύ την παρέμβαση της ανάπλασης του ρέματος της πόλης, ανάσα ζωής και χώρος πολλαπλών καθημερινών χρήσεων. Είναι το ιδανικό παράδειγμα για την Αθήνα. Επίσης, άριστο παράδειγμα είναι η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, τόσο από τη σχεδιαστική πλευρά όσο και από την εφαρμογή.

Τι ρόλο παίζει το Πράσινο σε αυτές τις χώρες κι αν υπάρχουν περιπτώσεις που σας έχουν δημιουργήσει θετική εντύπωση, βλέποντας τα με την ματιά τόσο του επισκέπτη αλλά κυρίως του επαγγελματία κηποτέχνη.

ΝΘ. Είναι θεμελιώδης ο ρόλος του Πρασίνου για να υπάρχει Αστικός Ιστός αλλά και κοινωνική συνοχή. Στέκομαι για παράδειγμα στην περίπτωση της Κωνσταντινούπολης: δεν υπάρχει γειτονιά που να μην έχει αξιόλογο χώρο Πρασίνου, μικρό πάρκο. Επίσης, στην Αυστρία, όπου οι αστικοί λαχανόκηποι αποτελούν χρόνια πρακτική και βρίσκονται δίπλα στον αστικό ιστό, έχοντας το ρόλο ενός χώρου πολλών ωφέλιμων δραστηριοτήτων για διάφορες κοινωνικές ομάδες.  Στο Aarchus  της Δανίας, η ανάπλαση με συμμετοχικό σχεδιασμό της παρόχθιας ζώνης του ποταμού, έχει δώσει ζωή στο κέντρο και κρατάει την τοπική αγορά ακμαία. Δεν μπορώ να λησμονήσω τους κήπους από τις Βίλλες στο Como, που είναι ανοικτές για περίπατο και διάβασμα καθώς και το ότι στο Princeton , το campus είναι ανοικτό στο κοινό σαν δημόσιο πάρκο. Είναι πρακτικές από τις οποίες πρέπει να διδαχτούμε.

ΚΣ. Ξεχωρίζω τη Σιγκαπούρη, η οποία έχει τη φήμη ότι είναι μια πόλη-κήπος και όχι άδικα. Σχεδόν η μισή έκταση της Σιγκαπούρης είναι χώροι Πρασίνου. Είναι το αποτέλεσμα μιας μαζικής, οργανωμένης και συνεχούς προσπάθειας που ξεκίνησε το 1963. Δεν ήταν εύκολο και φυσικά δεν έγινε από τη μία στιγμή στην άλλη.

Η πόλη της Goyang στη Νότιο Κορέα είναι επίσης μια πόλη υπόδειγμα. Καταπράσινη και φιλική προς το περιβάλλον, με ένα άψογο σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς, είναι μια ζωντανή πόλη που χαίρεσαι να ζεις.

 

Πως   “λειτουργείτε” υπό τις τοπικές συνθήκες, όταν δουλεύετε σε κάποια χώρα με άλλη κουλτούρα; Ποια είναι αυτά τα στοιχεία που θα λάβετε υπόψη σας για το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός «έργου»;

ΚΣ. Ξεκινώ με έρευνα. Έρευνα τοποθεσίας και ανάλυση. Μελετώ την ιστορία του χώρου και στοιχεία της κουλτούρας. Επισκέπτομαι την χώρα και πηγαίνω σε πάρκα, κήπους και πλατείες, περπατώ στην πόλη και επισκέπτομαι φυτώρια. Παρόλο που η διαδικασία είναι ίδια σε κάθε έργο είναι πολύ σημαντικό να ξέρει κανείς ή να μπορεί να προβλέψει τους περιορισμούς και να τους «λύσει» μέσω του σχεδίου. Για παράδειγμα θέματα ασφάλειας και ιδιωτικότητας δεν είναι τα ίδια σε όλες τις χώρες. Η τεχνογνωσία και ταχύτητα στην κατασκευή, η διάρκεια ζωής των υλικών (σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες), η δυνατότητα συντήρησης, οι εχθροί και ασθένειες φυτών, επίσης διαφέρουν. Φτάνοντας στην εφαρμογή ένα πλήρες πακέτο με τα σχέδια κατασκευής και τις τεχνικές προδιαγραφές και επί τόπου επίβλεψη είναι απαραίτητα την επιτυχία του έργου. Πολύ σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει καλός συντονισμός και επικοινωνία. Ένα έργο είναι πάντα αποτέλεσμα μιας ομάδας ανθρώπων που μπορεί να έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και συνήθειες. Πρέπει να έχουν όμως όλοι τον ίδιο κοινό στόχο που είναι η επιτυχία του έργου.

ΝΘ. Σίγουρα χρειάζεται να μελετήσεις αρκετά τοπική ιστορία, αρχειακό υλικό, συνθήκες, χλωρίδα κλπ. Είναι αδιανόητο να κάνεις κάτι ξένο από αυτό που σε «καλεί» το τοπίο να δημιουργήσεις-εξάλλου αυτός είναι και ο λόγος που σε καλούν, πιστεύουν στο ταλέντο σου και στον τρόπο δουλειάς σου.

Υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ της τάσης του ελληνικού κήπου και άλλων τάσεων στην κηποτεχνία, παγκοσμίως; Θα μπορούν αυτά να “παντρευτούν” μεταξύ τους και ο “ελληνικός” κήπος να βρει έδαφος εφαρμογής και σε άλλες χώρες του εξωτερικού. 

ΝΘ. Τα  στοιχεία που καταρτίζουν το θεωρητικό υπόβαθρο είναι παρόμοια: ιστορία, χλωρίδα, τέχνη, κλίμα, βιοποικιλότητα. Ο Ελληνικός Κήπος είναι μία έννοια που περιλαμβάνει και έντονο πολιτιστικό και διατροφικό στοιχείο. Για αυτό το λόγο είναι καλό μέσο προβολής και για αυτό επιμένουμε σε αυτόν για τις εκθέσεις ειδικά αλλά και σε έργα πιο ειδικά.

ΚΣ. Ο Ελληνικός Κήπος μπορεί να βρει έδαφος εφαρμογής σε χώρες του εξωτερικού με ποικίλους τρόπους. Ένας από αυτούς, είναι η προβολή του Ελληνικού Κήπου μέσω των διεθνών εκθέσεων. Είναι το πρώτο βήμα. Μπορεί όμως και πιστεύω ότι σταδιακά θα βρει τη θέση του ως σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού σε διεθνείς οργανισμούς ή προξενεία του εξωτερικού, ως σύμβολο ενότητας με την αδελφοποίηση πόλεων ή ως δωρεά από μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις ή οργανισμούς. Μπορεί να είναι ένα κομμάτι Ελλάδας μέσα σε ένα δημόσιο πάρκο, έναν βοτανικό κήπο, ένα μουσείο τέχνης ή πανεπιστήμιο. Δεν θα ήταν πολύ όμορφο για παράδειγμα, να υπήρχε ένας Ελληνικός Κήπος σε ένα πανεπιστήμιο του εξωτερικού όπου διδάσκεται ιστορία, φιλοσοφία και αρχαία Ελληνικά;

Τι επίδραση μπορεί να έχει η ανάπτυξη μιας τέτοιας τάσης στην εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό, σήμερα ειδικά και σε περίοδο οικονομικής κρίσης.

ΚΣ. Ειδικά αυτή την περίοδο οικονομικής κρίσης πρέπει να φροντίσουμε την εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό λίγο περισσότερο. Δεν είναι αλήθεια ότι τα πάντα έχουν σταματήσει στην Ελλάδα, υπάρχουν τομείς και επιχειρήσεις που αναπτύσσονται, άνθρωποι που δεν παραιτούνται και επιχειρούν. Ο Ελληνικός Κήπος προβάλλει μια όμορφη, μια θετική εικόνα της Ελλάδας. Χρειαζόμαστε και άλλες θετικές εικόνες μέσα από την Κηποτεχνία αλλά και από άλλους τομείς, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να πετυχαίνουμε και να δημιουργούμε σε πείσμα των καιρών.

ΝΘ. Ο Ελληνικός Κήπος προβάλλει ότι έχει να κάνει με ..Ελλάδα! Γεύσεις, αρώματα, χρώματα, ιστορία, πολιτισμό… Υπάρχει καλύτερη διαφήμιση από τη «ζωντανή» εικόνα, σε μία τέτοια περίοδο; Δε χρειάζεται να πω περισσότερα…

Το gardenguide.gr ευχαριστεί θερμά τους κ. Κωνσταντίνα Στάρα και κ. Νίκο Θυμάκη, για την εποικοδομητική συνέντευξη και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που ευγενικά μας παραχώρησαν.

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το

Κράτα το