Εντομολογικοί εχθροί των φυτών του αστικου πρασινου.

Προσπάθεια καταγραφής και ομαδοποίησης των εντόμων που προσβάλλουν τα καλλωπιστικά φυτά. Το άρθρο θα ανανεώνεται όταν έχει νέα στοιχεία και φωτογραφίες. Κάθε πληροφορία ή φωτογραφία αναγνωστών μας είναι πάντα ευπρόσδεκτη για την καλύτερη και πληρέστερη ενημέρωση (info@gardenguide.gr).

Η έκταση των ζημιών που προκαλούν στα φυτά οι διάφοροι εντομολογικοί εχθροί δεν έχουν να κάνουν με το μέγεθος των εντόμων, αν και τις περισσότερες φορές όσο μικρότερο είναι το μέγεθός τους τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά που προκαλούν, αλλά με τη βιολογία του κάθε εντόμου, τις διατροφικές του προτιμήσεις, το στάδιο της ανάπτυξής του και τον τρόπο αναπαραγωγής του. Οι κυριότερες τάξεις εντόμων που προσβάλουν τα καλλωπιστικά φυτά και γενικά τα φυτά που αποτελούν το αστικό πράσινο είναι οι τάξεις των Κολεόπτερων, των Ημίπτερων, Ομόπτερων, των Λεπιδόπτερων και των Θυσανόπτερων.

 

ΚΟΛΕΟΠΤΕΡΑ

Το μέγεθος των εντόμων που ανήκουν σε αυτή την τάξη ποικίλει από πολύ μικρό έως αρκετά μεγάλο (0,5-150mm). Τα Κολεόπτερα διακρίνονται σαφώς από τα υπόλοιπα έντομα εξαιτίας του σκληρού δερματώδους εξωσκελετού και των έντονα χιτινισμένων πρόσθιων πτερύγων που ονομάζονται έλυτρα. Τα έντομα αυτής της τάξης έχουν στοματικά μόρια μασητικού τύπου με διάφορες παραλλαγές και συνήθως φέρουν ρύγχος στην άκρη του οποίου βρίσκονται τα στοματικά τους μόρια. Τα Κολεόπτερα συνήθως πολλαπλασιάζονται εγγενώς, υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις παρθενογενετικών κολεόπτερων και κατά κύριο λόγω είναι ωοτόκα. Οι προνύμφες των Κοολεόπτερων συνήθως είναι ευκέφαλες και ολιγόποδες.
Στη συνέχεια αναφέρονται ορισμένα έντομα Ημίπτερων που προσβάλουν φυτά του αστικού πράσινου:

Οικογένεια Curculionidae – Είδος Otiorrhynchus spp.

Ο Ωτιόρρυγχος έχει πολλούς ξενιστές ένας από τους οποίους είναι και το ροδόδεντρο. Ο βασικός ξενιστής του από τα καλλιεργίσημα φυτά είναι το αμπέλι.

Κατά κανόνα έχει μία γενιά το έτος. Διαχειμάζει ως προνύμφη στο έδαφος, νυφώνεται την άνοιξη και τα ενήλικα, που βγαίνουν από το έδαφος αρχές μέσα καλοκαιριού, τρώνε τα φύλλα εκτός των κύριων νεύρων, τους οφθαλμούς και τις τρυφερές κορυφές των βλαστών. Ζημιές προκαλούν και οι προνύμφες στις ρίζες των φυτών αλλά οι ζημιές αυτές δεν είναι αισθητές και είναι δύσκολο να προσδιορισθούν.

 

Οικογένεια Buprestidae – Είδος Capnodis tenebrionis

Ο Καπνώδης των πυρηνοκάρπων προσβάλει κυρίως πυρηνόκαρπα αλλά και άλλα δέντρα όπως τη μουσμουλιά. Έχει μία γενιά το έτος ή μία γενιά στα δύο έτη. Διαχειμάζει ως ανεπτυγμένη προνύμφη ή ως ενήλικο. Τα ενήλικα δραστηριοποιούνται νωρίς την άνοιξη, τρέφονται για βδομάδες από το φύλλωμα των δέντρων- ξενιστών, ωριμάζουν αναπαραγωγικά και ωοτοκούν το καλοκαίρι. Το θηλυκό εναποθέτει τα αυγά του στο έδαφος, κοντά στο λαιμό του δέντρου και η νεαρή προνύμφη μπαίνει στο λαιμό ή στη βάση της ρίζας και ορύσσει στοά. Η βλάβη από τις προνυμφικές στοές στον κορμό και τις κεντρικές ρίζες προκαλεί σχεδόν πάντα το θάνατο τον μικρών δέντρων, ενώ η βλάβη που προκαλούν τα ενήλικα έντομα είναι μικρότερης σημασίας.

 

Οικογένεια Scolytidae – Είδος Scolytus rugulosus

Προσβάλλει φυτά της οικογένειας Rosaceae. Έχει δύο γενιές το χρόνο και διαχειμάζει ως πλήρως ανεπτυγμένη προνύμφη στη στοά της. Νυμφώνεται και ενηλικιώνεται την άνοιξη και τα ενήλικα τρέφονται από οφθαλμούς ή μικρούς βλαστούς και προκαλούν μικρές ζημιές. Στη συνέχεια το θηλυκό ανοίγει τη μητρική στοά στο εσωτερικό του φλοιού και ωοτοκεί κατά μήκος αυτής. Το έντομο είναι πολύ βλαβερό γιατί μπορεί να ξεράνει κλάδους αλλά και ολόκληρα δέντρα όταν καταστρέψει περιμετρικά μεγάλο μέρος του κορμού.

ΗΜΙΠΤΕΡΑ

Τα ημίπτερα είναι έντομα μικρού ή πολύ μικρού και σπάνια μεγάλου μεγέθους. Τα στοματικά τους μόρια είναι νύσοντος μυζιτικού τύπου με ρύγχος ενώ η πάνω και η κάτω γνάθος είναι διαμορφωμένες σε σμήριγγα και το κάτω χείλος σε κολεό. Τα έντομα αυτά πολλαπλασιάζονται κυρίως εγγενώς αλλά σε περιπτώσεις που το αρσενικό δεν υπάρχει ή είναι σπάνιο πολλαπλασιάζονται παρθενογενετικά. Και στις δύο περιπτώσεις είναι ωοτόκα ή ζωοτόκα. Είναι βλαβερά για τα φυτά που προσβάλλουν γιατί πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και προκαλούν την εξασθένιση των ξενιστών τους εξαιτίας της ζήσης του φυτικού τους χυμού.
Στη συνέχεια αναφέρονται ορισμένα έντομα Ημίπτερων που προσβάλουν φυτά του αστικού πράσινου:

Οικογένεια Tingidae – Είδος Stephanitis pyri

Ο Τίγρης της μηλιάς και της αχλαδιάς έχει πολλούς ξενιστές μέσα στους οποίους είναι και η τριανταφυλλιά. Συνήθως έχει τρεις γενιές το χρόνο και διαχειμάζει ως ενήλικο σε προστατευμένες θέσεις. Ζει ομόδικα στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, εισάγει τα αυγά του μέσα στο φύλλο και τα σκεπάζει με ένα σκούρο έκκριμα. Οι προνύμφες και τα ενήλικα νύσσουν και μυζούν τα φύλλα τα οποία γίνονται χλωρωτικά με πολλά κίτρινα στίγματα στην άνω επιφάνειά τους. Όταν η προσβολή είναι μεγάλη τα φύλλα πέφτουν, συνήθως όμως δεν προκαλεί σοβαρές ζημιές.

 

Οικογένεια Tingidae – Είδος Monosteira unicostata

Προσβάλλει τη λεύκα, την ιτιά, την αμυγδαλιά και άλλα δέντρα. Διαχειμάζει ως ενήλικο κάτω από πεσμένα ξερά φύλλα . την άνοιξη με την έναρξη της βλάστησης τα ανήλικα πηγαίνουν στη κάτω επιφάνεια των νεαρών φύλλων, την οποία νύσσουν και μυζούν. Όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι πυκνός προκαλείται πλήρης αποφύλλωση του δέντρου.

 

Οικογένεια Miridae – Είδος Calocoris trivialis

Eίναι πολυφάγο και προκαλεί ζημιές σε εσπεριδοειδή, στην ελιά και σε πολλά ποώδη φυτά. έχει μία γενιά το έτος και διαχειμάζει ως αυγό σε ρωγμές του ξύλου και σε τομές κλαδέματος. Οι προνύμφες εκκολάπτονται κυρίως Φεβρουάριο- Μάρτιο, κατεβαίνουν από τα δέντρα στο έδαφος και προσβάλουν ποώδη φυτά των οποίων νύσουν και μυζούν τις ανθοταξίες. Η ενηλικίωση γίνεται Μάρτιο- Μάιο και τα ενήλικα πηγαίνουν στα δέντρα όπου νύσουν και μυζούν τη νεαρή βλάστηση και τους ανθοφόρους οφθαλμούς.

ΟΜΟΠΤΕΡΑ

Τα Ομόπτερα έχουν παρόμοια βιολογικά και μορφολογικά γνωρίσματα με τα Ημίπτερα, αφού παλιότερα αποτελούσαν υπόταξη των Ημιπτέρων και δεν είχαν ξεχωριστή τάξη. Έτσι και τα Ομόπτερα έχουν στοματικά μόρια νύσοντος μυζητικού τύπου και προκαλούν στα φυτά παρόμοιες ζημιές με τα Ημίπτερα. Επίσης πολλαπλασιάζονται και αυτά εγγενώς αλλά όταν το αρσενικό δεν υπάρχει ή είναι σπάνιο πολλαπλασιάζονται παρθενογενετικά.
Στη συνέχεια αναφέρονται ορισμένα έντομα Ημίπτερων που προσβάλουν φυτά του αστικού πράσινου:

Αφίδες: Είναι πολύ γνωστά έντομα με τα κοινά ονόματα αφίδες, μελίγκρες, ψύλλοι, ψείρες, μέλερη. Είναι μικρά και μαλακά έντομα, έχουν μακρύ ρύγχος και κεραίες από 3-6 άρθρα. Ζουν κυρίως σε τρυφερούς βλαστούς και φύλλα διαφόρων φυτών. Ορισμένα είναι ριζόβια ή ριζόβια και φυλλόβια, πολλά είναι κηκιδόβια και ζουν σε ομάδες. Οι αφίδες αφαιρούν μεγάλη ποσότητα χυμού από τα φυτά και το νύγμα τους πολλές φορές προκαλεί συστροφή των φύλλων, πράγμα που τις προστατεύει από το ψεκαστικό υγρό και κάνει δύσκολη την καταπολέμησή τους. Οι αφίδες είναι η κυριότερη κατηγορία εντόμων που μεταδίδει φυτοπαθογόνους ιούς.

 

Οικογένεια Aphididae – Είδος Aphis pomi

Προσβάλει τα μηλοειδή και τα καλλωπιστικά φυτά της οικογένειας Rosaceae. Το άπτερο ενήλικο θηλυκό είναι παρθενογενετικό και ζωοτόκο, έχει μήκος 1,5-2,5mm και χρώμα πράσινοκίτρινο ως σκοτεινό πράσινο ενώ το πτερωτό παρθενογενετικό ζωοτόκο θηλυκό έχει κεφαλή και θώρακα μαύρα και κοιλιά πράσινη. Είναι μη μεταναστευτικό είδος . διαχειμάζει κυρίως ως χειμερινό αυγό στους βλαστούς και τους κλάδους των ξενιστών του και από την άνοιξη ως το φθινόπωρο παρθενογενετικές γενιές διαδέχονται η μία την άλλη. Τέλη φθινοπώρου γέννιουνται τα έμφυλα άτομα και τα θηλυκά γενούν τα χειμερινά αυγά. Αυτή η αφίδα προκαλεί, εκτός από την αφαίρεση χυμού, συστροφή φύλλων και σε μεγάλες προσβολές παραμορφώσεις των καρπών στα δέντρα και τους θάμνους που καρποφορούν.

 

Οικογένεια Aphididae – Είδος Myzus persicae

Είναι πολυφάγο είδος και προσβάλει πάνω από 400 είδη φυτών μεταξύ των οποίων και καλλωπιστικά φυτά των οικογενειών των Rosaceae, Solanaceae, Malvaceae, Compositae, Umbeliferae. Κύριοι ξενιστές της αφίδας αυτής είναι τα πυρινόκαρπα και κυρίως η ροδακινιά όπου γέννιουνται και τα χειμερινά αυγά. .έχει περισσότερες από 5 γενιές το έτος και διαχειμάζει ως χειμερινό αυγό σε προστατευμένες θέσεις του κύριου ξενιστή. Στο τέλος του χειμώνα από τα αυγά βγαίνουν άπτερα παρθενογενετικά θηλυκά και ακολουθούν 2 παρθενογενετικές γενιές στον κύριο ξενιστή. Στη συνέχεια τα φτερωτά άτομα μεταναστεύουν στους δευτερογενής ξενιστές όπου πολλές παρθενογενετικές γενιές εναλλάσσονται. Τέλος φθινοπώρου παράγονται πτερωτά θηλυκά άτομα που μεταναστεύουν στον κύριο ξενιστή για να γενίσουν τα αυγά τους. Το M.Persica προκαλεί συστροφή των φύλλων, κυρίως της κορυφής, αλλά είναι και πολύ σημαντικός φορέας σοβαρών ιών. Επίσης τα μελιτώδη αποχωρήματά του ρυπαίνοπυν το φύλλλωμα με συνέπεια την ανάπτυξη των μυκήτων της καπνιάς.

 

Κοκκοειδή: Τα κοκκοειδή είναι έντομα συνήθως μικρού μεγέθους και σπάνια μέτριου ενώ έχουν ποικίλη μορφή και συνήθειες. Τα Coccidae μοιάζουν με κηκίδες των φυτών, τα Diaspididae με λέπια και τα Pseudococcidae και τα Margarodidae σκεπάζονται από κηρώδεις ουσίες που μοιάζουν με βαμβάκι ή σκόνη. Πολλά κοκκοειδή, εκτός από τα Diaspididae απεκκρίνουν μελιτώδεις ουσίες που ευνοούν την ανάπτυξη μυκήτων της καπνιάς. Οι ουσίες αυτές αποτελούν τροφή για διάφορα είδη μυρμηγκιών αλλά και άλλα έντομα, ωφέλημα ή βλαβερά, όπως της μέλισσας και του δάκου. Η άμεση βλάβη που προκαλούν οφείλεται στην αφαίρεση φυτικού χυμού και στις τοξικές ουσίες που περιέχει το σάλιο ορισμένων ειδών.

Οικογένεια Coccidae – Είδος Spaerolecanium prunastri

Eίναι πολυφάγο είδος και από τα καλλωπιστικά φυτά
προσβάλλει κυρίως τα φυτά της οικογένειας Rosaceae. Έχει μία γενιά το έτος και διαχειμάζει ως προνύμφη 2ου σταδίου στο φλοιό των κλάδων. Οι προνύμφες μυζούν το χυμό των φυτών ξενιστών για να αναπτυχθούν. Επιπλέον, αυτό το κοκκοειδές έχει πολλά μελιτώδη εκκρήματα, κυρίως τη άνοιξη, τα οποία προκαλούν την ανάπτυξη του μύκητα της καπιάς. Όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι πυκνός φύλλα, κλαδίσκοι και κλάδοι και τελικά να εξασθενήσει όλο τα δέντρο.

 

Οικογένεια Coccidae – Είδος Coccus hesperidum

Προσβάλλει είδη που ανήκουν σε 23 τουλάχιστον οικογένειες. Εκτός από τα εσπεριδοειδή προσβάλει και άλλα φυτά όπως συκιά, μουριά, λεύκες, ακακίες, κισσό, αγιόκλημα, πικροδάφνη, γαριφαλιά. Έχει 3-4 γενιές το χρόνο. Οι προνύμφες της πρώτης γενιάς πηγαίνουν στο ακραίο τμήμα των βλαστών και στα νεαρά φύλλα , ενώ στα φύλλα προτιμούν την πάνω επιφάνεια και το μεσαίο νεύρο. Εκτός από την αφαίρεση χυμών, αυτό το κοκκοειδές, απεκκρίνει άφθονη μελιτώδη ουσία που ρυπαίνει το φύλλωμα, ευνοεί την ανάπτυξη της καπνιάς και προσελκύει μυρμήγκια.

 

Οικογένεια Coccidae – Είδος Saissetia oleae

Αυτό το κοκκοειδές ονομάζεται και λεκάνιο της ελιάς ή μαύρη ψώρα της ελιάς. Προσβάλλει πολλά και ποικίλα δέντρα και θάμνους αλλά και ποώδη φυτά, ενώ οι ξενιστές του ξεπερνούν τους 100. Έχει συνήθως μία γενιά το έτος και προκαλεί άμεσες αλλά και έμμεσες ζημιές στους ξενιστές του. Οι άμεσες βλάβες έχουν να κάνουν με τη μύζηση του φυτικού χυμού και την εξασθένιση των δέντρων και οι έμμεσες με την έκκριση των μελιτωδών εκκριμάτων τα οποία προκαλούν την εγκατάσταση του μύκητα της καπνιάς και επιπλέον μειώνουν τη φωτοσύνθεση και αναστέλλουν τη φυσιολογική ανάπτυξη του φυτού.

 

Οικογένεια Coccidae – Είδος Ceroplastes rusci

Το έντομο αυτό είναι γνωστό και ως κηροπλάστης ή ψώρα της συκιάς. Προσβάλλει κυρίως τη συκιά και δευτερευόντως άλλα δέντρα και θάμνους όπως μουριά, πικροδάφνη, μυρτιά, ευόνυμο, πιστάτσια, εσπεριδοειδή. Έχει 2 γενιές το έτος και οι προνύμφες της πρώτης γενιάς εγκαθίστανται κυρίως στα φύλλα ενώ αργότερα μετακινούνται στους μίσχους, τους βλαστούς και τους καρπούς. Η μύζηση των χυμών καθυστερεί τη βλαστική ανάπτυξη αλλά και την ανάπτυξη των καρπών ενώ τα μελιτώδη εκκρίματα δημιουργούν ευνοϊκό περιβάλλον για την εγκατάσταση του μύκητα της καπνιάς.

 

Οικογένεια Pseudococcidae – Είδος Pseudococcus adonidum

Eίναι και αυτό πολυφάγο είδος και προσβάλλει εσπεριδοειδή, κακτοειδή, βιγκόνιες και πικροδάφνες. Έχει 3-4 γενιές το χρόνο και προτιμά υγρά και σκιερά μέρη του φυτού ξενιστή για την εγκατάστασή του. Με τη μύζηση των χυμών προκαλεί την εξασθένηση των δέντρων ενώ με τα μελιτώδη εκκρίματα του προσελκύει πολλά είδη μυρμηγκιών.

Οικογένεια Margarodidae – Είδος Icerya purchasi

Προσβάλλει πολλά καλλωπιστικά είδη, ποώδη και ξυλώδη βλάστηση, όπως τριανταφυλλιά, αγγελική (πιτόσπορο), ακακίες, δάφνη, γεράνια και άλλα αυτοφυή και καρποφόρα φυτά όπως τα εσπεριδοειδή. Έχει συνήθως 3 γενιές το χρόνο και διαχειμάζει ως ενήλικο, αυγό ή προνύμφη. Οι νεαρές προνύμφες προσβάλλουν φύλλα και βλαστούς ενώ οι μεγαλύτερες (3ου σταδίου) μόνο βλαστούς. Και αυτό το κοκκοειδές ρυπαίνει το φυτό ξενιστή με τα μελιτώδη αποχωρήματά του και δημιουργεί ιδανικό περιβάλλον για την εγκατάσταση της καπνιάς.

 

Οικογένεια Margarodidae – Είδος Marchalina hellenica

Το έντομο αυτό είναι γνωστό και ως βαμβακάδα του πεύκου γιατί τα εκκρίματά του, που υπάρχουν στον κορμό και τα κλαδιά του πεύκου, έχουν την όψη του βαμβακιού. Κάτω από τα λευκά αυτά εκκρίματα υπάρχουν άπτερα έντομα που μυζούν τους χυμούς του πεύκου και αποβάλλουν γλυκά περιττώματα. Τα περιττώματα αυτά είναι μία από τις βασικές τροφές των μελισσών που παράγουν το πευκόμελο. Όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι πυκνός μπορεί να οδηγήσει τον ξενιστή του σε πλήρη ξήρανση.

Οικογένεια Diaspididae – Είδος Aspidiotus nerii

Η κοινή ονομασία του εντόμου είναι ψώρα του κισσού ή της πικροδάφνης. Είναι εξαιρετικά πολυφάγο έντομο και προκαλεί αξιόλογες ζημιές ειδικά σε καλλωπιστικά δέντρα και θάμνους όπως η πικροδάφνη, ελαιόπρινο (Ilex), λεύκες, αλλά και καρποφόρα όπως ελιά και πυρηνόκαρπα. Έχει 3-4 γενιές το έτος οι οποίες συχνά αλληλοκαλύπτονται. Όταν η προσβάλει είναι έντονη τα φύλλα και οι κλαδίσκοι (αλλά και οι καρποί των καρποφόρων που προσβάλλει) καλύπτονται από ένα συνεχόμενο στρώμα ασπιδίων.

 

Αλευρώδεις: Στους αλευρώδεις οι πτέρυγες και το σώμα των ενηλίκων σκεπάζονται από υπόλευκη κηρώδη σκόνη. Η βλάβη που προκαλούν οφείλεται στην αφαίρεση χυμού και στα άφθονα μελιτώδη εκκρίματά τους που ευνοούν την ανάπτυξη των μυκήτων της καπνιάς και μειώνουν τη φωτοσυνθετική ικανότητα του φυλλώματος.

 

Οικογένεια Aleyrodidae – Είδος Dialeurodes citri

Είναι πολυφάγο είδος και σε ορισμένες χώρες προσβάλλει μέχρι και 76 είδη φυτών. Στην Ελλάδα προσβάλλει εσπεριδοειδή, λωτούς, φιστικιές, φουντουκιές, συκιές, ροδιές, μουριές και ορισμένα άλλα καλλωπιστικά είδη. Συνήθως έχει 2-3 γενιές το χρόνο. Τα ενήλικα τοποθετούν τα αυγά τους στην κάτω επιφάνεια νεαρών φύλλων και οι νεαρές προνύμφες επιλέγουν μία θέση στην κάτω επιφάνεια των φύλλων όπου παραμένουν για το υπόλοιπο της ανήλικης ζωής τους. Πυκνό φύλλωμα και υψηλή σχετική υγρασία ευνοούν τη δημιουργία πυκνών πληθυσμών.

 

ΘΥΣΑΝΟΠΤΕΡΑ

Τα θυσανόπτερα είναι έντομα μικρού έως πολύ μικρού μεγέθους (2-3mm) και τα στοματικά τους μόρια είναι ξέοντος- μυζητικού τύπου ενώ φέρουν και στιλέτο. Τα έντομα αυτής της τάξης πολλαπλασιάζονται κυρίως εγγενώς, ενίοτε και παρθενογενετικώς, ενώ συνήθως είναι ωοτόκα. Τα θυσανόπτερα είναι πολύ επιβλαβή για τα φυτά που προσβάλουν γιατί μέσω των νυγμάτων που δημιουργούν τα στοματικά τους μόρια στα φύλλα προκαλούν ξηράνσεις (με τη μορφή μικρών ή μεγάλων κηλίδων) και παραμορφώσεις, ενώ παράλληλα είναι φορείς ιώσεων.

 

Οικογένεια Tripidae – Είδος Heliothrips haemorrhoidalis

Είναι εξαιρετικά πολυφάγο είδος και προσβάλλει ποώδη και δεντρώδη φυτά στο ύπαιθρο και στο θερμοκήπιο. Έχει πολλές γενιές το έτος. Το θηλυκό εισάγει τα αυγά του κάτω από την επιδερμίδα των φύλλων ενώ ανήλικα και ενήλικα άτομα νύσσουν και μυζούν τα επιφανειακά κύτταρα των φύλλων, των ανθέων και των καρπών με συνέπεια την πρόκληση νεκρωτικών στιγμάτων, εσχαρώσεων, δερματώσεων και κυλιδώσεων.

 

Οικογένεια Tripidae – Είδος Frankliniella occidentalis

Η κοινή ονομασία του εντόμου αυτού είναι θρίπας της Καλιφόρνιας. Είναι εξαιρετικά πολυφάγο έντομο και προσβάλει τουλάχιστον 244 είδη φυτών μεταξύ των οποίων καλλωπιστικά και ανθοκομικά φυτά. Έχει 5-7 γενιές το έτος. Οι προνύμφες νύσσουν ή ξύνουν και μυζούν τρυφερούς φυτικούς ιστούς ενώ τα ενήλικα μπορούν να τραφούν και με γύρη, νέκταρ ή αυγά ακάρεων. Αφαιρώντας χυμό και χλωροπλάστες και τραυματίζοντας τους νεαρούς φυτικούς ιστούς, προκαλεί χλωρωτικά στίγματα, ουλές, εσχαρώσεις και ρωγμές.

 

ΛΕΠΙΔΟΠΤΕΡΑ

Τα λεπιδόπτερα είναι έντομα μετρίου έως μεγάλου μεγέθους και τα στοματικά μόρια των ακμαίων (πεταλούδες) είναι λείχοντως μυζητικού τύπου ενώ οι προνύμφες (κάμπιες) έχουν κυρίως μασητικού τύπου στοματικά μόρια. Έτσι, οι ζημιές που προκαλούνται στα φυτά από προσβολές λεπιδοπτέρων οφείλονται στις προνύμφες και όχι στα ενήλικα άτομα.

 

Οικογένεια Thaumetopoeidae – Είδος Thaumetopoea pityocampa

το έντομο αυτό είναι γνωστό ως η πιτυοκάμπη ή κάμπια των πεύκων που τρώει τις βελόνες των πεύκων στην χώρα μας. Το θηλυκό γεννά τα αβγά του, πολλά μαζί, σε μικρούς κυλίνδρους συνήθως γύρω από 2-3 ή 4 βελόνες, καμιά φορά και γύρω από λεπτά κλαδιά. Τα αβγά σκεπάζονται με τρίχες ή λέπια που σχηματίζουν και περικλείουν καλά τον κύλινδρο των αυγών. Οι κάμπιες τη μέρα τρώνε, σε μεγάλες ομάδες, δεσμίδες από γειτονικές βελόνες και σε μερικές μέρες δημιουργούν φωλιές στα άκρα των κλαδιών. Οι κάμπιες 4ου σταδίου σχηματίζουν την τελική φωλιά και του 5ου σταδίου αρχίζουν να σχηματίζουν μακριές σειρές, ακουμπώντας με τις τρίχες τους μεταξύ τους, η μία πίσω από την άλλη και βαδίζουν μέσα στο έδαφος προκειμένου να νυμφωθούν.

Φυλλορύκτες: Είναι από τα πιο μικρόσωμα Λεπιδόπτερα αφού τα ενήλικα έχουν 2,5-4mm μήκος και η ανεπυγμένες προνύμφες 4-9mm. Το ενήλικο θηλυκό τοποθετεί τα αυγά του ένα- ένα στην επιφάνεια του φύλλου και η νεαρή προνύμφη μπαίνει στο φύλλο, όπου ορύσσει στοά, τρώγοντας το παρέγχυμα. Το μέγεθος της στοάς εξαρτάται από την ηλικία της προνύμφης.

 

Οικογένεια Gracillariidae – Είδος Phyllonorycter blancardella

Προσβάλλει κυρίως μηλοειδή αλλά και καλλωπιστικά δέντρα όπως κράτεγο. Έχει 3-4 γενιές το έτος και διαχειμάζει ως νύμφη μέσα σε βομβύκιο. Το θηλυκό ωοτοκεί στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και η νεαρή προνύμφη μπαίνει στο φύλλο όπου ορίσει στοά στην αρχή επιφανειακή και αργότερα προχωράει βαθύτερα και φτάνει στην πάνω επιφάνεια. Η στοά είναι συνήθως ωοειδής και το φύλλο στην κάτω επιφάνειά του έχει όψη ψηφιδωτού.

 

Οικογένεια Gracillariidae – Είδος Phyllonorycter corylifoliella

Η κοινή ονομασία του εντόμου είναι νάρκη των μηλοειδών. Εκτός από τα μηλοειδή προσβάλλει και αυτό καλλωπιστικά δέντρα όπως κράτεγο και Prunus. Έχει τουλάχιστον 4 γενιές και διαχειμάζει ως ανεπτυγμένη μέσα στη στοά της στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος. Το ακμαίο ωοτοκεί στην πάνω επιφάνεια των φύλλων και η προνύμφη μπαίνει στο φύλλο όπου και δημιουργεί επιφανειακή στοά. Η στοά είναι ορατή μόνο στην πάνω επιφάνεια του φύλλου και συχνά σκεπάζει μέρος του κεντρικού ή πλάγιου νεύρου. Η προνύμφη τρώει κυρίως το κάτω από την επιδερμίδα δρυφακτοειδές παρέγχυμα.

Φυλλοδέτες: Είναι Λεπιδόπτερα μετρίου μεγέθους που ανήκουν στην οικογένεια Tortricidae. Γενούν τα αυγά τους σε φύλλα, οφθαλμούς και στο φλοιό των βλαστών και των κλάδων. Οι προνύμφες ενώνουν με νύγματα γειτονικά φύλλα και τα συστρέφουν έτσι ώστε να δημιουργήσουν ένα είδος φωλιάς όπου ζουν προστατευμένες. Συνήθως είναι φυλλοφάγες αλλά μπορούν να προκαλέσουν ζημιά και σε οφθαλμούς, τρυφερούς βλαστούς και άνθη.

 

Οικογένεια Tortricidae – Είδος Adoxophyes orana

Προσβάλλει 30 και πλέον γένη φυτών μεταξύ των οποίων φυτά της οικογένειας Rosaceae, καλλωπιστικά Oleaceae, δρυς, λεύκες και ιτιές. Έχει 3 γενιές το έτος και διαχειμάζει ως προνύμφη 3ου σταδίου. Οι νεαρές προνύμφες προσβάλλουν τρυφερά φύλλα στις κορυφές των βλαστών και στη συνέχεια οι 3ου σταδίου αρχίζουν να συστρέφουν και να ενώνουν με μετάξινα νήματα γειτονικά φύλλα. Οι προνύμφες 5ου σταδίου προσβάλλουν και καρπούς ιδιαίτερα αν ακουμπούν ο ένας στον άλλο.

Ξυλοφάγα Λεπιδάπτερα: Πρόκειται για είδη των οποίων οι πορνύμφες ορύσσουν στοές στο ξύλο και στο φλοιό των δέντρων. Τα περισσότερα ξυλοφάγα και φλοιοφάγα έντομα είτε προσβάλλουν κατά προτίμηση εξασθενημένα ή ασθενή δέντρα, είτε οι προνύμφες τους επιζούν και αναπτύσσονται καλύτερα σε τέτοια δέντρα. Για πρόληψη των ζημιών χρειάζονται μέτρα που ενισχύουν το δέντρο ξενιστή και καταπολεμούν το πρωτογενές αίτιο της εξασθένισης του δέντρου.

 

Οικογένεια Cossidae – Είδος Cossus cossus

Η προνύμφη είναι ξυλοφάγος και πολυφάγος. Προσβάλλει πολλά πλατύφυλλα καρποφόρα και δασικά δέντρα, κυρίως όμως δέντρα εξασθενιμένα, πρόσφατα κομμένα ή ξερά. Στην Ελλάδα από φυτά του αστικού πράσινου προσβάλλει κυρίως ελιά, μουριά, φτελιά, Δρυ, ιτιά, πλάτανο, οξιά κι λεύκα. Έχει μία γενιά κάθε 2 ή 3 έτη. Τα ενήλικα ωοτοκούν στις ρωγμές των δέντρων, οι νεαρές προνύμφες μπαίνουν στο φλοιό, το χειμώνα είναι αδρανείς και την άνοιξη δραστηριοποιούνται και συνεχίζουν τη στοά βαθύτερα στο ξύλο. Η παρουσία της προνύμφης προδίδετε από τα κοκκινωπά αποχωρήματά της που συγκεντρώνονται σαν σκόνη στη βάση του κορμού κάτω από τη στοά.

 

 

Μερος Β’: Ταξινόμηση εντόμων στο αστικό πράσινο ανά καλλωπιστικό φυτό

12 βασικά φυτά του αστικού πράσινου και οι βασικοί τους εντομολογικοί τους εχθροί.

Αγιόκλημα

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα εσπεριδοειδών, ψώρα της λεύκας, κίτρινη ψώρα της καμέλιας.
  • Αφίδες: πράσινες και μαύρες αφίδες.
  • Λεπιδόπτερα: ευδεμίδα, κογχυλίδα, σφήκα της αμπέλου.

Βιβούρνο

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα της ιτιάς, ψώρα του cornus, Αspidiotus hederai.
  • Αφίδες: μαύρη αφίδα
  • Κολεόπτερα: Cetoni aurata (χρυσόμυγα)

 

Γιασεμί

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα της μουριάς
  • Ημίπτερα: Stephanitis pyri (τύγρης)
  • Λεπιδόπτερα: φυλλοδέτης των γαρίφαλων, πυραλίδα του γιασεμιού.

Ευώνυμο

  • Κοκκοειδή: κηροπλάστης, λευκή ψώρα της μουριάς, λευκή ψώρα του ευώνυμου.
  • Αφίδες: μαύρη αφίδα
  • Λεπιδόπτερα: Υπονομευτής του ευώνυμου.

 

Ιβίσκος

  • Κοκκοειδή: ιώδη ψώρα
  • Αφίδες: αφίδα του βαμβακιού

 

Ιτιά

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα της ιτιάς
  • Ημίπτερα: Aphrophora salici
  • Λεπιδόπτερα: φυλλοδέτης της ιτιάς

 

Λεύκα

  • Κοκκοειδή: ψώρες, κηροπλάστες, λεκάνιο
  • Κολεόπτερα: τσιγαράς της αμπέλου και της λεύκας
  • Λεπιδόπτερα: έντομα με ξυλοφάγες προνύμφες.

Λιγούστρο

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα εσπεριδοειδών, ψώρα της μουριάς.
  • Λεπιδόπτερα: φυλλορύκτης της πασχαλιάς.

 

Πασχαλιά

  • Κοκκοειδή: πολλά είδα ψώρας
  • Κολεόπτερα: φλοιοτρίβης της ελιάς, φλοιοφάγος της ελιάς
  • Λεπιδόπτερα: φυλλορύκτης της πασχαλιάς.

 

Πικροδάφνη

  • Κοκκοειδή: πολλά είδα ψώρας
  • Αφίδες: αφίδα της πικροδάφνης
  • Λεπιδόπτερα: σφήκα της πικροδάφνης.

 

Πυξάρι

  • Κοκκοειδή: πολλά είδα ψώρας και αλευρλωδών.
  • Ημίπτερα: ψύλλα του πύξου.

 

Τριανταφυλλιά

  • Κοκκοειδή: λευκή ψώρα τριανταφυλλιάς και άλλες ψώρες
  • Αφίδες: πράσινες και μαύρες αφίδες.
  • Ημίπτερα: Stephanitis pyri (τύγρης)
  • Κολεόπτερα: μηλολόνθη, Cetoni aurata (χρυσόμυγα), ρυγχίτης
  • Λεπιδόπτερα: φυλλοδέτης της τριανταφυλλιάς, Nepticula, γεωμέτρης
  • Υμενοπτερα: σαλιγκαράκι, ποδίτης της τριανταφυλλιάς, Pamphillus pratensis, Megachile centunculus.