Κύκας, τσίκας ή τσύκας 

 

Ο κύκας (Cycas revoluta, Cycaceae) – τσίκας ή τσύκας – είναι αειθαλές μικρό δένδρο που συχνά περιγράφεται σαν “όμοιο με φοίνικα” γιατί και τα δύο αναπτύσσονται μόνο από ένα σημείο στο κέντρο της κορυφής τους. Αν και έχει επικρατήσει να αποκαλείται σαν αρσενικό, η λέξη “κύκας” έχει θηλυκό γένος και χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα για να περιγράψει φοινικοειδή με εδώδιμα τμήματα. Ανήκει στην οικογένεια Cycaceae και δεν είναι φοινικοειδές (Palmaceae).

Στο γένος Cycas ταξινομούνται 95 περίπου είδη φυτών των τροπικών και υποτροπικών περιοχών. Ο κύκας, εξαιτίας της αντοχής του στο κρύο, είναι το πιο διαδεδομένο είδος του γένους.

Κατάγεται από τη νότια Ιαπωνία και είναι το είδος με τη βορειότερη καταγωγή. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αρκετά δημοφιλές και συναντάται, εκτός από τους κήπους, σε δημόσιους χώρους πρασίνου και πάρκα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη δημιουργία μπονσάι.

Η καλλωπιστική του αξία οφείλεται στα φύλλα του που είναι πτεροσχιδή και στην εντυπωσιακή του συμμετρία. Οι καρποί του είναι τοξικοί και προκαλούν δηλητηρίαση τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο.

 

κύκας

 

Μορφολογικά χαρακτηριστικά του κύκα

Ο κύκας αναπτύσσεται με ιδιαίτερα αργό ρυθμό και για να αναπαραχθεί θα πρέπει να φτάσει σε ηλικία 10-12 ετών. Στην πλήρη του ανάπτυξη φτάνει σε ύψος τα 2 – 3 m και περίπου ίση διάμετρο. Για να φτάσει όμως στην πλήρη ανάπτυξη θα χρειαστεί να περάσουν 50-100 χρόνια! Ο κορμός είναι δυνατός, ευθύς και συνήθως δεν διακλαδίζεται. Κάποιες φορές από τη βάση του κύκα αναπτύσσονται δύο ή τρεις κορμοί.

Ουσιαστικά ο κορμός είναι ψευδοκορμός και αποτελείται από τις βάσεις των φύλλων που πέφτουν. Τα φύλλα αναπτύσσονται στην κορυφή του κορμού και είναι μεγάλα και σύνθετα. έχουν μήκος 50-150 cm όταν το φυτό είναι στην αναπαραγωγική του ηλικία και αποτελούνται από πολλά φυλλάρια. Τα φυλλάρια είναι στενόμακρα, με μήκος 8-18 cm, με σκληρή, δερματώδη υφή, γυαλιστερό πράσινο χρώμα και μυτερή άκρη.

Αναπτύσσονται σχεδόν απέναντι το ένα από το άλλο κατά μήκος του φύλλου δίνοντάς του πτεροσχιδή εμφάνιση. Τα άνθη του κύκα εμφανίζονται όλα μαζί στην κορυφή του φυτού, στο κέντρο του ρόδακα που σχηματίζουν τα φύλλα αλλά δεν έχουν καλλωπιστική αξία. Οι καρποί είναι σφαιρικοί και όταν ωριμάζουν έχουν πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα και είναι ακατάλληλοι για κατανάλωση.

 

Καλλιεργητικές φροντίδες του κύκα

Ο κύκας αναπτύσσεται καλά σε εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία, με καλή αποστράγγιση. Απαιτεί ηλιόλουστες θέσεις και προστατευμένες από τον αέρα για τη φύτευσή του. Από τα είδη του γένους του είναι το πιο ανθεκτικό στο κρύο αλλά παραμένει ευαίσθητο αφού παγώνει σε θερμοκρασίες -7οC.

Χρειάζεται προστασία από τον πάγο και συχνά το χειμώνα σκεπάζεται. Στη βόρεια Ελλάδα μπορεί να καλλιεργηθεί μόνο σε φυτοδοχεία, προκειμένου να προστατεύεται σε εσωτερικό χώρο το χειμώνα.

Αντέχει στην ξηρασία αλλά για τη σωστή του ανάπτυξη χρειάζεται κανονικό πότισμα κυρίως το καλοκαίρι. Ο εμπλουτισμός του εδάφους με κόμποστ ευνοεί την ανάπτυξή του. Το κλάδεμα συνίσταται στην απομάκρυνση των φύλλων που έχουν ξεραθεί. Αυτή η διαδικασία πρέπει να γίνεται προσεκτικά για να μην τραυματιστεί το φυτό.

 

κύκας

 

Πολλαπλασιασμός του κύκα

Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρο. Αν το φυτό έχει αναπτύξει πολλαπλούς κορμούς στη βάση του μπορεί να πολλαπλασιαστεί και εγγενώς με τον μικρότερο από αυτούς. Οι σπόροι συλλέγονται αφού οι καρποί ωριμάσουν και ανοίξουν. Αφαιρείται το περίβλημά τους και αποθηκεύονται για 9 περίπου μήνες, μέχρι να ωριμάσουν.

Αυτό το διάστημα πρέπει να καταβρέχονται σε αραιά χρονικά διαστήματα. Στη συνέχεια φυτεύονται σε ατομικά γλαστράκια. Ο εγγενής πολλαπλασιασμό είναι επίσης χρονοβόρος. Από τους 2-3 κορμούς, επιλέγεται αυτός με τη μικρότερη ανάπτυξη και με αιχμηρό μαχαίρι αφαιρείται από το μητρικό φυτό.

Όλα τα φύλλα και οι ρίζες που τυχών έχει αφαιρούνται και αφήνεται να επουλωθούν οι πληγές του για 5-7 μέρες. Στη συνέχεια φυτεύεται σε γλάστρες με άμμο και τοποθετείται σε ζεστό μέρος μέχρι να βγάλει νέα φύλλα και ρίζες. Η διαδικασία αυτή διαρκεί αρκετούς μήνες.

 

κύκας

 

 

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν τον κύκα

Γενικά είναι σκληρό φυτό και δεν αντιμετωπίζει προβλήματα από προσβολές. Στα φύλλα του μπορεί να βρεθούν διάφορες κάμπιες (προνύμφες εντόμων) που όμως δεν δημιουργούν προβλήματα. Επιπλέον μπορεί να αναπτυχθούν κοκκοειδή που σε μεγάλες προσβολές αφαιρούνται με ένα βρεγμένο πανί. Το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κύκας στη χώρα μας, είναι το σάπισμα από το υπερβολικό πότισμα.

 

Ο κύκας εξαιτίας της σπανιότητάς του αλλά κυρίως της αργής του ανάπτυξης είναι από τα ακριβότερα φυτά. Μάλιστα είναι το μοναδικό φυτό που η τιμή του διαμορφώνεται ανάλογα με το βάρος του.

 

Φύτευση του κύκα στον κήπο

Ιδανικό φυτό για βραχόκηπους αφού καθυστερεί πολύ να μεγαλώσει και δεν έχει επιθετικό ριζικό σύστημα
Φυτεμένος σε χλοοτάπητα είναι πολύ εντυπωσιακό και επιβλητικό.

Μπορεί να φυτευτεί στο κέντρο παρτεριού πλαισιωμένο από ετήσια ή πολυετή ανθοφόρα φυτά
Κατάλληλο για φύτευση σε φυτοδοχεία, όπου στις ψυχρές περιοχές μπορεί να αναπτυχθεί και σαν φυτό εσωτερικού χώρου

 

 

κύκας

 

Σύντομες πληροφορίες για τον κύκα

  • Ηλιόλουστες θέσεις
  • Κανονικό πότισμα
  • Αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες
  • Παγώνει στους -7οC
  • Άνθιση: χωρίς καλλωπιστική αξία
  • Ύψος: 2-3 m στην πλήρη ανάπτυξη
  • Διάμετρος: 2-3 m στην πλήρη ανάπτυξη
  • Αειθαλές καλλωπιστικό δέντρο με συμπαγή και ιδιαίτερη συμμετρική ανάπτυξη
  • Αναπτύσσεται εξαιρετικά αργά και φτάνει στην αναπαραγωγική του ηλικία μετά από 10-12 χρόνια
  • Έχει μεγάλα, σύνθετα φύλλα, με πτεροσχιδές σχήμα και πράσινο γυαλιστερό χρώμα
  • Αναπτύσσεται καλά στα γόνιμα εδάφη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες
  • Είναι κατάλληλο για μπονζάι, ενώ οι καρποί του είνια τοξικοί για τα περισσότερα ζώα και τον άνθρωπο

 

Διαβάστε επίσης: