Κυπαρίσσι

Το κοινό κυπαρίσσι είναι (Cupressus sempervirens, Cupressaceae), μαζί με το πεύκο, είναι τα πιο δημοφιλή αειθαλή κωνοφόρα δέντρα της Μεσογείου. Στη χώρα μας αυτοφύεται και έχει δημιουργήσει φυσικά δάση, σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου, της Κρήτης και των νησιών του Ιονίου. Φημισμένο ήταν το κυπαρισσόδασος που υπήρχε στο ναό της Ήβης στην Κόρινθο. Στην κηποτεχνία ο συνδυασμός του με άλλα μεσογειακά δέντρα όπως η ελιά, έχει σαν αποτέλεσμα μοναδικές χρωματικές συνθέσεις.

Η δημοτικότητα του φυτού οφείλεται τόσο στην εντυπωσιακή μορφή του όσο και στην πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής του. Απολιθώματα κυπαρισσιών έχουν βρεθεί σε πολλές περιοχές και μαρτυρούν την παρουσία του φυτού χιλιάδες χρόνια πριν. Στη Νορμανδία της Γαλλίας έχει βρεθεί κυπαρίσσι που πιστεύεται ότι ζει πριν από το 55 π.Χ.!

Μέσα στο χρόνο το φυτό αυτό έχει συνδεθεί με αναρίθμητους μύθους και παραδώσεις και έχει αποκτήσει συμβολική σημασία στη λογοτεχνία, τη λαογραφία και τις θρησκευτικές τελετές των παραμεσόγειων και όχι μόνο περιοχών. Έχει αποτελέσει σύμβολο νεανικότητας, αντοχής και παλικαριάς. Παρά το αιώνιο του βίου του, το κυπαρίσσι έχει συνδεθεί από την αρχαιότητα, με το θάνατο και το πένθος. Αντίθετα σε κάποιες ανατολικές χώρες συμβολίζει τη ζωή και την αιωνιότητα. Πολλές ήταν και οι χρήσεις του κυπαρισσιού και ιδιαίτερα του ξύλου του. Η ανθεκτικότητα του κυπαρισσόξυλου πιστεύεται ότι οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ρετσίνι που περιέχει.

Η μυρωδιά του ρετσινιού απωθεί το σκόρο, το σαράκι και άλλα ξυλοφάγα έντομα. Έτσι από πολύ παλιά, ολόκληροι οι κορμοί του, χρησιμοποιούνταν σαν κεντρικά δοκάρια σπιτιών, με το ξύλο του επίσης, κατασκευάζονταν έπιπλα, πόρτες και άλλα αντικείμενα. Οι αρχαίοι λαοί είχαν εκτιμήσει και τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. Χρησιμοποιούσαν το ξύλο για να γιατρέψουν γυναικολογικές παθήσεις και τους καρπούς κατά της διάρροιας και του βήχα. Ακόμα πίστευαν πως η μυρωδιά του καθαρίζει τον αέρα και ανακουφίζει του φυματικούς.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά για το κυπαρίσσι

Στη Ελλάδα αυτοφύονται δύο ποικιλίες κυπαρισσιού, το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι C. sempervirens ‘horizontalis’ και το ορθόκλαδο κυπαρίσσι C. sempervirens ‘pyramidalis’.

Το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι είναι γνωστό και σαν θηλυκό, έχει ύψος 15-30 m και διάμετρο 6-12 m. Τα κλαδιά του αναπτύσσονται οριζόντια και το δέντρο παίρνει μορφή ανοιχτής πυραμίδας.

Το ορθόκλαδο κυπαρίσσι είναι γνωστό και σαν αρσενικό. Έχει και αυτό ύψος 15-30 m αλλά διάμετρο 3-6 m. Τα κλαδιά σχηματίζουν οξεία γωνία με τον κορμό και το δέντρο παίρνει μορφή στύλου.

Και στις δύο ποικιλίες, τα φύλλα του κυπαρισσιού έχουν βαθύ πράσινο χρώμα (κυπαρισσί) και χαρακτηριστική μυρωδιά. Μοιάζουν με βελόνες που καλύπτονται από λέπια. Αναπτύσσονται πολύ πυκνά καλύπτοντας τα κλαδιά. Ο κορμός είναι εντελώς ευθύς και καλύπτεται από γκριζοκάστανο και λεπτό φλοιό.

Τα άνθη του κυπαρισσιού εμφανίζονται κατά τον Ιανουάριο – Απρίλιο και παραμένουν στο δέντρο για τέσσερεις μήνες. Όμως δεν έχουν καλλωπιστική αξία. Οι καρποί είναι χαρακτηριστικοί σφαιρικοί κώνοι με γκριζοπράσινο χρώμα, γυαλιστερή και τραχιά επιφάνεια και 2-3 cm διάμετρο.

Καλλιεργητικές φροντίδες για το κυπαρίσσι

Είναι πλήρως προσαρμοσμένο στο μεσογειακό περιβάλλον και δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Αναπτύσσεται σχεδόν σε όλα τα εδάφη, ακόμα και στα ξηρά ασβεστώδη. Είναι ανθεκτικό στην ξηρασία, τις υψηλές θερμοκρασίες και τη ρύπανση. Επίσης αντέχει στους ισχυρούς ανέμους και χρησιμοποιείται για τη δημιουργία φυτικών ανεμοφρακτών. Παγώνει στους -20^οC. Μεταφυτεύεται οποιαδήποτε εποχή του έτους, αρκεί η μεταφύτευση να γίνει με μπάλα χώματος ώστε να μην τραυματιστεί (sock) το ριζικό σύστημα.

Από ξύλο κυπαρισσιού ήταν κατασκευασμένες οι πόρτες του ναού του αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Διατηρήθηκαν σε καλή κατάσταση για περίπου 1.100 χρόνια και στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν με μπρούτζινες.

Πως πολλαπλασιάζεται το κυπαρίσσι;

Το κυπαρίσσι πολλαπλασιάζεται πολύ εύκολα με σπόρο. Η σπορά γίνεται το Μάρτιο και τα σπορόφυτα μεταφυτεύονται μετά από 7-8 μήνες σε γλάστρες ή πλαστικά σακουλάκια για σπορόφυτα. Ορισμένες ποικιλίες πολλαπλασιάζονται και με μοσχεύματα.

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν το κυπαρίσσι

Δεν αντιμετωπίζει προβλήματα από προσβολές εντόμων και μυκήτων ή βακτηρίων. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια έχει σημαντικά πρόβλημα από προσβολές του μύκητα Seiridium cardinale, ο οποίος αποφυλλώνει σταδιακά το δένδρο και το καταστρέφει ολοκληρωτικά. Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών έχει δημιουργήσει ανθεκτικούς κλώνους σε αυτό το μύκητα, καθώς και άλλες ποικιλίες και είδη κυπαρισσιού, ανθεκτικά στην προσβολή αυτή.

Ελληνική Μυθολογία: Ο μύθος του Κυπάρισσου

Στο νησί της Κέας υπήρχε ένα ελάφι που συντρόφευε τις νύμφες των αλσών. Ο Κυπάρισσος, γιος του Τήλεφου, αγαπούσε πολύ το ελάφι και συχνά το πήγαινε να βοσκήσει.

Μία μέρα όμως που ο Κυπάρισσος είχα πάει για κυνήγι, σκότωσε κατά λάθος το ελάφι που κοιμόταν στον ίσκιο ενός δέντρου. Όταν το κατάλαβε έκλεγε απαρηγόρητος και ζητούσε από τους θεούς να πεθάνει δίπλα στο ελάφι και το πένθος του να μην τελειώσει ποτέ.

Ο Απόλλωνας, που δεν κατάφερε να τον παρηγορήσει, τον μεταμόρφωσε τελικά σε κυπαρίσσι και του «ανέθεσε» να παραστέκεται στο πένθος όσων χάνουν αγαπημένα τους πρόσωπα.

Φύτευση κυπαρισσιού σε κήπους και πάρκα

Το ορθόκλαδο κυπαρίσσι φυτεύεται μεμονωμένο κοντά σε ψηλά κτήρια και προσόψεις
Το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος στον κήπο
Συνδυάζεται μοναδικά με άλλα μεσογειακά δέντρα και θάμνους δημιουργώντας «φυσικά τοπία»
Ιδανικό για δημιουργία αλσυλλίων
Με ομαδική φύτευση δημιουργεί πυκνούς ανεμοφράκτες και προσφέρει οπτική και ακουστική μόνωση

Εν συντομία… για το κυπαρίσσι

Ηλιόλουστες θέσεις
Κανονικά ποτίσματα
Ανθεκτικό στις υψηλές θερμοκρασίες
Ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες. Παγώνει στους -20οC
Άνθιση: Ξεκινάει Ιανουάριο-Απρίλιο και διαρκεί 4 μήνες
Ύψος: 15-30 m
Διάμετρος: Οριζοντιόκλαδο: 6-12 m, Ορθόκλαδο: 3-6 m
Αειθαλές κωνοφόρο δέντρο της Ελληνικής φύσης, με το ύψος του να κυμαίνεται από 15- 30 m
Υπάρχουν κυρίως δύο ποικιλίες, το οριζοντιόκλαδο κυπαρίσσι και το ορθόκλαδο κυπαρίσσι
Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις για την ανάπτυξη του και αξιοποιεί ακόμα και τα ασβεστώδη εδάφη
Είναι ανθεκτικό στη ρύπανση των πόλεων
Πολλαπλασιάζεται εύκολα από τον σπόρο του και μεταφυτεύεται όλες τις εποχές του έτους