Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία ανακύκλωσης των οργανικών υλικών. Στις σύγχρονες πόλεις η κομποστοποίηση μπαίνει όλο και πιο πολύ στη ζωή και την καθημερινότητα των πολιτών. Ας μάθουμε λοιπόν τι ακριβώς είναι, ποια είναι τα οφέλη της και πως μπορούμε εύκολα και απλά να την βάλουμε στη ζωή μας.

 

Τι είναι η κομποστοποίηση;

Η κομποστοποίηση είναι ένας εύκολος και φυσικός τρόπος για να μετατρέψουμε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας και του κήπου σε χρήσιμα υλικά όπως είναι το οργανικό λίπασμα (κομπόστ) για τα φυτά μας. Είναι μία καθαρά φυσική διαδικασία η οποία γίνεται αδιάκοπα στη φύση. Εμείς χρησιμοποιώντας κομποστοποιητές προσομοιάζουμε αυτή τη φυσική διαδικασία και την κάνουμε πιο εύκολη και απλή στον κήπο ή στη βεράντα μας.

Ποια είναι τα οφέλη της κομποστοποίησης

Η κομποστοποίηση έχει μόνο θετικά πλεονεκτήματα καθώς εξοικονομούμε χρήματα δημιουργώντας οργανικό λίπασμα για τα φυτά μας, βελτιώνουμε τη γονιμότητα του εδάφους και προστατεύουμε το περιβάλλον κάνοντας ανακύκλωση και μειώνοντας τα οργανικά μας απορρίμματα.

Πώς διαχωρίζονται τα οργανικά απορρίμματα.

Τα οργανικά απορρίμματα που προκύπτουν είτε από την κουζίνα είτε από τον κήπο διαχωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τα πράσινα και τα καφέ υλικά.

Τα καφέ υλικά αποτελούνται από τα κλαδέματα κυρίως του κήπου όπως τα κλαδάκια, τα ξερά φύλλα, το άχυρο, το τριμμένο ξύλο και από την κουζίνα τα φακελάκια του τσαγιού.

Τα πράσινα υλικά είναι αυτά τα απορρίμματα που προκύπτουν κυρίως από την κουζίνα μας όπως οι φλούδες των φρούτων και των λαχανικών, τα τσόφλια αυγών, τα υπολείμματα του καφέ καθώς και από τον κήπο τα πράσινα φύλλα ή το γρασίδι.

Ποιοι είναι οι απαραίτητοι συνεργάτες μας στην κομποστοποίηση (γαιοσκώληκες και ωφέλιμα βακτήρια);

Τη διαδικασία της κομποστοποίησης αναλαμβάνουν μικροοργανισμοί (κυρίως βακτήρια), έντομα και γαιοσκώληκες που αποδομούν τα οργανικά υπολείμματα και δημιουργούν το χούμο ή αλλιώς κομπόστ.

H διαδικασία της κομποστοποίησης διακρίνεται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με τον κάδο κομποστοποίησης που χρησιμοποιούμε. Έτσι λοιπόν διαχωρίζουμε την κομποστοποίηση στην απλή κομποστοποίηση και στην κομποστοποίηση με γαιοσκώληκες (vermicompost) όπου παράγεται προϊόν ανώτερης ποιότητας και ονομάζεται vermicompost.

 

Η παραγόμενη κομπόστα αποτελεί ένα εξαίρετο υλικό διότι:

  • Βελτιώνει τη δομή του εδάφους.
  • Παρέχει άριστη τροφή στα φυτά και
  • Εμποδίζει την ανάπτυξη ασθενειών.

Ο κάδος κομποστοποίησης τροφοδοτείται:

  • με οργανικό υλικό
  • με λίγο αλλά γόνιμο χώμα ώστε να εμβολιαστεί το υλικό μας με τους απαραίτητους για την αποδόμηση αερόβιους μικροοργανισμούς και
  • με οξυγόνο που είναι απαραίτητο για την επιβίωση και πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών αποδόμησης.

Σαν πρώτη ύλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάθε φυτικό υπόλειμμα, αφού ψιλοτεμαχιστεί, όπως τσόφλια από αυγά, υπολείμματα καφέ, τσαγιού, θρυμματισμένα κελύφη από γαρίδες και καβούρια, υπολείμματα γκαζόν, ζιζάνια (πριν σποριάσουν), πεσμένα φύλλα, ακόμη και κοπριά από φυτοφάγα ζώα.

Δεν πρέπει να υπεισέρχονται στο μείγμα ζωικά προϊόντα (κρέας, γάλα, λίπη – ούτε φυτικά), ζιζάνια με σπόρους, ακαθαρσίες σαρκοβόρων ζώων, στάχτες από κάρβουνα (BBQ, τζάκια), εφημερίδες και υπολείμματα γκαζόν εάν ο χλοοτάπητας έχει ψεκαστεί με ζιζανιοκτόνο.

 

Διαβάστε επίσης: Ποια υλικά βάζουμε στο κόμποστ και στον κομποστοποιητή

 

Με την εισαγωγή των υλικών στον κάδο ανακύκλωσης αρχίζει η ζύμωση με την βοήθεια των μικροοργανισμών. Η θερμοκρασία ανεβαίνει (μπορεί να φτάσει και τους 70οC σκοτώνοντας ανεπιθύμητους σπόρους ζιζανίων και σπόρια παθογόνων μυκήτων) ενώ καταναλίσκεται το υφιστάμενο οξυγόνο από τους μικροοργανισμούς αποδόμησης και παράγονται αέρια όπως διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο κλπ. Στη φάση αυτή είναι απαραίτητη η συνεχής απομάκρυνση των επιβλαβών αερίων και η ανανέωση του οξυγόνου στο χώρο της ζύμωσης. Αυτό επιτυγχάνεται εύκολα με την περιστροφή του οριζόντιου κάδου (μια φορά την ημέρα). Εάν χρησιμοποιείτε στατικό κάδο με ανοιχτό πυθμένα, θα πρέπει να ανακατεύετε όσο πιο συχνά μπορείτε το μείγμα των οργανικών προϊόντων ώστε να εμπλουτίζεται το μείγμα με οξυγόνο, επιτρέποντας την αδιάλειπτη δράση των μικροοργανισμών αποδόμησης.

Θεωρητικά, η σύνθεση του μείγματος πρέπει να αποτελείται από τριάντα μέρη άνθρακα και ένα μέρος αζώτου. Πρακτικά αυτό επιτυγχάνεται εφ’ όσον κατά την εφαρμογή πληρούνται οι ακόλουθες συνθήκες:

  • Η θερμοκρασία του μείγματος κυμαίνεται στο εύρος των 50οC – 65οC (μπορεί να ανέβει και στους 70οC).
  • H σχετική υγρασία είναι περί το 70%.
  • Η μυρωδιά του μείγματος είναι ευχάριστη (σαν φρεσκοβρεγμένη γη στα πρωτοβρόχια).

Οι δύο πρώτες συνθήκες ελέγχονται με ένα θερμόμετρο και ένα υγρόμετρο αντίστοιχα

Εάν κάποιες από τις παραπάνω συνθήκες δεν πληρούνται, ενεργούμε ως ακολούθως:

  • Εάν η θερμοκρασία δεν ανεβαίνει ενώ η σχετική υγρασία βρίσκεται περί το 55%, προσθέτουμε και αναμιγνύουμε στο μείγμα υλικό πλούσιο σε άζωτο (υπολείμματα χλοοκοπής, υπολείμματα καφέ, θρυμματισμένα κελύφη από γαρίδες και καβούρια) έως ότου η θερμοκρασία φτάσει στο επιθυμητό εύρος.
  • Εάν από το μείγμα παράγεται έντονη δυσοσμία, τότε προσθέτουμε και ανακατεύουμε υλικά πλούσιο σε άνθρακα όπως θρυμματισμένα προϊόντα κλαδέματος και ξερά φύλλα.

 

Πότε το εδαφικό μείγμα έχει μετατραπεί σε κόμποστ και είναι έτοιμο για χρήση στα φυτά;

Τα φυτικά υπολείμματα έχουν γίνει πλέον κόμποστ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα φυτά όταν πληρούνται οι παρακάτω συνθήκες.

  • Ο όγκος του υλικού έχει μειωθεί στο μισό ή και περισσότερο του αρχικού όγκου.
  • Έχει έντονο σκούρο χρώμα (μαύρο ή βαθύ καφέ).
  • Η θερμοκρασία ταυτίζεται με αυτή του περιβάλλοντος.
  • Η μυρωδιά του υλικού δεν είναι δυσάρεστη (μυρωδιά φρεσκοβρεγμένης γης).

Είναι δυνατό, μέσα στην έτοιμη κομπόστα να υπάρχουν ακόμη μικρά κομμάτια ξύλου ή άλλου μη αποδομημένου υλικού. Εάν το πλήθος των μη αποδομημένων στοιχείων είναι μεγάλο, τότε ξεχωρίζουμε τα στοιχεία αυτά από το έτοιμο υλικό με την βοήθεια κρησάρας.

Ποτέ δεν χρησιμοποιούμε κομπόστα η οποία δεν έχει αποδομηθεί πλήρως. Τα μη αποδομημένα μέρη αποτελούνται κυρίως από άνθρακα, η περαιτέρω ζύμωση του οποίου απορροφά το άζωτο από το έδαφος εις βάρος των φυτών μας. Μεγάλες ποσότητες αναποδόμητου υλικού μπορεί να μετατρέψουν τον κήπο σε νεκροταφείο φυτών για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το μη αποδομημένο υλικό μπορούμε είτε να το επιστρέψουμε στον κάδο ανακύκλωσης, είτε να το στρώσουμε γύρω από δέντρα και θάμνους προστατεύοντας το έδαφος από έντονες θερμοκρασιακές μεταβολές. Αφήνοντας αυτό το υλικό να αποδομηθεί αργά μέσα στο χρόνο (δέντρα και θάμνοι επηρεάζονται ελάχιστα από τη συνεχιζόμενη διαδικασία αποδόμησης), προσφέρεται μακροχρόνια πρόσθετο υλικό στα δέντρα, περιορίζοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη ζιζανίων, λόγω της επιφανειακής έλλειψης αζώτου.

 

Η έτοιμη κομπόστα (έτοιμο κόμποστ) μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η καλύτερη κομπόστα παράγεται αναμειγνύοντας πολτοποιημένα φύλλα (τα οποία εμπεριέχουν άφθονα ιχνοστοιχεία και μέταλλα τα οποία έχουν παραλειφθεί από το έδαφος μέσω του βαθέως ριζικού συστήματος των δέντρων από τα οποία προήλθαν) με προϊόντα χλοοκοπής ή/και μαγεριρείου σε κατ’ όγκο αναλογία 4 προς 1. Η χρήση περιστρεφόμενου κάδου (κομποστοποιητή) (έντονη οξυγόνωση) επιτυγχάνει τη μείωση του χρόνου ολοκλήρωσης της ζύμωσης σε 21 περίπου ημέρες. Προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάμιξη των υλικών πριν από την εισαγωγή στον κάδο μιας και τα υπολείμματα χλοοκοπής (όταν ρίπτονται συλλήβδειν στον κάδο) τείνουν να σχηματίζουν «μπάλες» που απαγορεύουν την πλήρη ανάμιξη των υλικών.

Πριν κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να αναφερθούμε στην αναερόβια ζύμωση, η οποία αφορά συνήθως στην αποδόμηση ξυλοειδών υλικών (πριονίδια, πριονόσκονη, τεμάχια ξύλου κλπ.) χωρίς πρόσθετο αερισμό, με τη βοήθεια αναερόβιων μικροοργανισμών. Η ζύμωση αυτή είναι πολύ αργή (2+ χρόνια). Η παραγόμενη κομπόστα βελτιώνει μεν τη δομή του εδάφους αλλά, κατά κανόνα, εμπεριέχει λίγα θρεπτικά συστατικά.

 

  • Χρησιμοποιήθηκαν αρκετές πληροφορίες από το άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Οδηγός για τον Κήπο τεύχος 11 – 2010 (Πάνος Βροντάνης και ΣΙΑ ΟΕ – Λ.Καραμανλή και Μόλας 3, Αχαρνές – Τηλ: 210 240 2020)

 

Διαβάστε επίσης: