Βουκανβίλλια, για χρωματιστές πέργολες

Η βουκανβίλλια (Bougainvillea sp., Nyctaginaceae) αναπτύσσεται ως φυλλοβόλο ή ημιαειθαλές αναρριχώμενο φυτό, στις συνθήκες της χώρας μας. Είναι ξεχωριστό φυτό εξαιτίας των εντυπωσιακών ανθέων του, αλλά και του έντονου σκουροπράσινου χρώματος των φύλλων. Κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της νότιας Αμερικής. Στην οικογένεια Nyctaginaceae ταξινομούνται περίπου 300 είδη σχεδόν όλα ιθαγενή των περιοχών αυτών. Στο γένος  Bougainvillea κατατάσσονται περισσότερα από 20 είδη αναρριχώμενων και θαμνωδών φυτών, ιδιαίτερης καλλωπιστικής αξίας, όπως τα Bougainvillea spectabilis, B. glabra. Η βουκανβίλλια έχει πολύ κοντινή σχέση με τον καλλωπιστικό θάμνο Mirabilis jalapa, κοινώς δειλινό, που εμφανίζεται και ως ζιζάνιο. Στις περιοχές από όπου κατάγεται συνήθως αναπτύσσεται ως αειθαλές φυτό.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά του φυτού

Το ύψος της βουκανβίλλιας μπορεί να ξεπεράσει τα 10 μέτρα. Φυτεμένο όμως σε μεγάλες γλάστρες ή πήλινα πιθάρια το ύψος του φυτού φτάνει περίπου τα 2 μέτρα. Έχει έναν αρκετά γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης. Τα φύλλα του είναι εντυπωσιακά, έχουν σχήμα ωοειδές, έντονο σκουροπράσινο χρώμα, είναι γυαλιστερά και βρίσκονται κατ’ εναλλαγή πάνω στον βλαστό. Ο βλαστός της βουκανβίλλιας είναι ξυλώδης, μακρύς και σχετικά παχύς, ενώ φέρει αγκάθια τα οποία βοηθούν το φυτό να αναρριχάται ευκολότερα. Έχουν δημιουργηθεί ποικιλίες με πολύ λίγα αγκάθια. Τα υπέροχα άνθη της βουκανβίλλιας, στην πραγματικότητα είναι βράκτια φύλλα, που αναπτύσσονται γύρω από τα πραγματικά άνθη, προστατεύοντας τα. Τα βράκτια φύλλα αναπτύσσονται ανά τρία μαζί και υπάρχουν ποικιλίες με διάφορα χρώματα όπως κόκκινο, μωβ, πορτοκαλί ή λευκό. Τα πραγματικά άνθη εμφανίζονται προς το τέλος της άνοιξης και διατηρούνται έως και το φθινόπωρο. Είναι κίτρινου χρώματος, σωληνοειδή και αναπτύσσονται μαζί ανά τρία στη μέση των βράκτιων φύλλων. Επιπλέον, έχουν δημιουργηθεί και ποικιλίες με πολύχρωμα βράκτια φύλλα (variegate).

Καλλιεργητικές φροντίδες της βουκανβίλλιας

Η βουκανβίλλια μπορεί να αναπτυχθεί στους περισσότερους τύπους εδαφών, ακόμα και σε φτωχά. Μεγαλύτερη και πλουσιότερη ανάπτυξη εμφανίζεται στα γόνιμα και βαριά αργιλώδη εδάφη. Είναι φυτό πολύ ευαίσθητο στο κρύο (ειδικά σε θερμοκρασίες κάτω των -5^οC). Για τον λόγο αυτό αναπτύσσεται καλύτερα στις νότιες περιοχές της Ελλάδας, ενώ στις βορειότερες πρέπει να τοποθετείται από την αρχή σε σημεία που προστατεύουν το φυτό από το ψύχος και το προφυλάσσουν από τον άνεμο, κυρίως κατά την περίοδο του χειμώνα. Όσον αφορά στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού φαίνεται να είναι αρκετά ανθεκτική. Επιπλέον, η βουκανβίλλια αντέχει στην ξηρασία, ενώ προτιμότερη είναι η φύτευση της σε ηλιαζόμενες θέσεις. Σε σημεία με έντονη ηλιοφάνεια τα άνθη εμφανίζονται νωρίτερα, είναι πολύ περισσότερα σε αριθμό και παραμένουν στο φυτό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Είναι φυτό κατάλληλο και για παραθαλάσσια φύτευση. Χρειάζεται οπωσδήποτε υποστύλωση ή κάποια άλλη επιφάνεια για να αναρριχηθεί  όπως κάποιο τοίχο, φράχτη ή στύλους πέργκολας. Το πότισμα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι απαραίτητο. Η βουκανβίλλια χρειάζεται κανονική λίπανση, κυρίως την άνοιξη και τέλος καλοκαιριού, ανά 10-15 ημέρες.

Το κλάδεμα της βουκανβίλλιας είναι αναγκαίο για τη σωστή διαμόρφωση και ανάπτυξη του φυτού. Στις αρχές της άνοιξης θα πρέπει να αφαιρούνται οι ξεραμένοι βλαστοί και φύλλα. Πολύ σημαντικό είναι να γίνεται αφαίρεση των πολύ λαίμαργων βλαστών, δηλαδή των βλαστών αυτών που παρουσιάζουν ταχύτερη ανάπτυξη από την φυσιολογική, καθώς παράγουν πολλά φύλλα και μικρό αριθμό ανθέων. Στην περίπτωση που χρειαστεί πολύ αυστηρό κλάδεμα, κυρίως λόγω καταστροφής του φυτού από παγετό, αυτό δίνει νέους βλαστούς με ταχύ ρυθμό ανάπτυξης, από τη βάση του φυτού.

Πολλαπλασιασμός του φυτού

Ο πολλαπλασιασμός της βουκανβίλλιας γίνεται με ημιξυλοποιημένα μοσχεύματα που λαμβάνονται στα μέσα της άνοιξης (Απρίλιος) και φυτεύονται σε αμμώδες χώμα, καλά αρδευόμενο και τοποθετούνται σε σχεδόν σκιασμένα σημεία. Ακόμη, μπορεί να πολλαπλασιαστεί σχετικά εύκολα με καταβολάδες κατά την άνοιξη, κυρίως τον Μάρτιο. Η καταβολάδα μπορεί να γίνει εναέρια ή μέσα στο χώμα.

Εχθροί και ασθένειες

Η βουκανβίλλια προσβάλλεται συχνά από μικρά μυζητικά έντομα όπως οι αφίδες (μελίγκρες), όπου δημιουργούν αποικίες, συνήθως στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Τα έντομα αυτά απομυζούν φυτικούς χυμούς και μεταδίδουν φυτοπαθογόνους ιούς. Έχουν σκούρο πράσινο σχεδόν μαύρο χρώμα και υποβαθμίζουν ακόμα περισσότερο το φυτό καθώς εκκρίνουν μελιτώδεις ουσίες, που κολλάνε πάνω στα φύλλα. Αρχικά, τα φύλλα γίνονται χλωρωτικά και αργότερα κιτρινίζουν και συστρέφονται. Η απομάκρυνση των εντόμων αυτών γίνεται χρησιμοποιώντας ένα βρεγμένο πανί. Επιπλέον, συχνά αναπτύσσονται, πάλι στην κάτω επιφάνεια των φύλλων, αποικίες ακάρεων (μικρών αραχνοειδών). Τα φύλλα αρχίζουν να κιτρινίζουν και συνήθως υπάρχει και ιστός γύρω από αυτά. Προσβολές από φυλλορίκτες είναι συχνή, χωρίς να προκαλεί όμως ιδιαίτερα προβλήματα. Στην περίπτωση που παρατηρείται μια γενικότερη χλώρωση των φύλλων και καχεξία του φυτού, αυτό πιθανότατα να οφείλεται σε ελλιπή λίπανση του φυτού ή εξαιτίας φύτευσης σε σκιασμένη θέση στον κήπο.

Φύτευση της βουκανβίλλιας στον κήπο

• Κατάλληλο φυτό για αναρρίχηση σε πέργολες, κιγκλιδώματα, κολόνες και τοίχους κτιρίων.
• Πλέκεται εύκολα σε μεταλλικές αψίδες.
• Φυτεύεται και μεμονωμένα μέσα σε μεγάλα πήλινα φυτοδοχεία, δίπλα σε τοίχους, αψίδες ή φράχτες.
• Μπορεί να πάρει θαμνώδη μορφή δημιουργώντας έτσι καλαίσθητες μπορντούρες στον κήπο ή σε πάρκα.
• Υπάρχουν χαμηλές και μικρόφυλλες ποικιλίες, κατάλληλες για φύτευση σε γλάστρα, για διακόσμηση της βεράντας ή ακόμα και εσωτερικό χώρο.
• Νάνες ποικιλίες χρησιμοποιούνται και στον βραχόκηπο ή σε μεγάλα παρτέρια.