Η βερβερίδα είναι φυλλοβόλος, καλλωπιστικός θάμνος με ιδιαίτερο φύλλωμα και πολλά αγκάθια. Στις ρίζες του φυτού υπάρχει η βερβερίνη, μία χρωστική ουσία που χρησιμοποιείται για τη βαφή υφασμάτων. Έχει μεγάλη καλλωπιστική αξία που οφείλεται κυρίως στο κόκκινο φύλλωμα του. Κατάγεται από χώρες τις Ασίας και της Ευρώπης και είναι ιθαγενές της Ισπανίας. Το γένος Berberis περιλαμβάνει περίπου 600 είδη αειθαλών και φυλλοβόλων θάμνων. Η βερβερίδα αναπτύσσεται με αργό έως μέτριο ρυθμό και χρειάζονται 10-20 χρόνια για να αποκτήσει το τελικό της μέγεθος. Στη χώρα μας είναι πολύ διαδεδομένο καλλωπιστικό φυτό και βρίσκει πολλές εφαρμογές σε κήπους και πάρκα, φυτεμένο σε περίοπτα σημεία, συχνά μέσα σε μεγάλα πήλινα πιθάρια.

Βασικά χαρακτηριστικά της βερβερίδας

Η βερβερίδα έχει σχήμα σχεδόν σφαιρικό και συμπαγή εμφάνιση. Σε ύψος μπορεί να φτάσει τα 1,20-1,80 m και περίπου το ίδιο σε πλάτος. Οι βλαστοί φέρουν μεγάλα αγκάθια και έχουν κιτρινωπό ξύλο στο εσωτερικό του θάμνου. Τα φύλλα του φυτού είναι μικρά, με μήκος 2,5 cm. Το σκουροπράσινο-κοκκινωπό χρώμα των φύλλων, μετατρέπεται σε βαθύ κόκκινο το φθινόπωρο. Τα φύλλα βρίσκονται σε δέσμες κατά μήκος του βλαστού και κάτω από τη βάση τους υπάρχει ένα ισχυρό αγκάθι. Η βερβερίδα ανθίζει την άνοιξη (Απρίλιο- Μάιο) και η ανθοφορία διαρκεί περίπου 20 ημέρες. Τα άνθη είναι πολύ μικρά, με διάμετρο 6-8 mm και βρίσκονται πολλά μαζί (περίπου 20) στις άκρες των βλαστών. Από μακριά φαίνονται να έχουν κίτρινο χρώμα, ωστόσο κίτρινα είναι μόνο τα εσωτερικά πέταλα, ενώ τα εξωτερικά είναι κόκκινα. Ο καρπός της βερβερίδας είναι σφαιρική ράγα με κόκκινο χρώμα και λεία επιφάνεια. Σε αρκετές περιοχές ο καρπός παραμένει στο φυτό και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η ποικιλία “Atropurpurea” μπορεί να είναι η πιο διαδεδομένη βερβερίδα, ωστόσο δεν είναι η μοναδική. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες όπως η “Argenteo- marginata” που έχει φύλλα με λευκή περιφέρεια, η “Inermis” που δεν έχει αγκάθια και τα φύλλα της είναι πράσινα, νάνες ποικιλίες και πολλές άλλες.

Φροντίδες μετά τη φύτευση της βερβερίδας στον κήπο

Η βερβερίδα είναι πολύ σκληραγωγημένο φυτό και αναπτύσσεται καλά σε όλα τα εδάφη. Αντέχει στη σκιά και φυτεύεται κάτω από μεγάλα δέντρα, αλλά για να αποκτήσουν τα φύλλα της κόκκινο χρώμα απαιτεί ηλιαζόμενες ή ημισκιερές θέσεις. Είναι πολύ ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες και αντέχει μέχρι και τους -25οC. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κήπους και πάρκα παραθαλάσσιων περιοχών ενώ αντέχει και στην ξηρασία. Η μεταφύτευσή του, σε μεγαλύτερο φυτοδοχείο ή από τη γλάστρα στον κήπο, είναι προτιμότερο να γίνεται με μπάλα χώματος στις αρχές του χειμώνα. Γενικά είναι φυτό χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις και το μόνο που θέλει είναι κλάδεμα για την αφαίρεση των ξερών και αδύναμων κλάδων και τη διατήρηση του σχήματος και του μεγέθους. Το κλάδεμα γίνεται στις αρχές του χειμώνα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή εξαιτίας των αγκαθιών. Η βερβερίδα ανθίζει στους βλαστούς του προηγούμενου έτους, οπότε όσοι περισσότεροι βλαστοί αφαιρούνται τόσο μικρότερη θα είναι και η ανθοφορία την επόμενη άνοιξη. Αν είναι επιθυμητή η αραίωση του φυτού, πρέπει να γίνει σταδιακά, αφαιρώντας κάθε χρόνο έως 5 βλαστούς από τη βάση του φυτού. Αν ο θάμνος έχει μεγαλώσει πολύ και ανθίζει μόνο στις άκρες των βλαστών, χρειάζεται ένα αυστηρό κλάδεμα το χειμώνα. Όλος ο θάμνος κλαδεύεται στα 30 cm περίπου, δεν ανθίζει την άνοιξη που έπεται, αλλά τις επόμενες χρονιές έχει και πάλι πλούσια ανθοφορία.  Όταν ο θάμνος χρησιμοποιείται για τη δημιουργία μπορντούρας πρέπει να φυτεύεται σε αποστάσεις 0,5-1 m και αν χρειαστεί επιπλέον κλάδεμα, αυτό πρέπει να γίνεται μετά το τέλος της ανθοφορίας.

βερβερίδα

Πολλαπλασιασμός του φυτού

Ο πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει με σπόρο αλλά και με μοσχεύματα μαλακού ξύλου. Η συλλογή του σπόρου πρέπει να γίνει όταν αυτός έχει ωριμάσει πλήρως, στα μέσα του χειμώνα. Στη συνέχεια ο σπόρος καθαρίζεται από το σαρκώδες περίβλημά του και είτε σπέρνεται κατευθείαν σε εξωτερικό χώρο, είτε αποθηκεύεται σε άμμο και χαμηλή θερμοκρασία μέχρι την άνοιξη που θα σπαρθεί. Η χαμηλή θερμοκρασία βοηθάει στο σπάσιμο του λήθαργου του σπόρου. Ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα είναι ο τρόπος που χρησιμοποιείται πιο συχνά. Τα μοσχεύματα μήκους 10-15 cm κόβονται από ημιξυλοποιημένους βλαστούς στα μέσα του καλοκαιριού μέχρι το φθινόπωρο. Οι άκρες τους εμβαπτίζονται σε ορμόνη ριζοβολίας και φυτεύονται σε καλυμμένο χώρο ή καλύτερα σε θερμοκήπιο για να προστατευτούν από το κρύο.

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν τη βερβερίδα

Η βερβερίδα δεν προσβάλλεται συχνά από φυτοφάγα έντομα. Σπάνια προσβάλλεται από μύκητες και ιούς. Σπάνια επίσης παρατηρούνται συμπτώματα στα φύλλα λόγω  προσβολής από φυλλορίκτες, τα οποία είναι έντομα που εισέρχονται εντός των φύλλων και δημιουργούν χαρακτηριστικές εμφανείς στοές. Σε μεγάλη προβολή παρατηρείται πτώση των φύλλων.

Που να φυτέψεται τη βερβερίδα στον κήπο

  • Από μόνος του ο θάμνος αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος στον κήπο
  • Φυτεύται μόνη της ή σε ομάδες κοντά σε χλοοτάπητες όπου το κόκκινο φύλλωμα δημιουργεί αντίθεση με το πράσινο χρώμα του χλοοτάπητα
  • Δημιουργεί εντυπωσιακές μπορντούρες, ιδιαίτερα μπροστά από θάμνους και δέντρα με πράσινο φύλλωμα
  • Μπορεί να καλύψει ιδανικά τοίχους και άσχημες θέες
  • Δημιουργεί αγκαθωτούς φράχτες
  • Κατάλληλο φυτό για χρήση σε παραθαλάσσιες περιοχές και ιδιαίτερα κατάλληλο για βραχόκηπους
  • Φυτεύεται σε πήλινες γλάστρες και πιθάρια δημιουργώντας μοναδικές γωνιές στον κήπο

Η Ελληνική αειθαλής βερβερίδα, είναι το είδος Berberis cretica που αυτοφύεται στην Κρήτη και ονομάζεται γλυκαγκαθιά ή οξαγκαθιά.