Ανεμοφράχτες. Κατηγορίες, χρησιμότητα, εφαρμογές

Οι ανεμοφράκτες είναι εμπόδια που χρησιμοποιούνται προκειμένου να μειώσουν την ταχύτητα του αέρα αλλά και να αλλάξουν τη διεύθυνσή του. Συνήθως αποτελούνται από δέντρα και θάμνους αλλά μπορούν επίσης να δημιουργηθούν και από ετήσιες καλλιέργειες, γρασίδια, φράκτες και άλλα υλικά.

Η μείωση της ταχύτητας του αέρα πίσω από τους ανεμοφράκτες τροποποιεί τις περιβαλλοντικές συνθήκες και το μικρόκλιμα της προστατευμένης ζώνης. Καθώς οι αέριες μάζες προσκρούουν πάνω στον ανεμοφράκτη, η πίεση του αέρα αυξάνει σταδιακά στην προσήνεμη πλευρά του ανεμοφράκτη (που βρίσκεται προς την μεριά του ανέμου) και μεγαλύτερες αέριες μάζες κινούνται πάνω και πέρα από την κορυφή ή τις πλάγιες μεριές του ανεμοφράκτη. Στο σκίτσο της εικόνας 1. φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας των ανεμοφρακτών. Η λειτουργική ικανότητα ενός ανεμοφράκτη εξαρτάται από την καταλληλότητα της εγκατάστασής του και τις καλλιεργητικές φροντίδες κατά τα πρώτα έτη μετά τη φύτευση των δέντρων.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΕΜΟΦΡΑΚΤΩΝ

 Ο σχεδιασμός και η εγκατάσταση των ανεμοφρακτών εξαρτάται κυρίως από το σκοπό που θα εξυπηρετεί ο ανεμοφράκτης, από την περιοχή στην οποία θα γίνει η εγκατάσταση και από την έκταση της περιοχής που προβλέπεται να προφυλάξει ο ανεμοφράκτης. Τα βασικά χαρακτηριστικά που λαμβάνονται υπ’ όψη κατά το σχεδιασμό και την εγκατάσταση των ανεμοφρακτών είναι το ύψος, το μήκος και το πορώδες του ανεμοφράκτη, ο αριθμός των σειρών φύτευσης και οι αποστάσεις μεταξύ των φυτών μέσα στις σειρές, ο προσανατολισμός του ανεμοφράκτη και τα φυτικά είδη που θα τον αποτελέσουν.

 Το ύψος του ανεμοφράκτη 

Το εύρος της περιοχής που προστατεύεται από έναν ανεμοφράκτη είναι άμεσα συνδεδεμένο με το ύψος του. Έτσι διπλασιάζοντας το ύψος του ανεμοφράκτη, διπλασιάζεται και η περιοχή που προστατεύεται από αυτόν.  Το σημαντικότερο σημείο στο σχεδιασμό ενός συστήματος ανεμοφρακτών είναι να συμπεριληφθεί τουλάχιστον μία σειρά πιο ψηλών δέντρων ικανών να προστατεύσουν επαρκώς την περιοχή από τους ανέμους.

Στην προσήνεμη πλευρά ενός ανεμοφράκτη, οι μειώσεις στην ταχύτητα του αέρα εμφανίζονται από απόσταση ίση με 2 έως 5 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη ενώ στην υπήνεμη πλευρά οι μειώσεις στην ταχύτητα του αέρα εμφανίζονται σε απόσταση ίση μέχρι και 30 φορές του ύψος του ανεμοφράκτη. Μέσα σε αυτή την προστατευμένη περιοχή, τα  δομικά χαρακτηριστικά του ανεμοφράκτη, ειδικά η πυκνότητά του, καθορίζουν το βαθμό της μείωσης της ταχύτητας του αέρα .

Οι ζώνες που δημιουργούνται από τη μείωση της ταχύτητας του αέρα εξ αιτίας της ύπαρξης ανεμοφράκτη πολλαπλών σειρών αναφέρονται παρακάτω. Στην περιοχή πριν τον ανεμοφράκτη (προσήνεμη πλευρά) που βρίσκεται σε απόσταση ίση με 5-10 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη αλλά και στην περιοχή μετά τον ανεμοφράκτη (υπήνεμη πλευρά) που βρίσκεται σε απόσταση 15-30 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη η ταχύτητα του αέρα είναι μειωμένη κατά 65-95%  σε σχέση με τις απροστάτευτες, ανοικτές περιοχές. Στην προσήνεμη πλευρά του ανεμοφράκτη που βρίσκεται σε απόσταση ίση με 0-5 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη αλλά και στην υπήνεμη πλευρά του ανεμοφράκτη που βρίσκεται σε απόσταση ίση με 0-10 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη η ταχύτητα του αέρα είναι μειωμένη κατά 35-95%  σε σχέση με τις απροστάτευτες, ανοικτές περιοχές. Τέλος στη υπήνεμη πλευρά του ανεμοφράκτη που βρίσκεται σε απόσταση ίση με 10-15 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη η ταχύτητα του αέρα είναι μειωμένη κατά 25-35%  σε σχέση με τις απροστάτευτες, ανοικτές περιοχές.

Το μήκος του ανεμοφράκτη

Tο μήκος του ανεμοφράκτη επηρεάζει πολύ την απόδοσή του. Όπως το ύψος ενός ανεμοφράκτη καθορίζει την έκταση της προστατευόμενης ζώνης προς τον πνέοντα άνεμο, έτσι και το μήκος ενός ανεμοφράκτη καθορίζει την έκταση της συνολικής περιοχής που λαμβάνει την προστασία. Οι ανεμοφράκτες με χαμηλό ύψος τείνουν να είναι αναποτελεσματικοί εξ αιτίας του στροβιλισμού του αέρα που παρατηρείται στις άκρες των ανεμοφρακτών. Ο στροβιλισμός αυτός οδηγεί σε μια στενή περιοχή που προστατεύεται από το μήκος του ανεμοφράκτη. Είναι προτιμότερο οι ανεμοφράκτες να κατασκευάζονται με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ύψος μπορούν. Για την επίτευξη της μέγιστης αποδοτικότητας του ανεμοφράκτη υπάρχει ένας εμπειρικός κανόνας σύμφωνα με τον οποίο το συνεχές μήκος ενός ανεμοφράκτη πρέπει να υπερβαίνει το τελικό του ύψος κατά 10 φορές τουλάχιστον. Με την εφαρμογή του πιο πάνω κανόνα, αυτό το οποίο διασφαλίζεται είναι η μείωση της επιρροής του στροβιλισμού, που παρατηρείται στις άκρες του ανεμοφράκτη, στη συνολική προστατευόμενη ζώνη.

Το πορώδες του ανεμοφράκτη

Ως πορώδες των ανεμοφρακτών ορίζεται η αναλογία του στερεού τμήματος του ανεμοφράκτη στη συνολική επιφάνειά του. Για τους ανεμοφράκτες που έχουν μεγάλο πλάτος σχετικά με το ύψος τους, το πορώδες είναι το σημαντικότερο δομικό χαρακτηριστικό τους γνώρισμα.  

Ο αέρας πνέει μέσω των ανοικτών τμημάτων ενός ανεμοφράκτη και κατά συνέπεια όσο πυκνότερος είναι ο ανεμοφράκτης τόσο λιγότερος αέρας περνάει μέσα από αυτόν.

Στην υπήνεμη πλευρά των πολύ πυκνών ανεμοφρακτών δημιουργείται μία περιοχή χαμηλής πίεσης η οποία τραβά τον αέρα που έρχεται πέρα από τον ανεμοφράκτη προς τα κάτω δημιουργώντας στροβιλισμό και μειώνοντας την προστασία του. Καθώς μειώνεται η πυκνότητας, αυξάνεται το ποσό του αέρα που διαπερνά τον ανεμοφράκτη, μετριάζοντας τη χαμηλή πίεση και το στροβιλισμό, και αυξάνοντας το μήκος της προστατευμένης περιοχής. Όταν αυτή η περιοχή που προστατεύεται έχει μεγάλο μήκος, οι μειώσεις στην ταχύτητα του αέρα δεν είναι τόσο μεγάλες.

Η αλληλεπίδραση του ύψους και της πυκνότητας καθορίζει το βαθμό μείωσης της ταχύτητας του αέρα και τελικά το μήκος της προστατευμένης περιοχής. Για δεδομένο ύψος, η προστατευμένη περιοχή συνήθως  αυξάνεται καθώς η πυκνότητα αυξάνεται.

Οι πυκνότεροι ανεμοφράκτες μειώνουν την ταχύτητα του αέρα στην υπήνεμη πλευρά τους στο επίπεδο του εδάφους και το σημείο με τη χαμηλότερη ταχύτητα αέρα βρίσκεται πολύ κοντά στον ανεμοφράκτη. Οι πολύ πυκνοί ανεμοφράκτες είναι επιθυμητοί όπου μια μικρή περιοχή απαιτεί υψηλής ποιότητας προστασία όπως οι περιοχές γύρω από οικίες. Ένα σημαντικό πρόβλημα με αυτούς τους πυκνούς ανεμοφράκτες είναι ο στροβιλισμός που δημιουργείται στην υπήνεμη πλευρά τους. Ο στροβιλισμός γενικά μειώνεται με την αύξηση της πυκνότητας. Αυτή η αυξανόμενη αναταραχή γίνεται αισθητή στο επίπεδο του εδάφους πέρα από μια ήρεμη ζώνη μειωμένου στροβιλισμού που επεκτείνει σε μία περιοχή ίση περίπου με 8 φορές το ύψος του ανεμοφράκτη.

Η κατακόρυφη διανομή του πορώδους του ανεμοφράκτη είναι επίσης σημαντικός παράγοντας. Γενικά ο βασικός στόχος είναι η ύπαρξη ενιαίου και ομοιόμορφου πορώδους από το επίπεδο του εδάφους μέχρι το υψηλότερο σημείο του ανεμοφράκτη. Το πιο κοινό λάθος στην εγκατάσταση ανεμοφρακτών είναι να μην εξασφαλισθεί η κατάλληλη πυκνότητα στο κάτω μέρος του ανεμοφράκτη, είτε εξ αιτίας φτωχού σχεδιασμού είτε εξ αιτίας κακής συντήρησης του φράκτη, με συνέπεια τη δημιουργία ενός τούνελ στη κάτω πλευρά του ανεμοφράκτη από όπου περνά ο αέρας και δημιουργεί μια στενή ζώνη αυξημένης ταχύτητας του αέρα.

Σειρές και αποστάσεις φύτευσης

 Οι ανεμοφράκτες που έχουν δημιουργηθεί από μία σειρά δέντρων ή ψηλών θάμνων λειτουργούν ικανοποιητικά όταν διατηρούν το φύλλωμά τους από τη βάση μέχρι την κορυφή του ανεμοφράκτη. Αυτού του τύπου οι ανεμοφράκτες καταλαμβάνουν το λιγότερο χώρο αλλά είναι ευπαθείς στα προβλήματα από κενά στον ανεμοφράκτη ή από ανομοιόμορφη ανάπτυξη των φυτών που τον απαρτίζουν. Αυτά τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χρήση ανεμοφρακτών πολλαπλών σειρών.

Επιπλέον η χρήση ανεμοφρακτών πολλαπλών σειρών παρέχει τη δυνατότητα αξιοποίησης ψηλών δέντρων, τα οποία δεν έχουν φύλλωμα στη βάση τους, σε συνδυασμό με χαμηλότερα φυτικά είδη. Στους ανεμοφράκτες πολλαπλών σειρών μπορούν να προστεθούν σειρές φυτών ταχείας ανάπτυξης τα οποία, αφού αναπτυχθούν και τα υπόλοιπα φυτικά είδη, μπορούν να παραμείνουν στον ανεμοφράκτη ή να μετακινηθούν. Σε περιοχές που είναι πολύ εκτεθειμένες στον άνεμο, όπως είναι οι παραθαλάσσιες περιοχές, η εγκατάσταση ανεμοφρακτών πολλαπλών σειρών συντελεί στη διατήρηση και την ανάπτυξη του φυτικού υλικού. Τέλος όσο περισσότερες σειρές έχει ένας ανεμοφράκτης τόσο περισσότερους ρύπους και σωματίδια σκόνης που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατεί.   

Γενικά μια σειρά από δέντρα ή θάμνους είναι επαρκής, εφόσον είναι εγκατεστημένη σε κατάλληλη τοποθεσία και διατηρείται μία μέτρια πυκνότητα φυλλώματος. Δύο ή περισσότερες σειρές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όταν είναι δύσκολο να διατηρηθεί μια συστάδα δένδρων ή θάμνων εξ αιτίας δυσμενών περιβαλλοντικών συνθετών ή όταν είναι επιθυμητή η εξασφάλιση μεγαλύτερου επιπέδου προστασίας ή για την εξυπηρέτηση αισθητικών σκοπών. 

Οι αποστάσεις φύτευσης μέσα στις σειρές πρέπει να είναι τέτοιες ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό πορώδες. Οι αποστάσεις φύτευσης των δέντρων ποικίλουν ανάλογα με το είδος τους και με την περιοχή της τοποθέτησής τους. Τα δέντρα μέτριου και μεγάλου ύψους φυτεύονται κατά μέσο όρο σε αποστάσεις 2,5-6 m ενώ τα χαμηλότερα δέντρα και οι ψηλοί θάμνοι  φυτεύονται σε αποστάσεις 2-4 m. Γενικά τα δέντρα και οι θάμνοι μπορεί να φυτεύονται σε κοντινές αποστάσεις όταν πρόκειται για την εγκατάσταση στενών ανεμοφρακτών ή όταν η εγκατάσταση γίνεται σε γόνιμες και αρδευόμενες περιοχές.      

Προσανατολισμός και κλίση

Παρόλο που ο άνεμος σε μία περιοχή πνέει κατά κύριο λόγω από μία κατεύθυνση ανά εποχή, σπάνια πνέει αποκλειστικά και μόνο από αυτή την κατεύθυνση. Καθώς η πνοή του ανέμου αλλάζει κατεύθυνση η περιοχή που προστατεύεται από τον ανεμοφράκτη μειώνεται. Η χρήση ανεμοφρακτών πολλαπλών τμημάτων (multiple–leg) παρέχει προστασία σε περιοχή μεγαλύτερου εύρους από ότι η χρήση ανεμοφρακτών με ένα τμήμα.

 Σε ότι αφορά την κλίση των ανεμοφρακτών, ο κεκλιμένος αεροδυναμικός σχεδιασμός ουσιαστικά μειώνει την επίδραση του ανεμοφράκτη. Αντίθετα οι ανεμοφράκτες με απότομες όψεις δημιουργούν πιο αποτελεσματικό εμπόδιο στην πνοή του ανέμου και κατά συνέπεια αυξάνουν το εύρος της περιοχής που προστατεύουν.

Φυτικά είδη κατάλληλα για ανεμοφράκτες

Τα φυτικά είδη που είναι κατάλληλα για την εγκατάσταση ανεμοφρακτών διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες. Παρά όλα αυτά υπάρχουν χαρακτηριστικά γνωρίσματα που πρέπει να διαθέτουν τα φυτικά είδη προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σαν ανεμοφράκτες.

Τα είδη που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε ανεμοφράκτες μίας σειράς πρέπει να διατηρούν το φύλλωμά τους από τη βάση ως την κορυφή τους. Αντίθετα όταν πρόκειται για εγκατάσταση ανεμοφράκτη πολλαπλών σειρών υπάρχει η δυνατότητα χρήσης  χαμηλών φυτικών ειδών τα οποία καλύπτουν τον κενό χώρο που δημιουργείται από την έλλειψη φυλλώματος στη βάση των ψηλών δέντρων.

Η χρήση ειδών με ταχεία αρχική ανάπτυξη είναι σκόπιμη δεδομένου ότι οδηγεί στη γρήγορη δημιουργία ανεμοφρακτών. Όμως είναι συχνό φαινόμενο τα είδη με γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης να έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής. Επιπλέον δέντρα με γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης μπορεί να μην έχουν μεγάλη αντοχή στον άνεμο. Για τους λόγους που αναφέρθηκαν τα φυτικά είδη με γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης πρέπει να φυτεύονται κατ’ εναλλαγή και στις ίδιες σειρές με φυτικά είδη που έχουν αργό ρυθμό ανάπτυξης, έτσι ώστε ο ανεμοφράκτης να φτάσει το μέγιστο ύψος του σε σύντομο χρονικό διάστημα ενώ όταν τα φυτικά είδη που αναπτύχθηκαν γρήγορα καταστραφούν, τα υπόλοιπα είδη να έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά ώστε να μπορεί να συντηρηθεί ο ανεμοφράκτης. Επιλέγοντας φυτικά είδη με μεγάλη διάρκεια ζωής αυτόματα αυξάνεται και η ενεργή ζωή του ανεμοφράκτ.

Στη συνέχεια αναφέρονται ενδεικτικά κάποια φυτικά είδη που είναι κατάλληλα για τη δημιουργία ανεμοφρακτών.

• Quercus ilex, Fagaceae – Αριά: Αειθαλές δέντρο κατάλληλο για ανεμοφράκτη. Για τη χρήση αυτή φυτεύεται σε αποστάσεις 1,5-3m.
• Olea europea, Oleaceae – Ελιά: Αειθαλές αιωνόβιο, δέντρο ή θάμνος. Χρησιμοποιείται ως ανεμοφράκτης σε πυκνή φύτευση, ανά 2-4m.
• Eucalyptus globulus, Myrtaceae – Ευκάλυπτος: Αειθαλές δέντρο κατάλληλο για ανεμοφράκτη και σε παραθαλάσσιες περιοχές σε πυκνή φύτευση.
• Populus nigra, Salicaceae – Λεύκη η μελανή: Φυλλοβόλο δέντρο που αντέχει στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Δημιουργεί ανεμοφράκτες όταν φυτεύεται σε απόσταση μικρότερη των 2 m προσφέροντας συγχρόνως οπτική και ακουστική μόνωση.
• Ceratonia siliqua, Leguminasae – Ξυλοκερατιά: Χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ανεμοφράκτη και σε παραθαλάσσιες περιοχές.
• Pinus spp., Pinaceae – Πεύκη η δασική: Δέντρο κατάλληλο για ανεμοφράκτες. Είναι ανθεκτικό στην επίδραση των θαλάσσιων ανέμων.
• Platanus orientalis, Plantanaceae – Πλάτανος: Φυλλοβόλο δέντρο κατάλληλο για τη δημιουργία ανεμοφράκτη. Χρησιμοποιείται και σε περιοχές με επιβαρυμένη και μολυσμένη ατμόσφαιρα.
• Chamaecyparis lawsoniana, Cupressaceae – Χαμαικυπάρισσος: Αειθαλές δέντρο που δημιουργεί ισχυρούς ανεμοφράκτες  και τοίχους οπτικής και ακουστικής μόνωσης.     

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΜΟΦΡΑΚΤΩΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Οι ανεμοφράκτες εκτός από την προστασία που προσφέρουν από τους ανέμους έχουν και άλλα λειτουργικά και αισθητικά πλεονεκτήματα. Στη συνέχεια αναφέρονται κάποιες από τις σημαντικότερες χρήσεις των ανεμοφρακτών στο αστικό και περιαστικό τοπίο.

Διάβρωση Του Εδάφους Από Τον Αέρα

Όταν η ταχύτητα του ανέμου κοντά στην επιφάνεια του εδάφους είναι μεγάλη ο αέρας παρασύρει τα εδαφικά σωματίδια με συνέπεια τη διάβρωση του εδάφους. Οι ανεμοφράκτες με τη μείωση της ταχύτητας του αέρα μπορούν να προλάβουν τη διάβρωση του εδάφους. Για να επιτευχθεί αυτό ο ανεμοφράκτης θα πρέπει να τοποθετηθεί όσο πιο κάθετος γίνεται προς τη διεύθυνση πνοής του ανέμου. Επιπλέον από μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι για να συμβάλει ένας ανεμοφράκτης στη μείωση της διάβρωσης του εδάφους από τον αέρα πρέπει να έχει πορώδες 40-50 %.

Προστασία από το χιόνι

Για την προστασία μιας περιοχής από το χιόνι που είτε εξ αιτίας του βάρους του είτε επειδή παρασύρεται από τον άνεμο καταλήγει σε αυτή, ο ανεμοφράκτης πρέπει να είναι τοποθετημένος κάθετος στους ανέμους που επικρατούν στην περιοχή κατά τους χειμερινούς μήνες. Αν οι επικρατούντες άνεμοι έχουν διαφορετικό προσανατολισμό ίσως είναι απαραίτητη η εγκατάσταση δύο ανεμοφρακτών. Επιπλέον οι άκρες των ανεμοφρακτών πρέπει να είναι 30 – 90m  μακριά από την περιοχή που προστατεύουν. Τέλος μεγαλύτερη προστασία προσφέρουν οι ανεμοφράκτες με μέτρια πυκνότητα κόμης (50 – 65% πορώδες).

Προστασία των κτηρίων από τον αέρα και εξοικονόμηση ενέργειας.

Πολλές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την προστασία που προσφέρουν οι ανεμοφράκτες στα σπίτια και τα μικρά κτήρια και την εξοικονόμηση ενέργειας για δροσισμό και ψύξη. Από τις μελέτες αυτές φαίνεται ότι οι ανεμοφράκτες επιδρούν στη μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων των κτηρίων. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στο φιλτράρισμα των ψυχρών αέριων μαζών που διαπερνούν το φράκτη πριν φτάσουν στα κτήρια. Το γενικό συμπέρασμα των μελετών που έχουν διεξαχθεί είναι ότι οι φυτικοί ανεμοφράκτες έχουν την ικανότητα να μειώνουν τις απαιτήσεις των κτηρίων σε καύσιμα, τους χειμερινούς μήνες, κατά 10-25% σε σύγκριση με τις απαιτήσεις των απροστάτευτων κτηρίων. Οι Mattingly και Peters (1975) αναφέρουν ότι οι ανεμοφράκτες που αποτελούνται από μία σειρά κωνοφόρων που μοιάζουν με δυσδιάστατο καλωδιακό προπέτασμα μπορούν να μειώσουν τη διείσδυση του αέρα κατά 42% όταν οι αέριες μάζες είναι κάθετες στην επιφάνεια του ανεμοφράκτη.  Από μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Νότια Ντακότα βρέθηκε ότι σπίτια που διέθεταν ανεμοφράκτες στη νότια, ανατολική και δυτική πλευρά τους εξοικονομούσαν κατά μέσο όσο το 40% των καυσίμων σε σχέση με τα απροστάτευτα κτήρια. Σπίτια με ανεμοφράκτες μόνο στην πλευρά των ισχυρότερων ανέμων κατανάλωναν 25% λιγότερα καύσιμα από παρόμοια αλλά απροστάτευτα από τον αέρα σπίτια.

Επιπλέον οι ανεμοφράκτες τοποθετούμενοι στις κατάλληλες θέσεις μπορούν να προσφέρουν εξοικονόμηση στην ενέργεια που χρησιμοποιείται για το δροσισμό των κτηρίων κατά τη θερινή περίοδο. Η εξοικονόμηση αυτή φτάνει το 20-30% της ενέργειας που καταναλώνεται για δροσισμό όταν δεν υπάρχουν οι φυτικοί ανεμοφράκτες.  Για την επίτευξη αυτής της μείωσης οι ανεμοφράκτες πρέπει να τοποθετούνται στην ανατολική και τη δυτική πλευρά του σπιτιού αλλά όχι στη νότια γιατί από εκεί φυσούν τα δροσερά θερινά αεράκια.  

Προστασία από τα αιωρούμενα μικροσωματίδια

Ακόμα μία εφαρμογή των ανεμοφρακτών είναι η χρήση τους για τη μείωση των αιωρούμενων μικροσωματιδίων της ατμόσφαιρας αλλά και για την παρεμπόδιση της εισόδου των οσμών στην προστατευμένη περιοχή. Η ικανότητα αυτή των ανεμοφρακτών οφείλεται τόσο στο ότι οι ανεμοφράκτες μειώνοντας την ταχύτητα του αέρα μειώνουν και τα σωματίδια της σκόνης που μεταφέρονται με αυτόν όσο και στην ικανότητα του φυλλώματος των φυτών (ιδιαίτερα όταν πρόκειται για πυκνό φράκτη) να συγκρατεί τα αιωρούμενα σωματίδια της ατμόσφαιρας και να μην επιτρέπει την έλευσή τους μέσα από τον ανεμοφράκτη. Επιπλέον το φυτικό υλικό των ανεμοφρακτών μπορεί να απορροφά κάποιες από τις χημικές ουσίες που αιωρούνται, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.

Μείωση υδατικών απωλειών και βελτίωση της ποιότητας των υδάτων.

Οι ανεμοφράκτες μειώνοντας την ταχύτητα του αέρα μπορούν να μειώσουν ικανοποιητικά τις απώλειες των υδάτων που οφείλονται στην εξάτμιση κατά τη διάρκεια του ποτίσματος αλλά και στη εξατμισοδιαπνοή του φυτικού υλικού. Επίσης οι ανεμοφράκτες συμβάλουν και στη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων με τους εξής τρόπους:

• Μειώνοντας την ταχύτητα απορροής των υδάτων και αυξάνοντας παράλληλα την ταχύτητα διήθησης.
• Μειώνοντας την επιφανειακή απορροή των υδάτων.
• Συγκρατώντας και σταθεροποιώντας τα σωματίδια του εδάφους.

Άλλες χρήσεις.

Οι ανεμοφράκτες μπορούν να λειτουργήσουν και σαν ζώνες πρασίνου και έτσι να συμβάλλουν στην αισθητική αναβάθμιση του αστικού τοπίου, στο διαχωρισμό χώρων με διαφορετική χρήση, στον οπτικό αποκλεισμό των περιοχών με ακαλαίσθητη θέα, στην ηχομόνωση των κατοικημένων περιοχών κοντά σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και σιδηροδρόμους, στην ενοποίηση περιαστικών χώρων πρασίνου, στη διατήρηση της βιοποικιλότητας μιας περιοχής.   

Παραδείγματα χρήσης ανεμοφρακτών στο σύγχρονο αστικό και περιαστικό περιβάλλον

• Χρήση ανεμοφρακτών στο σιδηροδρομικό δίκτυο: Οι ανεμοφράκτες αυτοί προφυλάσσουν την γύρω περιοχή από τον αέρα, το θόρυβο, τους ρύπους και τη σκόνη που προκαλούν οι διερχόμενες αμαξοστοιχίες. Επιπλέον ένας ακόμα ανεμοφράκτης παρατηρείται μεταξύ των δύο σιδηροδρομικών γραμμών. Ο ανεμοφράκτης αυτός αποτρέπει την οπτική επαφή των αμαξοστοιχιών, εμποδίζοντας έτσι την όχληση της μιας από τα φώτα της άλλης.
• Χρήση ανεμοφράκτη στο αστικό τοπίο, κατά μήκος του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Και σε αυτή την περίοδο ο ανεμοφράκτης λειτουργεί προστατευτικά προς τη γύρω κατοικημένη περιοχή. Παράλληλα με την παρεμπόδιση του ήχου και της σκόνης παρεμποδίζεται και η οπτική επαφή της γύρω περιοχής με το δίκτυο του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου.
• Χρήση ανεμοφρακτών σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας: στην Οι δεντροστοιχίες σε πυκνή φύτευση στις δύο πλευρές παραλιακών οδών και όχι μόνο αποτελεί τέτοια παραδείγματα.
• Χρήση ανεμοφρακτών σαν παρόχθια βλάστηση: η τεχνική αυτή εφαρμόζεται σε περιοχές όπου τα ποτάμια και οι Λίμνες βρίσκονται κοντά στο αστικό περιβάλλον και στοχεύει στο φιλτράρισμα των οργανικών υλικών και των ρύπων από το φυτικό υλικό, προκειμένου να μη μολύνουν την υδάτινη μάζα (USDA).
• Χρήση ανεμοφρακτών σε αρχαιολογικό χώρο: O ανεμοφράκτης από κωνοφόρα δέντρα έχει εγκατασταθεί στον Αρχαιολογικό χώρο της Χαιρώνειας προκειμένου να αναδείξει το άγαλμα του «Λιονταριού της Χαιρώνειας». Σε αυτή την περίπτωση ο ανεμοφράκτης χρησιμοποιείται για την αισθητική του αξία και τη μεγαλοπρέπεια που προσδίδει στο χώρο και όχι τόσο για το λειτουργικό του ρόλο.

Έφη Νυδριώτη
Γεωπόνος ΓΠΑ MSc – Αρχιτέκτων Τοπίου
2108544904 & 6973813896
efinyd@gmail.com