Καλλιέργεια αγγουριού στο λαχανόκηπο

Το αγγούρι (Cucumis sativus L., Cucurbitaceae) είναι πολύ δημοφιλές λαχανικό θερμής εποχής και καλλιεργείται σε όλες τις ηπείρους. Το πιο πιθανό είναι ότι κατάγεται από την Ινδία, γεγονός που δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί, αφού δεν έχει βρεθεί ποτέ στην άγρια μορφή του. Ανήκει στην οικογένεια των κολοκυνθοειδών και έχει μελετηθεί περισσότερο από τα υπόλοιπα είδη της οικογένειας. Καλλιεργείται από την αρχαιότητα για τον καρπό του με τη δροσερή γεύση, που καταναλώνεται άγουρος και νωπός. Έχουν δημιουργηθεί ποικιλίες κατάλληλες και για τουρσί. Το είδος C. hardwickii θεωρείται ο πρόγονος της καλλιεργούμενης αγγουριάς.

Μορφολογία του λαχανικού

Το αγγούρι είναι ετήσιο, ποώδες φυτό με έρπουσα ανάπτυξη που χρειάζεται υποστήριξη για να αναρριχηθεί. Οι βλαστοί αναπτύσσονται συνεχώς και μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα 3-4 m. Κατά μήκος των βλαστών υπάρχουν τρίχες και έλικες. Τα φύλλα είναι μεγάλα, με μήκος 6-8 cm, τρίλοβα ή πεντάλοβα με σχήμα παλαμοειδές. Τα άνθη είναι μικρά – κίτρινα και εμφανίζονται στο τέλος της άνοιξης. Οι καλλιεργήσιμες ποικιλίες αγγουριού χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

  • Στις θηλυκές ποικιλίες, που παράγουν μόνο θηλυκά άνθη και αναπτύσσουν παρθενοκαρπικούς καρπούς χωρίς σπέρματα και.
  • Στις ποικιλίες ανάμικτης άνθισης, που παράγουν θηλυκά και αρσενικά άνθη. Τα θηλυκά άνθη εμφανίζονται στο φυτό μόνα τους, ενώ τα αρσενικά σε ομάδες των 3-5 ανθέων. Οι καρποί έχουν καλά ανεπτυγμένους σπόρους.

Οι καρποί είναι ράγες και έχουν κυλινδρικό σχήμα. Η επιδερμίδα είναι λεία ή με μικρά και αραιά αγκάθια και έχει πράσινο χρώμα. Η σάρκα, παρόλο που περιέχει 95% νερό, είναι τραγανή, πλούσια σε βιταμίνη C και με δροσερή γεύση.

agguria_5571122

Κατάλληλο εδαφος και λίπανση αγγουριού

Είναι ιδιαίτερα ευπροσάρμοστο φυτό στις κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες. Ωστόσο το αγγούρι προτιμά τα βαθιά, καλά αεριζόμενα εδάφη και με καλή ικανότητα συγκράτησης της υγρασίας. Δεν αναπτύσσεται καλά στα πολύ αργιλώδη και τα πολύ ελαφρά εδάφη. Περισσότερο κατάλληλα για την καλλιέργεια του αγγουριού θεωρούνται τα αμμοπηλώδη. Πριν από τη φύτευση το έδαφος πρέπει να έχει κατεργαστεί για να είναι αφράτο, χωρίς σκληρά συσσωματώματα.

Κατά τη φύτευση τοποθετείται στη ρίζα του φυτού κομπόστ, που θα εξασφαλίσει τα θρεπτικά συστατικά για τη σωστή ανάπτυξη του. Ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία για την αγγουριά είναι το άζωτο και το κάλιο. Έλλειψη αζώτου οδηγεί στην παραγωγή καρπών που έχουν λεπτό άκρο.

Σπορά και μεταφύτευση του αγγουριού

Η σπορά γίνεται νωρίς την άνοιξη τέλος Φεβρουαρίου – Απρίλιο, σε παλέτες ή ακόμα σε μικρά ποτηράκια ή σακουλάκια. Οι σπόροι φυτεύονται ένας σε κάθε θέση και τοποθετούνται σε σπορείο με θερμοκρασία 20οC περίπου. Για να εξασφαλιστεί η παραγωγή αρκετών φυτών αγγουριού, σπέρνονται σε κάθε θέση τρεις σπόροι, αλλά τελικά διατηρείται ένα μόνο φυτό. Σπάνια η σπορά γίνεται κατευθείαν στο λαχανόκηπο.

Η μεταφύτευση γίνεται όταν τα φυτά έχουν αποκτήσει 4-6 πραγματικά φύλλα. Συνήθως 3-5 εβδομάδες μετά τη σπορά τα φυτά έχουν μεγαλώσει αρκετά ώστε να μεταφυτευτούν στην οριστική τους θέση. Αν η φύτευση του λαχανόκηπου είναι γραμμική, τα φυτά της ίδιας γραμμής θα πρέπει να απέχουν μεταξύ τους 30 cm περίπου και οι γραμμές να έχουν απόσταση 60 cm περίπου. Η φύτευση δεν γίνεται σε μεγάλο βάθος για να αποτραπεί ο τραυματισμός του λαιμού των νεαρών φυτών, που είναι αρκετά ευαίσθητος.

Συνήθης τακτική είναι να ανοίγεται αυλάκι σε βάθος ίσο με το ύψος του δοχείου σποράς, οι νεαρές αγγουριές να φυτεύονται εκεί αρχικά και μετά από 10-15 μέρες να συμπληρώνεται χώμα στη βάση του φυτού (παράχωμα). Μετά τη μεταφύτευση, τα νεαρά φυτά ποτίζονται για να επιτευχθεί καλύτερη επαφή του εδάφους με το ριζικό σύστημα.

AGGOYRI_14889161

Αγγούρι: καλλιεργητικές φροντίδες

Το αγγούρι είναι λαχανικό με αυξημένες απαιτήσεις σε νερό. Έτσι, η άρδευση πρέπει να είναι συχνή, 2-3 φορές την εβδομάδα, αλλά με μικρές δόσεις. Το καλοκαίρι με τις υψηλές θερμοκρασίες, το πότισμα μπορεί να είναι και καθημερινό. Τα αγγούρια απαιτούν χώμα με αρκετή υγρασία αλλά το νερό δεν πρέπει να λιμνάζει γύρω από τις ρίζες των φυτών. Η ελλιπής άρδευση οδηγεί στην παραγωγή πικρών καρπών. Επιπλέον καρποί αγγουριών που εμφανίζουν στένωση στην άκρη τους, δεν ποτίστηκαν αρκετά σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής τους. Η υποστύλωση είναι απαραίτητη στην αγγουριά τόσο για την αναρρίχησή της όσο και για να μπορέσουν οι τρυφεροί βλαστοί να κρατήσουν το βάρος των καρπών. Ένα επιφανειακό σκάλισμα γύρω από το φυτό εξυπηρετεί στην καταπολέμηση των ζιζανίων και στον αερισμό του εδάφους. Προσοχή απαιτείται ώστε το σκάλισμα να μην είναι βαθύ και τραυματίσει τις ρίζες.

Συγκομιδή και συντήρηση των λαχανικών

Οι καρποί του αγγουριού συγκομίζονται όταν ακόμα είναι ανώριμοι. Αν τα αγγούρια ωριμάσουν, παίρνουν κίτρινο χρώμα, μαλακώνουν πολύ και χάνουν τη γεύση τους. Έτσι η συγκομιδή γίνεται όταν οι καρποί έχουν φτάσει το επιθυμητό μέγεθος. Για τις μεγαλόκαρπες ποικιλίες συνήθως μήκος 20-30 cm και διάμετρο 6 cm περίπου και για τις μικρόκαρπες μήκος 10-15 cm. Η συχνή συγκομιδή ενισχύει την ανάπτυξη νέων καρπών. Τα αγγούρια πρέπει να έχουν άμεση κατανάλωση μετά τη συγκομιδή μιας και δεν μπορούν να συντηρηθούν, για μεγάλο χρονικό διάστημα.

αγγούρι

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν το αγγούρι

Τα αγγούρια προσβάλλονται από διάφορα έντομα, μύκητες και βακτήρια, από τη στιγμή που θα φυτευτούν στον λαχανόκηπο. Τα έντομα και ακάρεα που προσβάλλουν συνήθως τα φύλλα και τα άνθη είναι οι αφίδες, οι αλευρώδεις και οι τετράνυχοι (ακάρεα), τα οποία μυζούν φυτικούς χυμούς και μειώνουν τη δύναμη του φυτού. Εάν αυτοί οι εχθροί αναπτύξουν μεγάλους πληθυσμούς, πάνω στο φυτό, προσβάλλουν και τα άνθη και τους καρπούς.

Επιπλέον, θρίπες προσβάλλουν συχνά τους καρπούς  προκαλώντας παραμορφώσεις. Οι λιριόμυζες που είναι μικρά έντομα, παρατηρούνται συχνά την αγγουριά, ορύσσοντας χαρακτηριστικές στοές στα φύλλα. Επιπλέον, προσβολές από κάμπιες λεπιδοπτέρων προκαλούν φαγώματα στα φύλλα και στους καρπούς.  Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης όλων αυτών των εχθρών της αγγουριάς στον οικιακό λαχανόκηπο, είναι η πρόληψη μέσω της  συχνής παρακολούθησης των φύλλων και των καρπών και η απομάκρυνση – σε όσες περιπτώσεις γίνεται – των εντόμων αυτών. Γενικά όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις τα έντομα αυτά δεν προκαλούν μεγάλες ζημιές, εάν ο πληθυσμός τους ελέγχεται από τους ωφέλιμους οργανισμούς του λαχανόκηπου.

Όσον αφορά σε μυκητολογικές προσβολές το αγγούρι αντιμετωπίζει προβλήματα από περονόσπορο όπου δημιουργούνται κιτρινωπές κηλίδες κυρίως στα κατώτερα φύλλα, που εξελίσσονται σε ξηράνσεις. Επιπλέον, σε υγρό και βροχερό καιρό τα φύλλα, οι βλαστοί και οι καρποί προσβάλλονται από βοτρύτη (τεφρά σήψη) που αναπτύσσεται ένα γκρίζο χαρακτηριστικό χνούδι πάνω στα φυτικά τμήματα, που στη συνέχεια ακολουθείται από σάπισμα. Τα νεαρά σπορόφυτα αγγουριάς επίσης, συχνά σαπίζουν εξαιτίας μυκητολογικών προσβολών (αδρομυκώσεις και σήψεις λαιμού). Οι προσβολές αυτές μειώνονται αισθητά με εγκατάσταση αυτομάτου ποτίσματος και μείωση της ποσότητας του νερού.