Το κεφαλλονίτικο έλατο ή μαύρο έλατο (Abies cephallonica) είναι αειθαλές κωνοφόρο δένδρο, δασικό είδος της χώρας μας, με σημαντική καλλωπιστική αξία. Στο γένος Abies ταξινομούνται περισσότερα από 50 φυτικά είδη. Στην οικογένεια Pinaceae κατατάσσονται 11 γένη με περισσότερα από 230 είδη κωνοφόρων δένδρων και θάμνων. Γνωστά γένη εκτός από το Abies που συναντάμε συχνά στη Ελλάδα είναι τα γένη Pinus (πεύκα), Picea (ερυθρελάτη ή πικέα), Cedrus (Κέδρος). Εκτός από το είδος A. cephallonica σε κήπους και πάρκα φυτεύονται και άλλα είδη έλατου όπως το A. alba. Το A. cephallonica απαντάται σε πολλά δάση της χώρας μας από τον Ταΰγετο και άλλες ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου, τη Στερεά Ελλάδα, μέχρι τη Βόρεια Ελλάδα.

Μορφολογία του έλατου

Το ύψος του δένδρου μπορεί να ξεπεράσει και τα 20 m. Η κόμη του εμφανίζει πυραμιδοειδή εικόνα με πλαγιόκλαδη ανάπτυξη. Τα φύλλα του είναι βελονοειδή, σχεδόν οξύληκτα με μήκος έως 2,5 cm. Ο ρυθμός ανάπτυξης του έλατου είναι σχετικά αργός. Το δένδρο παράγει αρσενικά και θηλυκά άνθη. Τα αρσενικά αναπτύσσονται σε ειδικές κατασκευές (ίουλοι) που έχουν κόκκινο χρωματισμό. Οι όρθιοι, κιτρινοπράσινοι κώνοι που εμφανίζονται στο δένδρο, από τα μέσα της άνοιξης  είναι τα θηλυκά άνθη. Το μήκος των κώνων κυμαίνεται από 10-20 cm και περιέχουν πολλή ρητίνη. Οι κώνοι εμφανίζονται στις κορυφές των ετήσιων βλαστών από τις αρχές του Μαΐου.

Καλλιεργητικές φροντίδες του δένδρου

Το έλατο απαιτεί εμπλουτισμένα (γόνιμα), βαθιά εδάφη, με μέτρια υγρασία. Είναι κατάλληλο και για πιο άγονα, ασβεστώδη εδάφη. Προτιμότερο είναι να φυτεύεται σε σκιερά σημεία καθώς και βορινές θέσεις στο κήπο. Δεν είναι κατάλληλο για παραθαλάσσιες περιοχές ή περιοχές με έντονη ξηρασία και σχετικά χαμηλό υψόμετρο. Επιθυμεί περιοχές με περισσότερη εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία, όπως είναι οι ημιορεινές ή ορεινές περιοχές. Είναι ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες και στους έντονους ανέμους. Για σχηματισμό φραχτών θα πρέπει οι αποστάσεις φύτευσης να κυμαίνονται από 5 – 7 m. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χρειάζεται πότισμα, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών. Σπάνια χρειάζεται κλάδεμα, παρά μόνον εάν εμποδίζουν τα κλαδιά του. Εξαιτίας της μεγάλης ανάπτυξής του δεν θα πρέπει να φυτεύεται σε σημεία στενά, αλλά σε ανοιχτούς, ελεύθερους χώρους.

elato-abies

Πολλαπλασιασμός της ελάτης

Ο πολλαπλασιασμός του έλατου όπως και γενικά όλων των κωνοφόρων της οικογένειας Pinaceae δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη. Κυρίως γίνεται με τον σπόρο, ο οποίος σπέρνεται στο τέλος του Φεβρουαρίου ή αρχές της άνοιξης. Οι σπόροι του έλατου χάνουν γρήγορα τη βλαστική τους ικανότητα. Συχνά, το δένδρο πολλαπλασιάζεται από το σπόρο που πέφτει στο έδαφος και μετά το νέο φυτό μεταφυτεύεται στην κανονική του θέση.

Εχθροί και ασθένειες που προσβάλλουν το έλατο

Το έλατο δεν αντιμετωπίζει σχεδόν κανένα πρόβλημα από εχθρούς και ασθένειες όταν βρίσκεται σε ελεύθερους χώρους ακόμη και σε μεγάλους κήπους. Το γνωστό μας «γκι», αναπτύσσεται πολλές φορές πάνω στον κορμό και στα κλαδιά του έλατου όπου διατρυπά το ξύλο.

Φύτευση του έλατου σε μεγάλους κήπους

  • Φυτεύεται μεμονωμένα σε σημαντικά σημεία σε αστικά πάρκα και κήπους ή σε μικρές ομάδες
  • Η κατά μήκος φύτευση, δημιουργεί εντυπωσιακές αλέες και όμορφα φυσικά διαχωριστικά
  • Οι δενδροστοιχίες είναι κατάλληλες για σχηματισμό φυσικού φράχτη και για προστασία του υπόλοιπου χώρου από έντονους ανέμους
  • Έχουν δημιουργηθεί και χαμηλές ποικιλίες, που μπορούν να συνδυαστούν και με άλλα κωνοφόρα, δένδρα και θάμνους

Ένας από τους μύθους για το φυτό αναφέρει ότι ο Έλατος ήταν γιός του Αρκάδα και της νύμφης Ερατώς. Αρχικά κατοικούσε στο όρος Κυλλήνη, αργότερα έφτασε μέχρι τη Φωκίδα όπου και δημιούργησε την πόλη Ελάτεια.