Το σκόρδο είναι ένα κηπευτικό πολύ πλούσιο σε πρωτεΐνες, σε βιταμίνη C, σε κάλιο και έχει την ιδιότητα να κατεβάζει την πίεση του αίματος. Πολύ καλό αντισηπτικό για το αναπνευστικό και πεπτικό σύστημα, χάρη στις πτητικές ουσίες (που του δίνουν και τη χαρακτηριστική μυρωδιά), μεταδόθηκε από την αρχαιότητα μέσα από τη λαϊκή φαρμακευτική. Φυσικά, πολλές από τις ιδιότητες αυτές υπάρχουν μόνο στο ωμό σκόρδο, πράγμα που γενικά αποφεύγεται λόγω της πολύ έντονης γεύσης και της εντονότερης οσμής.

Με όλα αυτά τα προτερήματα, το σκόρδο δεν μπορεί να λείπει από κανένα λαχανόκηπο, όσο μικρός και αν είναι αυτός. Η καλλιέργειά σκόρδου είναι πάρα πολύ εύκολη, επειδή δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε έδαφος όσον αφορά τη δομή και τη σύστασή του και τις κλιματικές συνθήκες. Προσαρμόζεται σε οποιοδήποτε έδαφος, αρκεί να μην είναι υπερβολικά συμπαγές και να μη κρατά νερο.

Αναπτύσσεται καλά σε θερμά κλίματα, αλλά αντέχει και στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Μια άλλη απαραίτητη προϋπόθεση για το σχηματισμό του βολβού είναι η διάρκεια της ημέρας να είναι πάνω από 12 ώρες, στις τελικές φάσεις της καλλιέργειας.

Λόγω των κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα μας, το σκόρδο δεν είναι σε θέση να παράγει άνθη και σπόρους, με αποτέλεσμα ο πολλαπλασιασμός του να γίνεται αγενώς, με διαίρεση του βολβού.

Ο πολλαπλασιασμός με βολβούς σκόρδου έχει την ικανότητα να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας σταθερά από καλλιέργεια σε καλλιέργεια.

Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες δεν είναι πολλές και ξεχωρίζουν ανάλογα με την εποχή της φύτευσης των βολβιδίων (ή σκελίδων, όπως είναι πιο γνωστά). Από τις ελληνικές ποικιλίες, πολύ γνωστή είναι η ποικιλία «σκόρδο της Τριπόλεως».

Φύτευση βολβών σκόρδου

Τι χώμα και λίπασμα χρειάζεται το σκόρδο

Το έδαφος, όπως είπαμε και παραπάνω, δεν παίζει καθοριστικό ρόλο, αλλά πρέπει να είναι καλά κατεργασμένο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται να μεγαλώσει το σκόρδο σε συνεκτικό έδαφος, οπότε το «κεφάλι» χοντραίνει ακανόνιστα και παραμορφώνεται.

Στην περίπτωση που πρέπει τα σκόρδα να καλλιεργηθούν σε αργιλώδες και βαθύ έδαφος, μόλις φυτρώσουν τα φυτά θα πρέπει να αποκαλυφτούν ελαφρώς οι βολβοί, ώστε να υποβοηθηθεί η ανάπτυξή τους.

Κατά την προετοιμασία του εδάφους καλό είναι να μη γίνεται εφαρμογή κοπριάς, διότι υπάρχει πιθανότητα να προκληθούν σήψεις. Αντί κοπριάς μπορεί να ενσωματωθεί κατά την κατεργασία του εδάφους σύνθετο λίπασμα που περιέχει φώσφορο και κυρίως κάλιο.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τη χαρακτηριστική μυρωδιά του, το σκόρδο την παίρνει από το θείο που υπάρχει στο έδαφος. Έτσι, αν θέλουμε τα σκόρδα μας να έχουν έντονη μυρωδιά, δε θα πρέπει να ξεχάσουμε να ενσωματώσουμε και λίγο θειάφι ή να το χορηγήσουμε με τη μορφή λιπάσματος, όπως το θειικό κάλιο, το θειικό αμμώνιο, κ.ά.

Οι βραγιές που θα φιλοξενήσουν την καλλιέργεια του σκόρδου, πρέπει να έχουν μεσημβρινό προσανατολισμό και με μια ελαφρά κλίση, ώστε το περίσσιο νερό της άρδευσης να απομακρύνεται, διότι η μόνιμη υγρασία προκαλεί πολλές ζημιές στην καλλιέργεια.
Καλύτερη ποιότητα σκόρδων μπορούμε να πάρουμε αν η καλλιέργειά του ακολουθήσει μια άλλη σκαλιστική καλλιέργεια που δέχθηκε μεγάλες ποσότητες λίπανσης. Ωστόσο, μπορεί να συγκαλλιεργηθεί και με τα μαρούλια, τα λάχανα, το σπανάκι και τα ραπανάκια.

Αποστάσεις φύτευσης στο σκόρδο

Στο καλά θρυμματισμένο έδαφος χαράσσονται οι γραμμές φύτευσης σε απόσταση 30-40 εκατοστά η μία από την άλλη, ενώ πάνω στις γραμμές φύτευσης οι σκελίδες του σκόρδου τοποθετούνται σε απόσταση 15 εκατοστών περίπου μεταξύ τους. Έτσι, για κάθε καλλιεργούμενο τετραγωνικό μέτρο θα χρειαστούν 100 περίπου σκελίδες σκόρδου.

Οι σκελίδες τοποθετούνται εύκολα στο έδαφος με μόνη την πίεση του χεριού, διότι το βάθος φύτευσης δεν πρέπει να ξεπερνά τα 3-4 εκατοστά. Με άλλα λόγια, τα βολβίδια του σκόρδου – σκελίδες, τοποθετούνται με τη μύτη προς τα πάνω και ίσα – ίσα να σκεπαστούν από το χώμα.

Η επιλογή των σκελίδων γίνεται με οπτικά κριτήρια. Δηλαδή καλοσχηματισμένα και μεγάλα βολβίδια έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν φυτά υγιή και παραγωγικά.

Βολβοί σκόρδου

Φροντίδες στην καλλιέργεια σκόρδου

Το σκόρδο είναι μια από τις ελάχιστες λαχανοκομικές καλλιέργειες που δεν απαιτούν καθόλου σχεδόν νερό για να αναπτυχθούν. Το νερό παρέχεται μόνο στις περιπτώσεις που σπανίζουν οι βροχές. Στην πραγματικότητα, το πότισμα μειώνει την ικανότητα διατήρησης του προϊόντος και, για το λόγο αυτό, πρέπει να σταματάει οποιαδήποτε άρδευση ένα μήνα πριν από τη συγκομιδή.

Η ζιζανιοκτονία, είναι μια πολύ σπουδαία και απαραίτητη εργασία για τη καλλιέργεια, η οποία πρέπει να γίνεται με το χέρι για να μην τραυματίζονται οι βολβοί του σκόρδου. Ένα προσεκτικό σκάλισμα εμποδίζει το σχηματισμό κρούστας, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται η σωστή υγρασία και ο καλός αερισμός του εδάφους.

Μικρά φυτάρια σκόρδου, στο λαχανόκηπο

Συγκομιδή σκόρδου

Το «κεφάλι» του σκόρδου σχηματίζεται περίπου 6-8 μήνες μετά τη φύτευση. Το κύριο χαρακτηριστικό της ωρίμανσης που πλησιάζει είναι το κιτρίνισμα των άκρων των φύλλων. Όταν το κιτρίνισμα των φύλλων ολοκληρωθεί, τότε μπορούμε να πούμε ότι τα σκόρδα είναι έτοιμα για εξαγωγή.

Η συγκομιδή γίνεται σε δυο φάσεις:

Η πρώτη φάση περιλαμβάνει το τράβηγμα του στελέχους του φυτού ώστε να αποσπαστεί από το χώμα, ενώ η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τη μερική ξήρανση των βολβών, η οποία επιτυγχάνεται με την παραμονή των βολβών πάνω σε σκιερό έδαφος ή καλύτερα σε ένα καλά αεριζόμενο, σκιερό και ξερό μέρος. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το «ξερίζωμα» των βολβών πρέπει να γίνεται σε ζεστές και ξηρές ημέρες για επιτάχυνση της ξήρανσής τους.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε τις διάφορες πεποιθήσεις των ερασιτεχνών κηπουρών για τη γρήγορη και αποτελεσματική ωρίμανση των βολβών . Είναι το κλασικό πάτημα των φύλλων του σκόρδου στο ύψος του λαιμού (εδάφους). Το μόνο που μπορεί να προσφέρει είναι καθυστερημένη και κακή ωρίμανση με κίνδυνο την πρωτογενή προσβολή των βολβών από μύκητες του εδάφους ή άλλους αερόφερτους παθογόνους οργανισμούς, οι οποίοι προξενούν σήψεις, τόσο στον αγρό όσο και αργότερα κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης.