Τα νούφαρα είναι υδρόβια, πολυετή, φυλλοβόλα φυτά. Στην οικογένεια Nymphaeaceae ταξινομούνται περίπου 5 γένη και περισσότερα από 100 είδη. Στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο φυτά των γενών Nuphar και Nymphaea. Πολλά είδη κατάγονται από περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής ενώ άλλα από περιοχές της Αφρικής. Το ρίζωμα των νούφαρων είναι βυθισμένο στη λάσπη αβαθών νερών. Ως καλλωπιστικό φυτό υπάρχει σχεδόν σε κάθε λιμνούλα. Έχει εντυπωσιακό φύλλωμα και τα άνθη εμφανίζουν μεγάλη χρωματική ποικιλία. Στην οικογένεια Nymphaeaceae υπάρχει το είδος Victoria amazonica το οποίο συναντάται στα νερά του Αμαζονίου και σε μερικούς βοτανικούς κήπους, με χαρακτηριστικά μεγάλα, στρογγυλά φύλλα διαμέτρου 2 μέτρων.

Οι ινδιάνοι της Αμερικής κατασκεύαζαν αλεύρι από αποξηραμένα ριζώματα των νούφαρων τρίβοντας τα καλά. Το αλεύρι αυτό το χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν παραδοσιακές τηγανίτες. Επιπλέον, τα νεαρά φύλλα και άνθη των νούφαρων καταναλώνονταν σαν λαχανικά, ενώ οι σπόροι των φυτών τηγανίζονταν. Ορισμένα είδη έχουν αρωματικά άνθη όπως το Nymphaea odorata, N. Ampla, N. caerulea. Τα περισσότερα νούφαρα που συναντάμε στις λιμνούλες σε κατοικίες και πάρκα είναι του γένους Nymphaea που επίσης ονομάζεται και κρίνοι νερού (water-lily).

Μορφολογία

Τα φύλλα τους είναι απλά, μεγάλα σε μέγεθος (διάμετρος 10 – 15 εκατοστά), δερματώδη, στρογγυλά, ελαφρώς καρδιόσχημα και βρίσκονται να επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού μαζί με τα άνθη. Σε ορισμένα είδη υπάρχουν και φύλλα που είναι βυθισμένα μέσα στο νερό.

Τα άνθη των νούφαρων είναι συνήθως ακτινόμορφα, κυπελοειδή και μεγάλα με διάμετρο που κυμαίνεται από 8 έως και 35 εκατοστά, αναλόγως της ποικιλίας. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες με διαφορετικά χρώματα ανθέων, όπως λευκό, μπλε,  ρόδινο, κόκκινο, μοβ, κίτρινο, πορτοκαλί καθώς και πολλές αποχρώσεις  τους. Ανθίζουν από το Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Άλλες πάλι ποικιλίες ανθίζουν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Τα άνθη ανοίγουν τη μέρα και κλείνουν τις νυχτερινές ώρες.

Καλλιέργεια

Η λιμνούλα που θα φυτευτούν τα νούφαρα θα πρέπει να έχει βάθος από 30 εκατοστά μέχρι και 2 μέτρα. Τα είδη του γένους Nymphaea, προτιμούν φωτεινές θέσεις, στάσιμα νερά και είναι αρκετά ευαίσθητα σε θερμοκρασίες κάτω από 10οC. Αντίθετα, τα νούφαρα του γένους Nuphar είναι κατάλληλα για λιμνούλες, στάσιμα νερά, αλλά και υδρόκηπους με τρεχούμενα νερά (μικρό όμως ρεύμα), ενώ είναι ανθεκτικά σε χαμηλές θερμοκρασίες. Επιπλέον, αναπτύσσεται τόσο σε σκιερές όσο και σε ηλιαζόμενες θέσεις.

Πολλαπλασιασμός

Τα νούφαρα πολλαπλασιάζεται με τα ριζώματα τους αλλά και με σπόρο. Μπορεί να γίνει διαίρεση του ριζώματος της άνοιξη, κάθε 3-4 χρόνια. Τα ριζώματα μπορούν να φυτευτούν κατά το τέλος του χειμώνα σε κιβώτια ή βαθιές γλάστρες και να βυθιστούν στο νερό. Η διάμετρος της γλάστρας θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 25 εκατοστά και βάθος τουλάχιστον 40 εκατοστά. Επιπλέον, το υπόστρωμα που θα χρησιμοποιηθεί κατά τη φύτευση θα πρέπει να αποτελείται από χώμα κατά τα  3/4 και ποταμίσια άμμο κατά το 1/4. Η άμμος τοποθετείται πάνω από το χώμα αφού έχει φυτευτεί το νέο φυτό. Το ρίζωμα τοποθετείται στη γλάστρα υπό γωνία 45ο. Πολύ οργανική ουσία θα πρέπει να αποφεύγεται διότι αναπτύσσονται άλγη και άλλοι μικροοργανισμοί.

Χρήση στον υδρόκήπο και φροντίδες

Τα νούφαρα δεν θα πρέπει να καλύπτουν ολόκληρη τη λίμνη αλλά ένα τμήμα της. Επιπλέον, τα μαραμένα φύλλα, καλό θα είναι να αφαιρούνται για να μην λερώνουν περισσότερο τα νερά. Η ανακύκλωση ή ανανέωση του νερού θα πρέπει να γίνεται  σιγά-σιγά, για να μην δημιουργείται ρεύμα νερού.

 

Εν ολίγοις …για τα νούφαρα

Χαρακτηριστικά φυτού: Υδροχαρή, φυλλοβόλα, πολυετή και ριζωματώδη φυτά. Αναπτύσσονται σε νερά βάθους μέχρι και 2 μέτρων.

Περίοδος ανθοφορίας: Ανθίζουν από τα μέσα της άνοιξης μέχρι και το τέλος καλοκαιριού. Υπάρχουν ποικιλίες με πολύ μικρή περίοδο ανθοφορίας.

Απαιτήσεις: Τα είδη του γένους Nymphaea προτιμούν ηλιαζόμενες θέσεις, στάσιμα νερά, ενώ είναι ευαίσθητα σε χαμηλές θερμοκρασίες. Τα είδη του γένους Nuphar αναπτύσσονται και σε σκιερά σημεία, αλλά και σε τρεχούμενα νερά.

Πολλαπλασιασμός: Κυρίως με διαίρεση των ριζωμάτων τους ανά 3-4 χρόνια. Επιπλέον, και με σπόρο την άνοιξη.

Καλλωπιστική αξία: Υπέροχα μεγάλα ακτινωτά άνθη, με μεγάλη χρωματική ποικιλία. Εντυπωσιακά σκουροπράσινα δερματώδη φύλλα που επιπλέουν στο νερό.

Γνωρίζεται ότι στα νούφαρα είναι αφιερωμένοι περίπου 250 πίνακες με λάδι του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Claude Monet (1840-1926), στους οποίους αναπαρίστανται διάφορα υδάτινα τοπία από τον κήπο του ίδιου του ζωγράφου στο Giverny της Γαλλίας.